Đề. Hãy
chọn phân tích một đoạn thơ hay nhân vật truyện giúp em cảm nhận gia đình là chốn
bình yên luôn yêu thương ta vô điều kiện, luôn đón chào, ôm ấp ta. Trình bày những
tác động của đoạn thơ hay nhân vật đó đối với bản thân em.
Bài
làm
Có một nơi
để nhớ mong, đó là quê hương
Có một nơi
để về sau những ngày vội vã, đó là nhà
Có những
người để yêu thương, đó là gia đình
Thế giới rộng
lớn ngoài kia với biết bao nơi để khám phá và mỗi người trong chúng ta sẽ có một
“chốn bình yên” cho riêng mình sau những vội vã mệt mỏi, nhưng tựu chung lại chốn
bình yên đó là nơi cất giấu tình yêu thương vô biên, là nơi chứa đựng sự bao
dung hết mực, là nơi có người mong ta trở về. Phải chăng là chốn bình yên
luôn yêu thương ta vô điều kiện, luôn đón chào, ôm ấp ta chính là gia đình
và quê hương? Để trả lời cho câu hỏi đó ta hãy đến với bài thơ “Nói với con” của
Y Phương. Bài thơ là một bài rất ý nghĩa, thể hiện tìn yêu thương của cha mẹ
dàn cho con cái và vẻ đẹp của sự tự hào về quê hương đất nước. Bài thơ được ông
sáng tác để tặng riêng cho con gái mình. Bởi vậy bài thơ chứa đựng niềm hạnh
phúc dạt dào của một người lần đầu được làm cha. Không chỉ vậy, bài thơ còn cho
thấy ý thức của người cha muốn vun đắp, muốn cho con hiểu rõ cội nguồn của bản
thân và luôn tự hào về nơi mình sinh ra. Những tâm sự ấy thật da diết trong những
vần thơ sau:
Chân phải
bước tới cha
Chân trái
bước tới mẹ
Một bước chạm
tiếng nói
Hai bước tới
tiếng cười
Người đồng
mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài
nan hoa
Vách nhà
ken câu hát
Rừng cho
hoa
Con đường
cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi
nhớ về ngày cưới
Ngày đầu
tiên đẹp nhất trên đời.
Ra đời năm 1980, bài thơ như là những lời nói
xuất phát từ tấm lòng cha, chứa đựng đầy yêu thương và sự ấm áp, thể hiện tình
cảm gia đình êm ấm, tình quê hương tha thiết, mang đậm chất dân tộc miền núi
trong từng câu chữ. Bài thơ đi từ tình cảm gia đình rồi mới mở rộng và nâng cao
thành tình cảm quê hương, đất nước. Từ những kỷ niệm gần gũi, gắn bó nhất với mỗi
con người và nâng lên thành lẽ sống chung.
Tác giả đã vẽ lên một khung cảnh gia đình ấm
cúng, đầy ắp niềm vui:
Chân phải
bước tới cha
Chân trái
bước tới mẹ
Một bước chạm
tiếng nói
Hai bước tới
tiếng cười
Khung cảnh ấy đẹp như vẽ, một mái nhà có mẹ
có cha và con hạnh phúc vì được sống hạnh phúc trong tình yêu thương. Bằng ý
thơ đối ứng hình ảnh đứa trẻ ngây thơ chập chững tập đi, ngọng nghịu tập nói
trong vòng tay thương yêu, chăm sóc của cha mẹ hiện lên thật rõ nét. Không khí
của một gia đình ấm êm, hạnh phúc được diễn tả bằng cách sử dụng hình ảnh thực
và cụ thể. Cha như dang tay che chở từng bước đi lẫm chẫm của con, cha lo lắng
sợ con vấp ngã. Điệp ngữ “chân” và “bước tới” vừa gợi ra sự bỡ ngỡ của đứa trẻ
với những bước chân chập chững tập đi vừa
thể hiện niềm sung sướng và đầy tự hào của cha khi thấy con đang lớn lên. Những
bước chân đầu đời con đã biết hướng về cha mẹ bởi con cảm nhận được trong vòng
tay cha mẹ con sẽ được nâng niu và yêu thương hết mực. Tấm lòng của mẹ, của cha
là cái đích để đứa con hướng tới. Sự lớn lên của đứa trẻ rất đỗi hồn nhiên như
mặt trời không bao giờ mọc từ hướng tây. Tiếng nói, tiếng cười là cái phía hướng đông rạng rỡ. Hình ảnh cụ thể mà
rất giàu chất thơ. Từ tăng tiến “một bước”, “hai bước” như nói về quá
trình lớn khôn của con, con biết nói biết cười là niềm vui cho gia đình. Điệp từ
“tiếng” gợi âm thanh rộn rã, náo nức, vui sướng của cha mẹ. Mỗi bước đi của con
trẻ có tiếng nói tiếng cười của cha mẹ. Câu thơ có được cái ấm áp, ríu rít, ngọt
ngào, một thứ âm vang mà những người làm mẹ, làm cha ai mà không bồi hồi xao
xuyến. Con lớn lên bằng tình yêu thương, trong sự nâng đón, vỗ về mong chờ của
cha mẹ. Không khí gia đình đầm ấm thân thương ấy là một hành trang quý báu đối
với cuộc đời, tâm hồn con. Là yếu tố đầu tiên hình thành nên những phẩm chất
tâm hồn con người. Hai chữ mẹ – cha thật giản dị nhưng cũng thật lớn lao và thiêng liêng: với mỗi người mẹ
người cha là đích đến, là nơi để ta tìm về, là nơi để ta bước tiếp, là chốn
bình yên để ta nương tựa sau những giông bão cuộc đời.
Dù tấm lòng cha mẹ có độ bao dung rộng lớn đến
đâu, đứa con rất cần nhưng vẫn là chưa đủ. Ở đây có một bầu sữa tinh thần thứ
hai, đó là quê hương:
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng.
Cụm từ “người đồng mình” hay còn gọi là người
cùng làng, cùng thôn, cùng bản, nhưng cách gọi ấy nghe sao mà thân thương, gần
gũi quá! Từ gọi đáp “ơi” làm cho chúng ta cảm nhận được lời tâm tình, lời dạy bảo
nhỏ nhẹ của nhà thơ đối với con mình. Cách gọi của người cha mộc mạc, bình dị nhưng xiết bao ân tình đằm thắm,
xiết bao nghĩa tình của người cha dành cho con và cho người đồng mình đồng thời bộc lộ tình yêu, niềm tự hào về quê
hương về người đồng mình. Chỉ với
câu thơ ngắn gọn nhưng Y Phương đã cho người đọc thấy cuộc sống lao động cần
cù, vui tươi của họ, họ đan lờ bằng nan hoa, ken vách nhà bằng những câu hát.
“Nan hoa”, “câu hát” đâu chỉ là hình ảnh
tả thực mà còn là hình ảnh ẩn dụ, thể hiện cuộc sống tươi trẻ, tinh thần lạc
quan vui sống. Nhờ đó mà họ biến cuộc sống lao động thành thơ, đẹp như thơ. Người
đồng mình yêu lao động, yêu cái đẹp và biết cách làm cho cuộc sống của mình trở
nên vui tươi, vậy nên, trong nhà họ lúc nào cũng vang câu hát. Động từ “đan,
cài, ken” giúp bạn đọc phần nào hình dung được những việc cụ thể của con người
trên quê hương, còn gợi tính chất gắn bó, hòa quyện, quấn quýt của con người và
quê hương xứ sở. Hay phải chăng đó còn là nguồn cội nuôi dưỡng tâm hồn con người.
Cuộc sống của người đồng mình gần gũi, chan
hòa, gắn bó với thiên nhiên. Nghệ thuật nhân hóa “cho hoa”, “cho những tấm
lòng”, hình ảnh thật đẹp, thật độc đáo. Hình ảnh “hoa” được nhắc tới vừa là
hình ảnh tả thực vừa là hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng cho tâm hồn tươi trẻ phong
phú tràn đầy lạc quan. Hình ảnh “con đường” cũng vừa mang ý nghĩa tả thực vừa
mang ý nghĩa biểu tượng. Con đường ở đây nối bản gần với bản xa, con đường lên
nương, lên rẫy, con đường vào thung lấy nước. Tất cả đều in dấu chân của người
đồng mình. Con đường tựa như một nhịp cầu gắn kết những con người quê hương. Tấm
lòng cũng được coi là hình ảnh ẩn dụ, chính là tấm lòng của quê hương theo con
đường gần, đường xa để đến với quê hương, đất nước mình. Điệp từ “cho” nhắc đi
nhắc lại hai lần nhấn mạnh vẻ đẹp giàu có, hào phóng, thơ mộng, giàu yêu thương
của thiên nhiên, núi rừng dành cho con và cho người đồng mình. Con thật may mắn
và hạnh phúc khi lớn lên trong tình làng nghĩa xóm. Rừng thì chở che, con đường
thì mở lối. Thiên nhiên mơ mộng, đầy tình nghĩa đã che chở, nuôi dưỡng con cả về
tâm hồn, lối sống. Quê hương đã cho con những gì tốt đẹp nhất, chiếc nôi thứ
hai nuôi con khôn lớn. Nhìn con
khôn lớn, suy ngẫm về tình nghĩa làng bản quê nhà, nhà thơ đã nghĩ về cuội nguồn
hạnh phúc, cha mong con hiểu những tình cảm cội nguồn đã sinh dưỡng con ,để con
yêu cuộc sống hơn. Từ những câu thơ bình dị đó, ta thấy người cha mong con giữ
gìn, trân trọng những giá trị của quê hương, gia đình, của dân tộc mình.
Đó chính là một nguồn mạch yêu thương,
vẫn da diết, tha thiết chảy trong huyết quản và tâm hồn con người.
Ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, hình ảnh cô
đọng, mộc mạc và vẫn phong phú.Thể thơ tự do phù hợp với tư duy của người miền
núi, nhịp điệu thơ linh hoạt, tạo ra sự cộng hưởng với những cung bậc cảm xúc
khác nhau. Với cách nới, cách gieo vần và nhịp điệu nhẹ nhàng như những lời tâm
tình, đoạn thơ tuy giản dị nhưng lại có sức ảnh hướng đến người đọc sâu sắc.
Mạch cảm xúc tự nhiên tạo ra sự cộng hưởng
hài hòa với những cung bậc tình cảm khác nhau trong lời cha truyền thấm sang
con. Lời nhắn nhủ ân cần của người cha với con mình cũng là nhắn nhủ mà người
cha nào cũng muốn con mình mang theo như một hành trang trong cuộc đời.
“ Nói với con ” của Y Phương đã ngợi ca, tôn vinh
tình cảm gia đình, cho thấy được cội nguồn yêu thương và những tình cảm cao
quý, dạt dào của gia đình đối với mỗi con người. Bằng sự khám phá và thể hiện của
mình Y Phương đã đánh thức tình cảm tốt đẹp của em về tình cảm gia đình. Bài thơ đã giúp
em hiểu ra tình cảm gia đình là thiêng liêng và quý giá của mỗi người. Những
giá trị, những kỉ niệm về tình cảm từ những người thân sẽ tạo nên sức mạnh nâng
đỡ bước chân ta trong suốt cuộc đời dài. Gia đình – tiếng gọi thân thương nhưng
gói gọn cả thế giới bao la với đầy ắp những yêu thương của cha mẹ. Nơi em được
sống thật với bản thân khi không phải cố nở nụ cười những lúc không vui, giấu
nước mắt vào trong khi chia ly tình đầu hay luôn miệng nói “không sao” nhưng
cõi lòng vụn vỡ. Nơi em chẳng cần cắm mặt vào smartphone tìm niềm vui trong thế
giới ảo vì tiếng cười, niềm hạnh phúc thật sự luôn hiện hữu. Có những lúc giận
hờn cha mẹ, nhưng gia đình trong ký ức vẫn luôn là nơi thiêng liêng của riêng em,
nơi em được trở thành những công chúa, hoàng tử của cha mẹ, nơi bản ngã của em
được bộc lộ rõ nhất, và em có thể làm bất cứ điều gì thế giới cho là “điên rồ”
nhưng không phải sợ thế giới soi xét, dị nghị. Dù có đi đâu, nhà vẫn là mái ấm
an yên trong tim mỗi người.
Những lời dạy chân thành của người cha trong
"Nói với con” khiến em phải ngẫm về những ngày mình làm cho cha mẹ buồn rầu,
làm mẹ rơi lệ. Em sẽ dành thời gian quan tâm chia sẻ với cha mẹ, anh chị em mỗi ngày, kính trọng, thương yêu, hòa thuận tất cả thành
viên trong gia đình để kết nối, gắn kết lẫn nhau hơn. Em tập chung học tập phát
triển bản thân và sống lành mạnh, chan hòa, giản dị, không đua đòi ăn chơi,
đóng góp những điều tích cực giúp phát
triển gia đình. Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tác giả Bằng Việt vì ông đã
cho em nhận ra vẻ đẹp gần gũi luôn bên cạnh mà ta chưa hề nhận ra.
. Bất kỳ người làm cha làm mẹ nào cũng muốn
con mình sau này nên người luôn trở thành những công dân tốt cả:
“Con ơi muốn nên thân người
Lắng tai nghe lấy những lời mẹ cha.”
Y Phương cũng muốn con mình tự hào về những
điều bình dị nhất để luôn nhìn đời bằng đôi mắt lạc quan. Tiếng thơ "Nói với
con" là lời răn dạy của người cha,
mong rằng dẫu mai này con có đi vào biển người tấp nập, dấn thân vào nơi hào
nhoáng của đô hội, con cũng phải biết "uống nước nhớ nguồn", biết rằng
mình sinh ra là nhờ cái nôi hạnh phúc của gia đình, nhờ những truyền thống tốt
đẹp của quê nhà. Cha cũng mong con phải khắc cốt ghi xương hai tiếng "quê
hương" vào tâm hồn và trái tim như Xuân Quỳnh từng viết:
"Mỗi người có một quê
Ngày dại thơ để ở
Tuổi thiếu niên để yêu
Và lớn lên để nhớ…"
"Nói với con" đã lẳng lặng trở
thành một bài thơ đời. Để rồi có những phút ngã lòng, ta vịn vào thi phẩm để
thêm yêu gia đình, để biết tự hào, giữ gìn và phát huy những giá trị tích cực của
văn hoá dân tộc ta.
