Đề. Hãy chọn phân tích
một đoạn thơ hay một nhân vật giúp em cảm nhận được khát vọng yêu thương của con người. Trình bày những
tác động của đoạn thơ hay nhân vật đó đối với bản thân em.
Bài làm
Con người Việt
Nam như nhà thơ Tố Hữu từng ngợi ca: “...những con người Việt Nam đẹp nhất /
Biết căm thù và cũng biết yêu thương”, vẫn luôn ánh lên ngọn lửa của yêu
thương ấm áp dù trong những năm tháng khốc liệt của cuộc chiến tranh chống ngoại
xâm đầy gian khổ, tưởng gương mặt người chỉ còn ám đầy bụi đường và khói thuốc
súng. Nguyễn Quang Sáng đã có một “Chiếc lược ngà” thật cảm động đã giúp người
đọc hiểu thêm nhiều điều quý báu về đời sống tình cảm của những gia đình Việt
Nam trong chiến tranh. Tác giả đã làm nổi bật lên hình ảnh bé Thu - một bé gái
tám tuổi, nhân vật thứ nhất của truyện – một cô bé đầy cá tính, có tình yêu
thương cha thật thắm thiết, mãnh liệt. Nhân vật bé Thu đã gieo vào lòng mỗi người
về nỗi đau, sự mất mát và khát vọng yêu thương của tuổi thơ. Đọc tác phẩm, điều
mà người đọc cảm nhận được ở bé Thu chính là một người con yêu thương cha sâu sắc
và mãnh liệt được thể hiện trong giây phút em gặp cha. Khát vọng yêu
thương vô bờ bến ấy được cô bé cất giữ trong trái tim bé nhỏ của mình.
Từ nhỏ, bé Thu
đã phải sống trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, hết chống Pháp rồi đến chống
Mỹ. Chưa đầy một tuổi thì em phải xa cách người cha suốt tám năm dài, chưa hề
được gặp cha một lần. Nỗi nhớ cha chỉ được lưu giữ lại qua tấm ảnh trắng đen nhỏ
bé mà em có được.Bé Thu khao khát tình cảm của người cha biết bao nhiêu. Đến
khi gặp lại, em hụt hẫng vì cái vết sẹo dài trên mặt, em như lại phải xa ba
thêm một lần nữa. Niềm hạnh phúc cứ xa mãi trong tầm tay của em vì chiến tranh,
ba lại phải lên đường theo tiếng gọi của non sông trong kháng chiến chống Mỹ. Nỗi
khao khát được gần ba theo ngày tháng vẫn cứ nồng nàn, cháy bỏng, mãnh liệt. Mọi
lời lẽ, cử chỉ của bé Thu đều gợi lên trong người đọc nỗi nhức nhối xen lẫn sự
yêu thương, sự đồng cảm.
Bé Thu là một
đứa bé ương bướng nhưng hồn nhiên, đáng yêu. Chính vì thế, đang lúc chơi đùa gần
nhà, nhìn thấy một người đàn ông tự nhiên chạy đến gần nó, bé Thu trong giây
phút gặp “người lạ” thì em hoảng sợ, “bỏ chạy và kêu thét lên”. Hành động
đó cho thấy tài năng miêu tả diễn biến tâm lí con người của nhà văn Nguyễn
Quang Sáng thật tinh tế. Hành động của bé Thu ta không trách được bởi lẽ đó là
phản xạ tự nhiên của một đứa bé khi gặp một người xa lạ, bé Thu không hề biết
người đàn ông đang đứng gần bên nó chính là người cha trong tấm ảnh, người cha
mà nó mong nhớ bao ngày. Lúc này đây, người cha hiện thời khác hẳn với người
cha mà nó hình dung qua ảnh bởi vết sẹo dài trên khuôn mặt. Vết sẹo ấy vô tình
làm khuôn mặt ông Sáu trông rất đáng sợ và dữ tợn. Hẳn là người đọc cũng sẽ đồng
cảm với bé Thu bởi em chỉ là một đứa trẻ chỉ bảy, tám tuổi. Đối với một đứa bé
như thế, em chưa hiểu sự khốc liệt của đời sống chiến tranh thời ấy. Trong tâm
hồn non nớt của trẻ thơ, nó chỉ ghi khắc hình ảnh của người ở trong tấm ảnh chụp
chung với má nó. Bé Thu nghĩ về cha nó đẹp, phải lành lặn, khỏe mạnh như trong
bức ảnh. Vết sẹo dài ửng đỏ trên khuôn mặt của người đàn ông kia trong cái nhìn
của một đứa trẻ như nó thì hình ảnh đó thật đáng sợ. Ba nó có khuôn mặt đẹp
không có vết sẹo. Ngay phút đầu tiên, bé Thu đã không công nhận ông Sáu là cha.
Bởi trong tâm hồn của em chỉ là nỗi ám ảnh về quá khứ, cảm giác sợ hãi dường
như vây quanh em mà ngay cả chính em cũng không hề mong muốn. Chính cái nghĩ hồn
nhiên ấy càng làm rõ hơn tình yêu cha thắm thiết của cô bé
Tình yêu
thương cha da diết và mãnh liệt được bộc lộ khi bé Thu kiên quyết bảo vệ tình
thương mà nó dành cho cha “trong bức ảnh” dù chỉ ba ngày ngắn ngủi ở gần ông
Sáu. Nó ương bướng không chịu gọi tiếng ba và luôn tìm cách xa lánh ông Sáu
trong ba ngày phép của ông ở nhà. Cô bé là một thái độ kiên quyết không
gọi ông Sáu là “ba”, con bé chỉ muốn dành tiếng “ba” cho người
cha trong bức ảnh kia. Nó nói trổng, nó hất tung cái trứng cá khi ông Sáu muốn
thể hiện sự yêu thương, chăm sóc đối với con gái. Ông Sáu càng muốn gần gũi nó
thì nó càng lùi xa, ông càng tỏ ý chiều thương thì nó lại càng lảng tránh. Nó
không chấp nhận sự chăm sóc của người đàn ông mà nó cho là xa lạ, nhất định
không phải là cha.
Người đọc
không thể rời mắt khỏi trang giấy bởi các tình tiết truyện đan xen với nhau, ta
hồi hộp theo dõi sự chuyển biến trong nhận thức và hành động của bé Thu khi nó
trông nồi cơm giúp mẹ. Người đọc tưởng rằng, khó khăn hay một việc nào quá sức,
bé Thu sẽ kêu một tiếng “ba” để nhờ ông Sáu “chắt nước” khi nấu cơm
nhưng đằng này, trái lại con bé chọn cách nói trổng. Lời nói cộc lốc, lạnh lùng
làm sao: “Cơm sôi rồi, chắt nước dùm cái”. Lời nói này khiến ta nghĩ đây
là một cô bé thiếu lễ phép khi nói chuyện với người lớn, nhưng cách cư xử ấy có
lí do khiến chúng ta thông cảm. Đó là bé Thu bướng bỉnh, muốn dành riêng tiếng “ba” thiêng liêng cho một
người cha duy nhất mà thôi. Nếu với người khác, trong tình huống khác, tiếng “ba”
thật bình thường nhưng đối với một cô bé thiếu thốn tình cảm quan tâm, chăm sóc
của người cha thì tiếng “ba” đó thật thiêng liêng và cao quý hơn cả. Tiếng gọi
đó, tình cảm đó, nó đã ấp ủ suốt tám năm trời mà chưa có dịp gọi “ba”. Kế
đến, hành động của bé Thu lấy vá múc từng vá nước đổ ra ngoài, khi mà ông Sáu
phớt lờ đi lời nói trổng đã cho thấy tính cách mạnh mẽ, bướng bỉnh của cô bé
này. Bé Thu cũng nhanh tay, thông minh khi sử dụng cách khác, đúng như lời nhận
xét của nhân vật Ba: “Con bé đáo để thật”.
Sự bướng bỉnh
và ương ngạnh của bé Thu ngày càng tiếp tục khi nó hất văng cái trứng cá ra khỏi
chén cơm. Hành động đó như muốn từ chối, phủ nhận hết sự quan tâm, chăm sóc của
ông Sáu trong những ngày qua. Quả là:
“Tấm lòng
cha một đời con đâu hiểu
Bởi tình
cha luôn lắng dịu ngọt ngào.” (Ca dao)
Rồi khi bị ông
Sáu đánh, nó bỏ sang nhà ngoại mét với ngoại, nó như trút tất cả sự giận dỗi
vào hành động khua sợi dây lò tói, xô mạnh chiếc xuồng ra… Những hành động ương
bướng của Thu có thể làm cho người đọc nghĩ rằng nó ngỗ nghịch, nhiễu sách. Thế
nhưng, nếu hiểu sâu xa hơn thì tất cả mọi biểu hiện ấy đều xuất phát từ tình
yêu thương cha quá đỗi thắm thiết. Điều đó càng khiến cho người đọc vừa giận, vừa
thương bé Thu. Giận vì bé Thu cứng đầu, cố chấp và bướng bỉnh đến mức ương ngạnh
và có hành vi thiếu lễ phép với ông Sáu. Song,
người đọc cũng vừa thương vì bé Thu thiếu thốn tình cảm của cha từ nhỏ
nhưng vẫn giữ trọn một tình thương sâu sắc nhất dành cho người cha duy nhất
trong tấm ảnh. Tiếng ba đối với nó rất quan trọng, nên nó rất phân vân và nó rất
chắc lòng, chắc dạ khi quyết định không gọi tiếng ba. Em đã kiên quyết đến mức
cố chấp để bảo vệ tình yêu trong sáng mà bấy lâu nay Thu vẫn tin tưởng và trân
trọng. Có lẽ, đó cũng là một nét đẹp đáng quý trong tâm hồn của em.
Độc giả có thể
nhìn thấy rõ tài năng tự sự kết hợp với miêu tả tâm lí nhân vật của nhà văn. Có
hiểu được hoàn cảnh gia đình thời chiến, hiểu được khát vọng yêu thương của trẻ
thơ thì mới cảm nhận được tình yêu cha của bé Thu nồng nàn đến dường nào. Ông
dường như năm rõ và thấu hiểu từng giây phút chuyển biến trong tâm lí trẻ thơ
thể hiện qua những hành động và thái độ của bé Thu. Bé Thu có sự so sánh giữa
người trong ảnh với người ở ngoài đời khác nhau ở vết sẹo, đó là nguyên nhân nó
không nhận ông Sáu là ba. Tâm hồn, trái tim nó ấp ủ một hình ảnh duy nhất và
không muốn ai thay thế. Nó chối từ cái dang tay của ông Sáu trong lần hội ngộ đầu
tiên khiến ông Sáu bàng hoàng. Nó không gọi tiếng ba bởi vì tiếng ba ấy rất
thiêng liêng, chỉ dành cho người ba đích thực. Đối với nó, ông Sáu là ba “giả”,
những đau buồn, khổ tâm của ông Sáu không làm nó bận tâm. Không ai có thể tháo
gỡ được những vướng mắc thầm kín trong lòng của cô bé. Tại sao phải gọi người
đàn ông xa lạ kia là ba? Nó là đứa bé có lập trường, chính tình cảm yêu thương
cha mãnh liệt đã khiến cho cô bé rất kiên định, quyết liệt. Và đây cũng chính
là cái mầm sâu kín để làm nên tính cách cứng cỏi, ngoan cường của một cô giao
liên mưu trí, dũng cảm sau này.
Tưởng chừng
như tình cảm cha con không thể nối kết được. Trước lúc ông Sáu đi xa, tình cảm
thiêng liêng giữa con với cha bỗng cháy bùng lên. Khi Thu được nghe bà ngoại
giải thích nguyên nhân vết sẹo trên má ông Sáu thì bé Thu hoàn toàn thay đổi
thái độ, từ xa lánh nó lại khao khát được gần gũi, từ hờn giận nó chuyển sang
yêu kính, tự hào. Cả đêm, bé Thu nằm trằn trọc, thao thức, trở mình qua lại. Rõ
ràng, bé Thu không phải thuộc kiểu một người thiếu suy nghĩ, vô tư, hồn nhiên
mà trái lại chín chắn như người lớn. Có vẻ như, cô bé đang hối hận về việc đối
xử tệ với cha mình trong những ngày qua. Giờ đây, ngoài việc hối hận, có lẽ bé
Thu còn cảm thấy tiếc nuối khi nó không gặp cha, không còn được cha quan tâm,
chăm sóc. Vết sẹo trên mặt ba nó là vết tích chiến tranh bị Tây bắn, vết thương
chắc làm ba nó đau đớn lắm, thái độ lạnh lùng, xa cách của nó trong mấy ngày
nay chắc làm ba nó đau lòng lắm. Nó đã gây ra vết sẹo trong trái tim của người
cha.Thời gian quá ngắn ngủi, bao yêu thương và sự quan tâm của ông Sáu dành cho
Thu từng ngày ấy em không nhận lấy để rồi khi đến thời khắc gần chia tay, cô bé
ấy mới thấy quý giá và tiếc nuối vô cùng. Chắc hẳn, sau lời vỗ về và giải thích
từ phía ngoại, bé Thu hiểu ra và mong trời mau sáng, để em chạy về nhà mình thật
nhanh, để có thể ôm lấy cha lần cuối, để rồi em được gọi tiếng “ba” sau
ngần ấy năm qua.
Mạch truyện vẫn
cứ chảy trôi, không hề bị gián đoạn mà cứ lần lượt đẩy tâm thế người đọc từ
phía hồi hộp này đến hồi hộp khác. Đỉnh điểm của cảm xúc con người vỡ tung khi
nhà văn mô tả giây phút bịn rịn, chia tay của ông Sáu với hàng xóm, cảnh chia
tay của ông với đứa con gái yêu duy nhất của mình.
Trong buổi
chia tay, nó đứng lặng lẽ ở góc nhà hướng về người cha với “đôi mắt không
còn ngơ ngác lạ lùng…ánh mắt xa xăm, mông lung” như đang chờ đợi, đang muốn
bộc lộ tình cảm dữ dội, mãnh liệt. Gương mặt ngây thơ “sầm lại buồn rầu
trông rất dễ thương”, ấy chắc là có biết bao xúc động, ý nghĩ, tình cảm.
Khi ông Sáu khoát ba lô lên đường, nói lời từ biệt, tiếng kêu ba của bé Thu
vang lên chất chứa sự hối lỗi “Ba… a… a… ba!”, tiếng kêu xé lòng, “xé
sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người, nghe thật xót xa” cùng cử chỉ nhảy
thót lên, ôm chặt lấy cổ ba, “hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn
vai và hôn cả vết sẹo dài trên má của ba nó nữa”. Dường như ngay lúc đó, nó
muốn cho ba hiểu là nó yêu thương ba biết nhường nào. Bé Thu muốn cho ông Sáu
hiểu nó rất thương cha và đó cũng chính là lời xin lỗi muộn màng, sự cảm thông
chia sẻ nỗi đau, nỗi tổn thương mà cha nó phải gánh chịu suốt tám năm và cả ba
ngày ngắn ngủi vừa qua. Giờ đây, bé Thu yêu luôn cả những gì đáng sợ trên khuôn
mặt cha của nó. Đó là biểu hiện tình yêu ruột thịt nồng nàn của đứa con đối với
cha, bé Thu muốn chuộc lại lỗi lầm và muốn thỏa tình cảm nhớ thương sau tám năm
xa cách.
Và khi nghe
ông Sáu hứa hẹn “Ba đi rồi ba về với con” thì cô bé lại hét lên “Không!”,
hai tay nó xiết chặt lấy cổ ba nó, rồi nó dang cả hai chân câu chặt lấy ba nó
và đôi vai nhỏ bé của nó run run. Những dòng chữ trong câu chuyện đến đây chắn
đã làm xốn xang trái tim bao bạn đọc. Mọi người lặng đi, con tim thổn thức, dường
như nước mắt không thể doảng ra được mà chỉ có thể chảy ngược vào tim. Thương
cho bé Thu trong cảnh ngộ éo le, tình yêu thương cha của bé Thu dường như đã
xóa đi vết sẹo trong trái tim của người cha, để lại niềm vui trong hành trang
người chiến sĩ khi ông Sáu lên đường. Tình cảm cha con thật thiêng liêng, vượt
lên sự hủy diệt của chiến tranh.
Rời khỏi vòng
tay cha với lời nhắn nhủ trong nước mắt về một cây lược làm quà tặng mà nó mong
nhận được, nhưng thực chất, con bé chỉ hi vọng một ngày không xa, đất nước được
thống nhất, ba nó trở về và gia đình lại được sum họp. Cứ tưởng cái viễn cảnh
gia đình hạnh phúc sẽ không còn xa nữa nhưng cả bé Thu lẫn ông Sáu đều không biết
rằng đó là lần gặp mặt cuối cùng của cha và con bởi trong chiến tranh không thể
nói trước được điều gì.
Việc lựa chọn
ngôi kể, điểm nhìn trần thuật phù hợp với tình huống truyện tự nhiên, kịch tính
bất ngờ có tính chất đảo ngược tình thế đã tạo nên hiệu ứng hấp dẫn cho câu
chuyện. Câu chuyện qua lời kể của Bác Ba trở nên xúc động hơn, chân thật hơn.
Ngôn ngữ kể chuyện mang đậm màu sắc Nam Bộ có sự chắt lọc giản dị nhưng thấm đẫm
hơi thở cuộc sống. Đặc biệt là chi tiết chiếc lược ngà có thể nói là chi tiết đắt
nhất của câu chuyện đã chuyển tải thành công vẻ đẹp của tình cha con thiêng
liêng cao cả. Truyện có giá trị mạnh mẽ trong việc tố cáo tội ác của chiến
tranh. Nó đã gieo rắc bao đau thương khiến gia đình li tán, con xa cha, chồng
xa vợ. Chiến tranh và tội ác chính là kẻ thù của nhân loại.
Tìm hiểu về
tác phẩm, ta càng cảm phục và trân trọng trước tình cảm của cha con ông Sáu,
càng thấm thía hơn tình phụ tử thiêng liêng, bất diệt trong chiến tranh. Câu
chuyện về tình cảm gia đình thiêng liêng, sâu sắc trong kháng chiến đã đọng lại
trong lòng em những suy nghĩ, những bài học bổ ích. Khát khao được mong muốn được
quan tâm, chia sẻ, được yêu thương giống bé Thu chính là khát vọng luôn thường trực
trong mỗi người. “Yêu thương và khát khao là đôi cánh đưa linh hồn bay tới những
điều vĩ đại.” Với em, sự khởi đầu của nguồn yêu thương là gia đình - tình thân.
Gia đình chính là cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn và thể xác em. Tình thân - thứ
tình cảm thiêng liêng sâu đậm đã ngấm sâu vào tiềm thức, làm cho tâm hồn em trở
nên ấm áp hơn, gần gũi và tốt đẹp hơn. Và mỗi khi được yêu thương, em sẽ sống
vui vẻ, hạnh phúc, có tinh thần lạc quan. Rộng hơn nữa, khát khao được yêu
thương làm cho em sống yêu thương, nhiều niềm vui, sự phấn khởi, thêm tin yêu cuộc sốnghơn,
hướng em đến những điều tích cực trong cuộc sống .
Có ai đó đã
nói rằng: "Tình yêu lớn lên nhờ sự cho đi. Sự yêu thương mà chúng ta cho
đi là sự yêu thương duy nhất mà chúng ta giữ được." Quả vậy cho đi chính
là nhận lại. Em nhận ra tình cảm cha con nói riêng,tình cảm gia đình nói chung
là tình cảm thiêng liêng cao đẹp,mafem cần
phải trân trọng và sống sao cho xứng đáng với những tình cảm đã trở thành đạo
lí đó. Đọc truyện em thấm thía được nỗi đau thương mất mát trong chiến tranh. Chiếc
lược ngà với dòng chữ sẽ mãi là kỉ vật, là nhân chứng về nỗi đau, bi kịch của
thời chiến tranh. Nó buộc em phải suy nghĩ về những đau thương, mất mát mà chiến
tranh đã đem đến cho con người đang sống trên mảnh đất này để rồi trân trọng
hơn cuộc sống hòa bình sự khắc ghi công lao của những người đã hi sinh cho đất
nước. Em phải nêu lên thái độ trước những
hành vi phá hủy những giá trị tốt đẹp của tình yêu thương. .Em sẽ yêu quý,trân
trọng,vun đắp những tình cảm đẹp mà mình đang có. Biết yêu thương, quan tâm chia sẻ với
cha mẹ người thân và những người mình yêu thương để mỗi ngày trong em là một niềm
vui.Em sẽ theo đuổi - sống đẹp, sống có ích với đời. Bởi cho đi càng nhiều sẽ
nhận lại càng nhiều.
Gấp lại những
trang truyện đầy xúc động, điều đọng lại trong lòng độc giả chính là sức sống kỳ
diệu của tình phụ tử. Chiến tranh có thể hủy hoại cuộc sống của con người nhưng
có một thứ mà chiến tranh không thể tiêu diệt được. Đó chính là tình phụ tử, là
tình cảm gia đình gắn bó tha thiết. Không chỉ gợi những tình cảm trong sáng,
cao quý, "Chiếc lược ngà" còn mang đến cho người đọc những bài học
nhân sinh đầy nhân ái. Và vì thế, đây thực sự là một thiên truyện hay trong
hành trang của những người Việt trẻ!
