Đề. Hãy chọn phân tích một đoạn
thơ hay một nhân vật truyện giúp em cảm nhận được vẻ đẹp của lao động. Trình bày những tác động
của đoạn thơ hay nhân vật truyện đó đối với bản thân em.
Bài làm
Có
những trang sách đi suốt đời vẫn nhớ. Có những tác phẩm vẫn tồn tại bền bỉ tựa
dòng suối chảy mãi trong tâm hồn bao thế hệ hôm qua, hôm nay và ngày mai. “Lặng
lẽ Sa pa” chính là một trong số đó. Trong tác phẩm là một thế giới được nhà văn
phác họa một cách nhẹ nhàng mà lắng đọng, đẹp đẽ mà không khoa trương, giản dị
mà chẳng kém phần tinh tế. Nguyễn Thành Long đã dẫn lối ta đến với xứ sở của những
con người lao động miệt mài mà thầm lặng. Nhân vật anh thanh niên chính
là biểu tượng cho phẩm chất và con người lao động ở miền đất ấy.
Nguyễn
Thành Long là một trong những cây bút văn xuôi đáng chú ý trong những năm 60 –
70, chỉ chuyên viết về truyện ngắn và kí. “Lặng lẽ Sa Pa” là một truyện ngắn nhẹ
nhàng có cốt truyện đơn giản nhưng thật thú vị và ẩn chứa bên trong nhiều ý vị
sâu sắc. Tác phẩm như một bài thơ về vẻ đẹp trong cách sống và suy nghĩ của những
con người lao động bình thường mà cao cả, những con người đầy quan tâm, đầy
trách nhiệm đối với đất nước mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác quan
trắc khí tượng. Nhân vật anh thanh niên chỉ hiện ra trong chốc lát nhưng vẫn là
điểm sáng nổi bật nhất của bức tranh về phẩm chất và tâm hồn tốt đẹp của con
người mới trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc mà tác giả tập
trung thể hiện. Anh hiện ra qua cái nhìn và sự cảm nhận của các nhân vật khác,
đặc biệt là ông họa sĩ già và anh cũng tự bộc lộ qua cuộc gặp gỡ ngắn ngủi với
mọi người.
Anh
thanh niên là một chàng trai 27 tuổi, cái tuổi sôi nổi, yêu đời và khát khao được
cống hiến cho đời. Quanh năm suốt tháng, anh sống một mình trên đỉnh núi cao,
giữa cỏ cây và mây mù lạnh lẽo. Tác giả giới thiệu anh qua lời của bác lái xe:
“Anh thanh niên hai mươi bảy tuổi, người cô độc nhất thế gian, một mình trên
trạm khí tượng ở đỉnh cao hai ngàn sáu trăm mét, rất “thèm người”… “Thử thách lớn nhất đối với chàng trai trẻ ấy
chính là sự cô độc. Sống đơn độc nơi rừng núi mà làm việc thì không phải là
chuyện dễ dàng. Biết bao vất vả, gian lao rình rập, thiếu thốn vật chất...”.
Hơn nữa lại phải làm việc trong điều kiện khắc nghiệt. Công việc của anh là đo
gió, đo mưa, tích mây, đo chấn động mặt đất góp phần vào việc dự báo thời tiết
hàng ngày, phục vụ sản xuất và chiến đấu. Gian khổ nhất là vào lúc một giờ
sáng, dù mưa gió, tuyết lạnh thế nào cũng phải trở dậy ra ngoài làm việc. Đó là
công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác, kiên nhẫn và có tinh thần trách nghiệm
cao. Quả thực, điều kiện sống và làm việc đó là một thử thách lớn đối với tuổi
trẻ vốn sung sức và khát khao hành động. Nhưng anh vẫn vượt qua được. Chính
hoàn cảnh sống đặc biệt ấy lại là “chiếc đòn bẩy” nâng tầm cho ý chí sắt đá,
nghị lực phi thường của anh thanh niên được nổi bật và neo giữ mãi trong trái
tim người đọc.
Anh
thanh niên là một người nhiệt thành, yêu nghề và có tinh thần trách nhiệm cao. Anh
tự nguyện chấp nhận sống trên đỉnh núi cao vời vợi, thiếu vắng thanh âm của con
người và phải một mình chống chọi, vượt qua sự khắc nghiệt của thời tiết. Không
ai có thể bắt buộc anh lên cái nơi “khỉ ho cò gáy” này để làm việc và cống
hiến. Trong khi bao nhiêu người sau khi ra trường đã cố chạy chọt tìm bằng được
một nơi làm việc giữa thủ đô thì anh đã khoác ba lô vui vẻ vượt suối băng rừng
để lên công tác ở nơi này. Anh tự nguyện lên đây không phải do sự bốc đồng nhất
thời mà là cả một sự nhận thức chín chắn, đúng đắn, sâu sắc nhất. Anh thanh
niên, một cán bộ vật lý kiêm khí tượng địa cầu, đã sẵn sàng đi đến bất cứ nơi
nào để có thể phát huy tài năng và thực hiện ước mơ của mình. Anh yêu và say mê
công việc đến nổi khi người ta còn ái ngại cho cuộc sống ở độ cao 2600m của anh
thì anh lại mơ ước được làm việc trên đỉnh Phan-xi-băng cao đến 3142m. Bởi với
anh “làm khí tượng ở độ cao thế mới là lí tưởng”. Đó là ước vọng được vươn cao
hơn trong công việc để đạt được mục đích tốt đẹp nhất.
Cũng
chính vì yêu tha thiết công việc nên ở anh còn có những hành động đầy trách nhiệm.
Dẫu làm việc một mình, chẳng có ai đôn đốc hay giám sát, anh vẫn luôn tự giác,
nghiêm túc và tận tụy với nghề. Công việc của anh ở nơi đây thật là vất vả và
đơn điệu, phải lặp đi lặp lại những con số nhưng anh không cảm thấy nhàm chán.
Công việc của anh từng phút, từng giờ anh làm bạn với đủ loại máy móc đòi hỏi
phải tỉ mỉ, chính xác và có tinh thần trách nhiệm cao. Và anh đã lập ra một thời
gian biểu để thực hiện nó một cách nghiêm ngặt. Đây là lời anh tâm sự với ông
hoạ sĩ già: “Gian khổ nhất là lần ghi bão về lúc một giờ sáng. Rét, bác ạ. Ở
đây có cả mưa tuyết đấy. Nửa đêm đang nằm trong chăn nghe chuông đồng hồ chỉ muốn
đưa tay tắt đi. Chui ra khỏi chăn, ngọn đèn báo bão vặn to đến cỡ nào vẫn không
đủ sáng. Xách đèn ra vườn, gió tuyết và im lặng ở bên ngoài như chỉ chực đợi
mình ra là ào ào xô tới…” Qua lời anh nói ta có thể hình dung được bao
nhiêu vất vả, khó khăn mà anh đã chịu đựng. Anh có thể nằm ở trong nhà, lấy số
liệu cũ mà gọi bộ đàm về để báo cáo. Nhưng anh không làm điều đó. Có là ngày
hay đêm, mưa tuyết hay rét lạnh, anh thanh niên vẫn chẳng nề hà vất vả, không bỏ
qua bất kỳ một giờ “ốp” nào. Anh luôn cố gắng hoàn thành xuất sắc công việc của
mình với tác phong khoa học, nghiêm túc và chính xác.Nói sao hết những niềm vui
mừng, hạnh phúc, sung sướng, tự hào về công việc của anh.Chính từ niềm vui
trong công việc, anh càng cảm thấy yêu đời, yêu công việc của mình hơn bao giờ
hết.
Anh
còn có những chiêm nghiệm đúng đắn và sâu sắc về mối liên kết giữa công việc với
con người. Với anh, công việc như một người bạn tri âm tri kỉ song hành cùng ta
đi qua những nốt thăng trầm: “Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao
gọi là một mình được”. Anh đâu xem công việc của mình là những nhiệm vụ khô
khan và nhạt nhẽo. Công việc với anh là lí tưởng, là nguồn vui, dẫu nó thật
gian khổ, thật cô độc nhưng “cất nó đi cháu buồn chết mất”. Chan chứa
trong những câu nói ấy là biết bao tình yêu, bao nỗi niềm say mê của người
thanh niên trẻ. Anh còn tìm ra ý nghĩa của công việc thầm lặng ấy. Anh hiểu rằng
công việc của mình gắn bó với biết bao tâm sức của những anh em đồng chí dưới
kia, là mắt xích quan trọng trong sự nghiệp “phục vụ sản xuất, phục vụ chiến
đấu”. Những suy nghĩ ấy chỉ có ở những con người yêu lao động, yêu công việc
của mình dù nó thật khó khăn, đơn điệu và buồn tẻ. Công việc là niềm vui, là cuộc
sống của anh. Động cơ làm việc vì nhân dân, vì Tổ quốc đã khiến bức chân dung về
anh thanh niên hiện lên thật cao cả và đẹp đẽ.
Anh
thanh niên còn đẹp ở cách sống có lý tưởng, có suy nghĩ tích cực. Anh tự mình
tìm lời giải đáp cho những câu hỏi quan trọng “Mình sinh ra là gì, mình đẻ
ra ở đâu, mình vì ai mà làm việc?”. Những câu hỏi cho anh biết giá trị của
bản thân và ý nghĩa của cuộc sống. Nhận thức đó cho thấy anh trẻ nhưng không hời
hợt. Anh sống một mình nhưng không cô đơn vì lúc nào trong tư tưởng của anh mục
đích sống, lẽ sống vẫn luôn luôn tồn tại và nhắc nhở.Anh rất “thèm” người,
nhưng không phải là “nỗi nhớ phồn hoa đô thị”. Anh hiểu sự cống hiến của
mình và nó sợ dây để gắn kết anh với mọi người xung quanh anh. Đối với anh, hạnh
phúc là khi được cống hiến, tận tụy với công việc. Chính vì tất cả những điều
trên mà cuộc sống của người thanh niên ấy giữa núi cao mây mù vẫn không buồn tẻ.
Anh đã dồn tất cả thời gian, tâm sức mình cho nhiệm vụ. Sự say mê công việc đã
giúp anh không cảm thấy cô đơn.Hạnh phúc không phải là khi cuộc sống đầy đủ về
vật chất mà là khi ta làm được những điều có ích. Khi biết một lần tình cờ phát
hiện ra một đám mây khô mà không quân ta hạ được bao nhiêu là phản lực Mĩ trên
cầu Hàm Rồng, anh thấy mình “thật hạnh phúc”. Hạnh phúc đối với anh thật
ý nghĩa biết bao khi anh cảm thấy mình đã góp phần vào thắng lợi của đất nước
trong kháng chiến chống Mĩ. Có lẽ, chính những suy nghĩ với thái độ sống tích cực
ấy đã khiến anh vượt qua khó khăn trong hoàn cảnh sống và công việc của mình mà
hướng tới cuộc sống đẹp và ý nghĩa hơn. Qua lời kể hồn nhiên, chân thành của
người thanh niên, tác giả Nguyễn Thành Long đã giúp người đọc cảm nhận được những
suy nghĩ đẹp và đúng đắn của anh thanh niên cũng như của những người lao động ở
Sa Pa. Những suy nghĩ đẹp ấy khiến anh thêm yêu cuộc sống và con người xung
quanh, “thấy cuộc đời đẹp quá!”, giúp
anh có thêm nghị lực để sống một cuộc sống đẹp, đầy ý nghĩa, gắn bó với mọi người
dù một mình đơn độc làm việc trên núi cao.
Anh
thanh niên còn có phong cách sống rất đẹp. Ở anh toát lên lối sống giản dị, lạc
quan và yêu đời. Tuy được ví như “người cô độc nhất thế gian”, tuy phải sống một
mình trong điều kiện thiếu thốn trăm bề nhưng anh thanh niên không hề buông thả
bản thân hay cảm thấy chán nản và buồn tẻ. Anh tự tạo ra âm hưởng của niềm vui
trong bản hòa tấu mang tên “Cuộc sống” của riêng anh. Anh tổ chức cuộc sống của
mình ở trạm khí tượng thật ngăn nắp, phong phú cả vật chất và tinh thần, một cuộc
sống chủ động, làm chủ mình và có ích cho đời. Anh biết sống cho sự nghiệp
chung lớn lao và cũng biết sống cho riêng mình. Anh trọng cái đẹp: anh trồng
hoa, một vườn hoa đầy mầu sắc. Anh thanh niên đã chấm phá cho ngôi nhà nhỏ của
mình bao sắc màu ấm áp và rạng ngời. Anh còn nuôi gà, nuôi ong để làm phong phú
nguồn lương thực và làm những món quà nho nhỏ gửi trao những vị khách hiếm hoi.
Anh còn đọc sách ngoài những giờ làm việc. Sách đã trở thành người bạn thân thiết
của anh. Khi bác lái xe đưa gói sách cho anh, anh “mừng quýnh” như cầm được
vàng. Anh nói với cô gái: “Cô thấy đấy, lúc nào tôi cũng có người trò chuyện.
Nghĩa là sách ấy mà. Mỗi người viết một vẻ”. Anh tự lo liệu xoay sở đẻ thường
xuyên có sách đọc. Sách không chỉ giúp anh nâng cao hiểu biết, nâng cao kiến thức,
sách còn giúp anh khuây khoả trong những phút giây rảnh rỗi. Những giọt nắng ấm
nóng của tinh thần lạc quan đã sưởi ấm cõi lòng anh trong khí trời lạnh lẽo và
thoáng đãng của thiên nhiên Sapa. Chính tình yêu tha thiết dành cho cuộc đời đã
trở thành điểm tựa vững bền giúp anh chủ động bước tiếp về phía trước, vượt qua
hết thảy những gian truân, vất vả của hoàn cảnh sống đặc biệt. Từ ấy, anh tìm
được niềm vui, hạnh phúc và ý nghĩa trong những điều nhỏ nhặt...
Anh
thanh niên còn là một con người rất đáng mến ở sự cởi mở, chân thành với mọi
người. Tâm hồn anh vẫn luôn gần gũi, vẫn ấm nóng, chân thành, cởi
mở và hiếu khách biết chừng nào. Anh luôn khao khát được gặp gỡ, trò chuyện
với những người khác. Anh “thèm người”, “thèm nghe chuyện dưới xuôi” và
khao khát được bên người, được cùng người trao nhau ánh mặt và chuyện trò cùng
người. Chính vì lẽ đó, anh liền bày kế lấy những khúc thân cây chắn ngang đường
để dừng lại những chiếc xe hiếm hoi. Niềm hưng phấn khi được chào đón những vị
khách cứ dào dạt trong anh, toát lên qua “nét mặt rạng rỡ”. Phải chăng
vì đã lâu không được gặp người nên anh cứ luống cuống cả lên chẳng kiềm được cảm
xúc rồi cứ tất tả chạy ngược chạy xuôi.
Anh
gửi trao những quan tâm chân thành và chu đáo đến mọi người. Chỉ thoáng nghe
qua lời kể từ bác lái xe rằng bác gái vừa ốm dậy, anh đã chủ động đi đào củ tâm
thất một cách âm thầm để biếu bác dẫu chẳng có ai nhờ cậy anh làm. Đâu chỉ dừng
lại ở đó, anh thanh niên còn vô cùng thân thiện, cởi mở với những người chỉ mới
gặp lần đâu. Anh niềm nở tiếp đón bác hoạ sĩ cùng cô kĩ sư lên thăm nhà. Bó hoa
cho cô gái vào lần đầu gặp gỡ, nước chè cho ông hoạ sĩ già và làn trứng ăn dọc
đường cho hai bác cháu.Anh hồ hởi và thích giao tiếp, anh nói “những điều
đáng lẽ người ta chỉ nghĩ. Cũng là những điều ta ít nghĩ”.
Anh
hồn nhiên kể về công việc, về những người đồng nghiệp và cuộc sống thường nhật
của anh. Với anh thanh niên, từng khoảnh khắc tít tắc trôi qua được trò chuyện
với những người mà anh chỉ mới gặp thôi cũng thật quý giá biết bao. Khoảnh khắc
ấy, anh thổ lộ những điều bám rễ trong lòng mà rất lâu rồi anh mới có dịp tâm sự
cùng người. Bởi thế, anh cứ đếm từng giây từng phút trôi qua và lo sợ sẽ hoài
phí 30 phút gặp gỡ ngắn ngủi mà quý giá. Sự cởi mở, những lời tâm sự chân thành
của anh thanh niên đã giúp xóa bỏ khoảng cách với người anh tiếp xúc, tạo mối
tâm giao đầy thân tình, cảm động. Thái độ vui vẻ, niềm nở, hiếu khách của anh
cũng đã để lại trong lòng mọi người những ấn tượng khó quên.
Thế
nhưng, anh lại rất khiêm tốn. Công việc của anh thanh niên có vị trí
quan trọng trong sự nghiệp chuyển mình của đất nước. Anh rất thành thực cảm thấy
những điều anh làm thật nhỏ bé biết bao so với người khác. Anh chỉ dành 5 phút
ngắn ngủi để nói về bản thân, về công việc và cuộc sống của anh. Tác giả như muốn
nhấn mạnh sự chênh lệnh về thời gian để làm nổi bật phẩm chất khiêm tốn của
anh. Khi ông hoạ sĩ muốn vẽ kí họa về anh, anh thật tình bối rối, cảm thấy bản
thân không có gì đáng để một họa sĩ ghi lại: “Không, không, đừng vẽ cháu! Để
cháu giới thiệu với bác những người khác đáng để bác vẽ hơn”. Đó là ông kĩ
sư vườn rau ngày đêm miệt mài và kiên nhẫn để đem đến cho nhân dân xứ Bắc những
củ su hào ngon ngọt và to hơn. Đó là đồng chí nghiên cứu bản đồ sét quanh năm
suốt tháng bám trụ nơi cơ quan và luôn giữ vững tư thế sẵn sàng trong công việc.
Anh thấm thía cái nghĩa, cái tình của xứ sở Sa pa, thấm thía sự hi sinh của “những
nốt nhạc trầm” trong bài ca lao động.
“Lặng
lẽ Sa Pa” đã đạt được nhiều thành công trong phương diện nghệ thuật. Cốt truyện
đơn giản không có những thanh âm kịch tính, hối hả. Tác phẩm như dòng suối tĩnh
lặng, nhẹ nhàng chảy trôi vào đời, đi qua những ngõ ngách trong trái tim người
đọc và cứ thế lắng đọng nơi sâu thẳm cõi lòng. Cách xây dựng tình huống truyện
hợp lí, tự nhiên, độc đáo và đặc sắc, đó là cuộc gặp gỡ bất ngờ của những nhân
vật. Trong 30 phút ngắn ngủi ấy, tác giả đã thật tài tình khi vận dụng cách kể
chuyện giản dị, cách miêu tả con người và cảnh vật dưới nhiều điểm nhìn. Thành
công nổi bật của tác phẩm là việc chung hòa giữa tự sự, bình luận và trữ tình.
Với ngôn ngữ đậm chất hội hoạ, thiên truyện có dáng dấp như một bài thơ. Khiến
ta ngây ngất trong chất men say trữ tình lãng mạn của một thiên nhiên nên thơ đến
những con người làm việc lặng lẽ, quên mình vì Tổ quốc. Hạnh phúc với anh là được
làm việc, được cống hiến cho đất nước. Hạnh phúc khi ấy đã vượt ra ngoài biên
giới của nó, không chỉ bó hẹp trong từng cá nhân mà lan tỏa đến những người
khác, có ý nghĩa với nhiều người.
Nhân
vật anh thanh niên giúp em hiểu thêm nét đẹp ở những con người lao động ở chốn
Sa Pa.- Đó là hình ảnh những con người lao động mới với phong cách sống đẹp,
suy nghĩ đẹp, sống có lý tưởng, quên mình vì cuộc sống chung, vô tư, lặng thầm,
cống hiến hết mình cho đất nước, say mê, miệt mài, khẩn trương làm việc. Anh
thanh niên giúp em nhận thức rõ:“Lao động là đôi cánh của ước mơ, là cội nguồn
của niềm vui và sáng tạo”(M. Gorki). Cuộc sống không có ước mơ là cuộc
sống vô vị. Và lao động là cách nhanh nhất để chúng ta khẳng định bản thân, tạo
ra những thành tựu và chạm đến ước mơ. Lao động là môi trường giúp con người dần
trưởng thành, tích lũy được kinh nghiệm sống, rèn luyện nhân cách và những phẩm
chất tốt đẹp như đức tính kiên trì, tinh thần ham học hỏi…. Anh thanh niên tìm
thấy niềm vui trong cuộc sống thông qua lao động như nhắc nhở em và các bạn trẻ
hôm nay để có thể đi đến ước mơ của mình đều phụ thuộc vào quá trình làm việc
hôm nay, phấn đấu không ngừng nghỉ và vượt qua mọi khó khăn. Chỉ khi có được niềm
vui, khi làm việc mới có thể sáng tạo nhiều điều mới mẻ giúp ích cho bản thân,
góp phần cho sự phát triển của xã hội. Có lao động chúng ta mới có điều kiện
phát huy khả năng của bản thân, nâng cánh cho những ước mơ bay cao, bay xa.
Tâm
hồn và những việc làm của anh thanh niên trong truyện đã gieo vào lòng em nhiều
tình cảm, thôi thúc em muốn cống hiến, muốn làm gì đó có ích cho xã hội như như
một nhà thơ đã nói: “Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”. Em sẽ cần cù lao động
và thực hiện những mục tiêu mà bản thân đề ra để cuộc sống tốt đẹp ngay từ hôm
nay. Em sẽ tự giác và chủ động trong học tập và làm việc, có kế hoạch học tập
rõ ràng, phân bổ thời gian hợp lý cho các môn học và các hoạt động khác, tự
hoàn thành bài tập, không sao chép hay nhờ vả người khác. Tham gia tích cực vào
các hoạt động lao động vật chất như dọn dẹp lớp học, trồng cây, gây giống… để
rèn luyện sức khỏe và kỹ năng thực hành. Em sẽ rèn cho mình tính kiên trì và nỗ
lực trong mọi công việc, không bỏ cuộc khi gặp khó khăn hay thất bại không ngại
khó khăn vì đi qua ngày bão sẽ là ngày nắng đẹp.
Thế
đấy, trong cái “lặng lẽ” của Sa Pa trên đỉnh Yên Sơn bốn mùa mây phủ mấy ai biết
được có một chàng trai đang sống, đang âm thầm làm việc. Người cán bộ trẻ ấy được
Nguyễn Thành Long xây dựng khá sắc nét với những đặc điểm, suy nghĩ, hành động
tích cực, một mẫu người của một giai đoạn lịch sử có nhiều gian khổ hi sinh
nhưng cũng thật trong sáng, đẹp đẽ. Những trang viết của Nguyễn Thành Long khiến
ta thêm yêu con người và cuộc sống, thấy được trách nhiệm của mình với sự nghiệp
chung của đất nước.
