Đề. Hãy chọn phân tích một đoạn
thơ hay một nhân vật truyện giúp em cảm nhận được Vai trò của ý thức trách
nhiệm trong công việc. Trình bày những tác động của đoạn thơ hay nhân vật truyện đó đối với
bản thân em.
Bài
làm
Gấp lại truyện ngắn “Lặng
lẽ Sa Pa”của Nguyễn Thành Long lòng ta cứ xao xuyến vấn vương trước vẻ đẹp của
những con người ,trước những tình cảm chân thành, nồng hậu trong một cuộc sống
đầy tin yêu .Dù được miêu tả ít hay nhiều nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng
hiện lên với nét cao quí đáng khâm phục.Trong đó anh thanh niên làm công tác
khí tượng kiêm vật lý địa cầu đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.
Nguyễn Thành Long đã khắc họa thành công hình ảnh nhân vật anh thanh niên với
nhiều vẻ đẹp phẩm chất tốt đẹp mà nổi bật nhất là lòng yêu nghề đến say mê, sự
hết lòng với công việc thầm lặng nhưng có ích cho đất nước của anh. Ta có thể cảm
nhận được tình yêu, niềm tự hàovề công việc của mình và ý thức trách nhiệm cáo
trong công việc qua những lời tâm sự của anh về công việc khoa học đơn điệu, tẻ
nhạt đến mức nhàm chán của mình: “ Cháu ở đây có nhiệm vụ đo gió, đo
mưa, đo nắng, tính mây… Xong việc, trở vào, không thể nào ngủ được.”
Truyện ngắn “Lặng lẽ
Sa Pa” được tác giả công bố vào năm 1970 sau chuyến đi thực tế lên Lào Cai
trong mùa hè. Truyện có cốt truyện khá đơn giản, xoay quanh cuộc gặp gỡ bất ngờ,
ngắn ngủi giữa ba nhân vật là ông họa sĩ, cô kĩ sư trẻ và anh thanh niên làm
công tác khí tượng ở Sa Pa. Tuy nhiên, nhờ vào cuộc gặp gỡ đó mà anh thanh niên
– nhân vật chính của truyện đã để lại trong lòng những con người xa lạ những
suy nghĩ, cảm xúc thật trong sáng, đẹp đẽ. Nguyễn Thành Long không trực tiếp
nói về anh thanh niên, chỉ cho anh xuất hiện một cách bình thường như nhân vật
khác và qua cảm quan của tuyến nhân vật phụ để vẽ lên bức tranh tuyệt đẹp mà điểm
sáng là vẻ đẹp của người thanh niên.
Anh thanh niên là một
người lao động bình thường, anh không phải là người đặc biệt anh như bao người
khác, anh được giới thiệu: “hai bẩy tuổi tầm vóc nhỏ bé, khuôn mặt rạng rỡ”
cái tuổi sôi nổi, yêu đời và khát khao được cống hiến cho đời. Vốn dĩ ở độ tuổi
như anh, người ta sẽ thích một cuộc sống sắc màu, năng động, nhiều niềm vui tại
phố thị xa hoa, hoặc ít nhất là được ở gần gia đình, người thân. Anh thanh niên
lại đi ngược lại xu hướng đó, anh tìm về với nơi yên bình, xa cách này, vừa cô
đơn vừa buồn tẻ. Anh làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu. Công việc mỗi
ngày của anh là “ đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo trấn động mặt đất”.
Nhằm dự vào việc báo trước thời tiết hàng ngày phục vụ sản xuất và chiến đấu,
Đó là công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác, kiên nhẫn và có tinh thần trách
nghiệm cao. Chính hoàn cảnh sống đặc biệt ấy lại là “chiếc đòn bẩy” nâng
tầm cho ý chí sắt đá, nghị lực phi thường của anh thanh niên được nổi bật và
neo giữ mãi trong trái tim người đọc. Anh cũng như các nhân vật trong truyện đều
có không có tên riêng, có lẽ đây không phải là điều quan trọng đáng nhớ vì mỗi
người trên đời này đều có thê giống như anh mà cái đáng nhớ là vẻ đẹp vốn có
trong anh.
Thông qua lời giới thiệu
của người lái xe anh thanh niên sống ở “đỉnh Yên Sơn, cao hai nghìn sáu trăm
mét” và “làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu”, và khi nghe lời
tâm sự của anh kể về công việc làm của mình cho ông họa sĩ già và cô kỹ sư nông
nghiệp trẻ, ta có thể thấy nhân vật anh thanh niên trong truyện có hoàn cảnh sống
và làm việc thật đặc biệt. Anh sống một mình trên núi cao, quanh năm suốt tháng
làm việc với cây và mây núi ở Sa Pa. Công việc của anh là làm khí tượng kiêm vật
lý địa cầu. Công việc hằng ngày của anh thanh niên lặp đi lặp lại tựa một vòng
tròn không có hồi kết. Anh làm bạn với đủ loại máy đo mưa, máy nhật quang ký đo
ánh sáng mặt trời, cái máy đo gió và cái máy đo chấn động của vỏ trái đất. Một
công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác và đúng giờ. Nhiệm vụ của anh là đo
gió, đo mưa, đo gió, đo chấn động mặt đất và dự báo thời tiết hằng ngày phục vụ
cho công việc chiến đấu và sản xuất. Anh lấy những con số, mỗi ngày báo về
“nhà” bằng báo bộ đàm bốn giờ, mười một giờ, bảy giờ tối và một giờ sáng. Công
việc của một người đòi hỏi tính chính xác, tỉ mỉ và tinh thần trách nhiệm cao. Anh
thanh niên bảo “công việc nói chung dễ” nhưng những gì anh chia sẻ về công việc
của mình với ông họa sĩ và cô kĩ sư mới thấy nó gian khổ và thử thách sức chịu
đựng và tinh thần chiến thắng bản thân của con người đến như thế nào.
Công việc anh thanh
niên đặc biệt nhiều thử thách nhất là lúc ghi báo về những con số lúc một giờ
sáng trong hoàn cảnh thời tiết khắc nghiệt. Hãy nghe anh tâm sự: "Rét,
bác ạ. Ở đây có cả mưa tuyết đấy. Nửa đêm đang nằm trong chăn, nghe chuông đồng
hồ chỉ muốn đưa tay tắt đi. Chui ra khỏi chăn, ngọn đèn bão vặn to đến cỡ nào vẫn
thấy là không đủ sáng. Xách đèn ra vườn, gió tuyết và lặng im ở bên ngoài như
chỉ chực mình ra là ào ào xô tới. Cái lặng im lúc đó mới thật dễ sợ: nó như bị
chặt ra từng khúc, mà gió thì giống những nhát chổi muốn quét đi tất cả, ném vứt
lung tung… Những lúc im lặng lạnh cóng mà lại hừng hực như cháy. Xong việc, trở
vào, không thể nào ngủ lại được". Những lời kể chân thực của anh thanh
niên giúp người đọc cảm nhận được những gian khổ mà anh phải trải qua. Dưới cái
trời lạnh buốt giá nơi núi rừng Tây Bắc, người ta sẽ chẳng muốn làm gì, chỉ muốn
cuộn trong chăn ấm. Thế mà, có những người vẫn lặng lẽ, chống chọi với cái lạnh
giá ấy, với mưa gió, sấm chớp đùng đùng hết mình vì công việc, không nề hà,
than vãn. Đọc những dòng tâm sự ta càng thêm khâm phục, yêu mến anh hơn.
Ngoài khó khăn được anh
nói đến trong lời tâm sự , hoàn cảnh sống và làm việc của nhân vật còn có điều
đặc biệt là: Anh thanh niên mới có hai mươi bảy tuổi, cái tuổi đang hừng hực sức
sống và sự bay nhảy. Thế mà, anh đã sống một mình trong suốt bốn năm trên đỉnh
Yên Sơn. Trong bốn năm đó, ông họa sĩ và cô gái trẻ là đoàn khách thứ hai đến
thăm nhà anh. Như vậy, cái gian khổ nhất đối với anh là phải vượt qua sự cô
đơn, vắng vẻ, quanh năm suốt tháng chỉ có một mình trên đỉnh núi cao không một
bóng người. Thử tưởng tượng phải làm việc quanh năm suốt tháng một mình trên đỉnh
núi cao không một bóng người rồi những lúc thấy nản lòng, buồn tủi lại không có
một ai để chia sớt, san sẻ, động viên. Ta thấy đó quả thật là một công việc
không hề “dễ” như anh nói. Phải bản lĩnh, đam mê và yêu nghề đến đâu, một người
trẻ tuổi như anh mới chấp nhận sống và làm việc ở nơi “khỉ ho cò gáy” này. Và
Anh thanh niên đã vượt qua tất cả bằng ý chí, nghị lực và những suy nghĩ rất đẹp.
Chỉ cần nghe lời tâm sự
đó thôi ta đã thấy được anh say mê, yêu nghề đến mức nào, công việc là niềm
vui, niềm hạnh phúc và là sự sống của anh, anh không thể sống khi thiếu công việc
cũng như người ta không thể sống khi thiếu khí trời. Một mình sống trên đỉnh
Yên Sơn, không có ai đôn đốc, kiểm tra nhưng
anh vẫn vượt qua hoàn cảnh làm việc một cách nghiêm túc, tự giác với tinh thần
trách nhiệm cao. Dù thời tiết khắc nghiệt mùa đông giá rét mà anh đều thức dậy
thắp đèn đi “ốp” đúng giờ. Ngày nào cũng vậy anh làm việc một cách đều đặn,
chính xác 4 lần trong ngày, âm thầm, bền bỉ trong nhiều năm trời. Công việc thực
sự là một nguồn vui, một người bạn trong cuộc sống của anh. Anh thanh niên đặt
hết tình cảm và cuộc sống trong công việc đang làm. Anh hiểu được chân lý của
cuộc sống, anh có một quan niệm vô cùng đẹp, rằng mình là một mảnh ghép trong
vô số mảnh ghép khác, chỉ khi hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình thì mới hoàn thành
những nhiệm vụ lớn. Với anh sống là làm việc, làm việc là yêu nước. Đó là ý thức
trách nhiệm cao cả của anh trong công việc hành ngày và trong thực hiện nhiệm vụ
đối với tổ quốc. Tinh thần thái độ làm việc của anh thật nghiêm túc, chính xác,
khoa học và nó đã trở thành phong cách sống của anh. Anh là người rất có nguyên
tắc và ý thức sống. Không phải vì sống một mình không ai lui tới nên anh buông
thả bản thân. Một phong cách sống khiến mọi người phải nể trọng
Sự cô độc cùng với áp lực
công việc, cái đó có thể giết chết con người bằng bệnh trầm cảm, tự kỉ nhưng
anh thanh niên đã chiến thắng tất cả để giữ được một trái tim ấm áp, một tinh
thần lạc quan, yêu đời. Anh triết lí về công việc của mình: “khi ta làm việc,
ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được?”. Khó khăn đến mấy cũng không cản được ý chí
trong anh.
Anh thấy được công việc
thầm lặng của mình có ích cho cuộc sống, cho mọi người. Anh đã thấy mình “thật
hạnh phúc” khi được biết một lần do phát hiện kịp thời một đám mây khô mà
anh đã góp phần vào chiến thắng của không quân ta bắn rơi nhiều máy bay Mỹ trên
bầu trời Hàm Rồng. Trái tim của anh luôn rạo rực một ngọn lửa khát vọng, khát vọng
được sống đẹp, sống có ý nghĩa, sống có ích cho đất nước, cho mọi người. Hạnh
phúc của người con trai ấy chẳng phải là ái tình tuổi trẻ, được giàu sang hay
quyền lực. Hạnh phúc với anh là được làm việc, được cống hiến cho đất nước. Hạnh
phúc khi ấy đã vượt ra ngoài biên giới của nó, không chỉ bó hẹp trong từng cá
nhân mà lan tỏa đến những người khác, có ý nghĩa với nhiều người. Phải chăng một
trong số những ẩn ý của tác giả qua việc không đặt tên riêng cho nhân vật chính
mà lại gọi anh là “anh thanh niên” bởi anh đại diện cho tầng lớp các bạn trẻ
đang ngân vang giai điệu bất diệt của lí tưởng sống cao cả, lao động quên mình
vì Tổ quốc. Anh là đại diện tiêu biểu cho thanh niên Việt Nam, hăng say làm việc,
hết mình cống hiến cho dân tộc, cho đất nước.
Với cách xây dựng tình
huống truyện hợp lí, cách kể chuyện tự nhiên, kết hợp độc đáo giữa tự sự, trữ
tình với bình luận, tác phẩm như dòng suối tĩnh lặng, nhẹ nhàng chảy trôi vào đời,
đi qua những ngõ ngách trong trái tim người đọc và cứ thế lắng đọng nơi sâu thẳm
cõi lòng. Ngòi bút tinh tế, giàu chất thơ của Nguyễn Thành Long như giúp người
đọc đắm chìm vào từng lời văn, ngây ngất trong chất men say trữ tình lãng mạn của
một thiên nhiên nên thơ đến những con người làm việc lặng lẽ, quên mình vì Tổ
quốc. Sa Pa không chỉ là sự yên tĩnh, bên dưới sự yên tĩnh ấy, người ta làm việc,
hi sinh và mơ ước. Ở đó, vẻ đẹp của anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa khiến
người ta rung động và sống mãi trong tiềm thức người độc giả.
Cuộc sống của anh thanh
niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” đẹp như một bài ca. Và bài ca ấy giúp em nhận ra bản
thân mình cuxng như thế hệ thanh niên Việt Nam hôm nay cần dũng cảm lên đường,
sống và cống hiến hết mình vì non sông, đất nước. Em hiểu được rằng lao động là
đôi cánh của ước mơ. Trong cuộc sống, ai cũng phải làm việc, phải lao động để
nuôi sống bản thân và góp phần xây dựng gia đình, xã hội. Lao động là sự sống,
là vẻ vang. Lười biếng lao động, thiếu ý thức trách nhiệm trong công việc là điều
thật đáng xấu hổ. Và cùng đó em nhận thức rõ được giá trị của tinh thần trách
nhiệm trong công việc. Mức độ ý thức trách nhiệm quyết định mức độ thái độ của ta
khi làm việc, đồng thời cũng quyết định thành tích công việc của ta. Khi có được
ý thức trách nhiệm cao trong công việc, ta có thể học được từ công việc nhiều
kiến thức mới, tích luỹ được nhiều kinh nghiệm và cũng từ đó tìm thấy niềm vui.
Khi coi công việc là bạn, là nguồn vui thì công việc sẽ trở nên nhẹ nhàng và hiệu
quả. Khi làm việc là lúc ta tự rèn luận các kĩ năng, do vậy công việc giúp ta
hoàn thiện và phát triển bản thân.Lời tâm sự của anh thanh niên còn gián tiếp
phê phán những người coi công việc là gánh nặng, những người lười nhác…Bản thân
em rút ra cho mình một bài học giá trị: cần có thái độ yêu lao động, coi lao động
là niềm vui, niềm hạnh phúc.
Là học sinh,khi còn ngồi
trên ghế nhà trường, em cần rèn cho mình ý thức thực hiện tốt công việc, nghĩa
vụ của bản thân, không dựa dẫm, ỷ lại hay đùn đẩy trách nhiệm cho người khác.
Em luôn cố gắng, nỗ lực học tập, tự hoàn thành bài tập, rèn luyện tinh thần hợp
tác với bạn bè và những người xung quanh…; chấp hành nghiêm các quy định của
nhà trường; yêu thương và giúp đỡ bạn bè, nghe lời thầy cô, hiếu thảo với ông
bà cha mẹ… Cố gắng xây dựng cho mình một
nguyên tắc sống riêng, không để người khác phải nhắc nhở cũng như không làm những
việc ảnh hưởng tới tương lai sau này, biết gánh vác công việc cha mẹ, thầy cô …
giao và nhận sai khi gây ra lỗi lầm.
Mỗi tác phẩm văn học không chỉ thốt lên nỗi niềm của tác giả mà còn
khơi gợi nỗi lòng của người đọc. “Lặng lẽ Sa Pa” vừa vẽ nên một bức tranh thơ mộng,
lãng mạn nhưng vô cùng chân thực về vẻ đẹp một miền sơn cước, ẩn hiện trong đó
là nét đẹp của người thanh niên với lý tưởng sống vô cùng tốt đẹp. Truyện ngắn
còn để lại cho độc giả những thanh âm vang vọng mãi về sau. Đó là thanh âm nhắc
nhở thanh, thiếu niên và người lao động sống phải có lý tưởng, có ước mơ, dám cống
hiến, dám chịu trách nhiệm và giữ nét đẹp giản dị, chân thật nhất trong tim
mình.
