Bài làm
Nếu
phải tìm bản nhạc hay nhất, có lẽ tôi sẽ chọn văn chương. Bởi chỉ khi đến với
văn chương, người nghệ sĩ mới được tự do để trái tim dẫn dắt, được thể hiện
quan niệm của chính mình và rồi mang đến cho người đọc biết bao giai điệu cảm
xúc với nhiều cung bậc. Và tác giả Viễn Phương đã để Bài thơ “Viếng lăng Bác”
của mình là nốt ngân đầy sáng tạo tình cảm thiết tha, niềm khâm phục, ngưỡng vọng,
biết ơn và ước nguyện của tác giả nói riêng và nhân dân miền Nam nói chung đối
với Bác trong lần đầu tiên được ra viếng Bác. Đặc biệt ta có thể cảm nhận những
dòng chữ đầy niềm xúc động dạt dào, mãnh liệt, với những giọt lệ của tình
yêu, sự kính trọng dành cho vị lãnh tụ đã dành cả cuộc đời lo cho dân, cho nước
trong đoạn thơ:
Bác
nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa
một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn
biết trời xanh là mãi mãi
Mà
sao nghe nhói ở trong tim.
Mai
về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn
làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn
làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn
làm cây tre trung hiếu chốn này.
Đã
từ rất lâu, cũng như các chiến sĩ và đồng bào miền Nam xa xôi, Viễn Phương luôn
khao khát được viếng thăm lăng Bác, được trở về với người cha già vĩ đại. Nhưng
cuộc chiến kéo dài, kẻ thù còn ngoan cố nên đến sau ngày đất nước giải phóng,
ông mới có dịp thực hiện ước nguyện ấy. Tác giả đến với lăng Bác trong tâm trạng
bùi ngùi, vừa cảm thương, tiếc nuối vì người đã ra đi mãi mãi vừa cảm thấy tự
hào, thỏa nguyện vì đã được trở về với tinh thần vĩ đại của dân tộc, trở về với
nguồn sức mạnh thiêng liêng.
Bước
vào trong lăng, khung cảnh và không khí như ngưng kết cả thời gian, không gian:
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!
Hình
ảnh thơ đã diễn tả thật chính xác, tinh tế sự yên tĩnh, trang nghiêm cùng ánh
sáng dịu nhẹ, trong trẻo của không gian trong lăng Bác. Đứng trước Bác, nhà thơ
cảm nhận như Người đang ngủ giấc ngủ bình yên, thanh thản giữa vầng trăng sáng
dịu hiền. Bác chỉ ngủ thôi mà! Suốt
bảy mươi chín năm cống hiến cho đất nước, bây giờ đất nước đã bình yên, Bác phải
được nghỉ ngơi chứ. Tất cả gợi nên một khung cảnh thiêng
liêng, vô cùng thành kính. Sự tĩnh mịch đến phi thường, không âm thanh, chỉ có
ánh sáng, đủ sức đưa con người đi vào tâm tưởng. Vầng trăng tỏa sáng lung linh
quanh linh cữu của Người, cùng đồng hành với người trong thế giới siêu nhiên.
Hình ảnh ẩn dụ “vầng trăng sáng dịu hiền” gợi cho chúng ta nghĩ đến tâm
hồn, cách sống cao đẹp, thanh cao, sáng trong của Bác. Hình ảnh vầng trăng còn
gợi nhớ những vần thơ tràn ngập ánh trăng của Người. Qua những vần thơ về trăng
của Bác, chúng ta thấy tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, chất nghệ sĩ
trong con người Hồ Chí Minh.Trăng với Bác từng là người bạn tri âm, tri kỉ. Ánh
trăng bát ngát đã cùng Bác nơi rừng núi: “Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa”.
Trăng đến tâm sự cùng người như người bạn thân: “Trăng vào của sổ đòi thơ”.
Trăng đồng hành cùng Người trong những nhiệm vụ: “Khuya về bắt ngát trăng
ngân đầy thuyền”. Trăng theo gót chân người nhà lao, trên chiến trận, giờ
đây trăng cũng đến bên giấc ngủ của Người. Người bạn thủy chung ấy luôn ở cạnh
Người, không bao giờ lìa xa. Hiện tại
trăng lại hóa thân thành người lính canh gác để Bác có thể yên tâm ngủ ngon để
Bác không cảm thấy đơn độc. Cùng với mặt trời, hình ảnh vầng trăng đã hoàn thiện
bức chân dung Hồ Chí Minh trong tâm khảm mỗi người: chói lóa, rực rỡ, trong
sáng, thanh cao, hiền lương, thương mến. Đó cũng là biểu hiện vĩ đại, rực rỡ
cao siêu của con người và sự nghiệp của Bác.
Nhìn
Bác ngủ ở đấy thật bình yên, nhưng có một sự thật dù đau lòng cách mấy ta vẫn
phải chấp nhận: Bác đã thật sự ra đi mãi mãi.
Vẫn
biết trời xanh là mãi mãi
Mà
sao nghe nhói ở trong tim!
Bác
dành tình yêu cho tất cả. Bác đã ra đi, nhưng những kỉ niệm cũng như hình ảnh về
Bác ắt hẳn sẽ không còn hề phai mờ, nhạt nhòa trong tâm trí của mỗi người. Cùng
với thời gian, những điều này sẽ tồn tại mãi mãi như “trời xanh” và như
những gì đã, đang và sẽ còn mãi trên đời.
Hình ảnh ẩn dụ “trời xanh” khẳng định Bác còn sống mãi trong trái
tim của mỗi người dân Việt Nam. Sự nghiệp và tư tưởng của Người trường tồn mãi
với thời gian, năm tháng như bầu trời xanh của vũ trụ, của tự nhiên. Bác sẽ
luôn ở lại trong trái tim yêu thương, trong nỗi lòng tưởng nhớ của muôn người.
Dù lí trí vẫn luôn trấn an lòng mình rằng Bác vẫn sống đấy, vẫn còn dõi theo Tổ
quốc mãi mãi như màu xanh thanh bình trên nền trời Tổ quốc độc lập nhưng con
tim ta vẫn nhói đau vì một sự thật đau lòng. Nỗi đau được nhà thơ biểu hiện rất
cụ thể, trực tiếp: "Mà sao nghe nhói ở trong tim!". Đó là nỗi
đau oà ra từ đáy sâu của trái tim. Tác giả cố gắng nỗ lực nhưng những đau đớn,
xót xa ấy lại cứ tuôn trào, chảy trôi. Cảm giác “nhói trong tim” vừa gợi
ý rất thực tế, nhưng lại cũng vừa biểu lộ nỗi xót xa, thương tiếc đầy tôn kính.
Chỉ với một từ “nhói” mà bao nhiêu cảm xúc dồn nén, kìm giữ như vỡ ra. Cấu
trúc tương phản " Vẫn… mà" kết hợp với dấu chấm than ở cuối khổ
thơ đã diễn tả tình cảm thật chân thành, xót xa, đau đớn vô hạn trong đáy sâu
tâm hồn của một đứa con xa nhà, nay trở về chịu tang cha. Đứng trước di hài của
cha mà nước mắt không ngừng rơi. Nỗi đau vượt lên mọi lí lẽ, mọi lập luận lí
trí. Bác mất thật rồi, ta không còn có Bác trong cuộc đời thường này. Mất Bác,
cái thiếu vắng ấy liệu có thể nào bù đắp được? Tổ quốc ta đã thật sự không còn
Bác dõi theo từng bước chân, không còn được Bác nâng đỡ mỗi khi vấp ngã. Bác ra
đi, nỗi đau ấy liệu có từ ngữ nào diễn tả hết? Cả đàn con Việt Nam luôn tiếc
thương Bác, luôn nhớ về Bác như một cái gì đó thật vĩ đại, không thể xoá nhoà.
Dù Bác ra đi thật sự rồi nhưng những điều Bác đã làm vẫn sẽ đọng lại trong tâm
hồn, hình ảnh Bác vẫn tồn tại trường kì trong trái tim mỗi người dân Việt Nam.
Gặp
được Bác, thoả nguyện mong mỏi bấy lâu, nhưng niềm hạnh phúc, nỗi bồi hồi, sự
nghẹn ngào xúc động chưa kịp nguôi thì giờ chia xa đã lại đến:
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre chung hiếu chốn này.
Nghĩ đến ngày mai về miền Nam, nỗi thương xót trào
rơi nước mắt. Không phải rưng rưng, rơm rớm, mà là trào, một cảm xúc thật chân
thành, mãnh liệt. Có nỗi đau nào, mất mát nào như khi cả dân tộc đã trải qua
khi nghe tin Bác qua đời (1969). Giờ chỉ còn lại những giọt nước mắt của người
con viếng muộn:
Mai về miền Nam thương trào nước mắt.
Câu thơ như một lời giã biệt. Lời nói giản dị diễn
tả tình cảm sâu lắng, thiết tha. Tiếng “thương” của
miền Nam lại vang lên. Tiếng “thương” ấy là yêu, là biết ơn, là kính trọng cuộc đời cao thượng, vĩ đại của
Người. Đó là tiếng thương của nỗi đau xót khi mất Bác. Thương Bác lắm, nước mắt
trào ra, thật đúng là tình thương của người Việt Nam, vô bờ bến và rất thật.
Để
rồi từ dòng cảm xúc chân thành ấy, nhà thơ cất lên muôn vàn nguyện ước:
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
Điệp
ngữ “muốn làm” vận dụng như một điệp khúc, lại được dồn đặt lên đầu ba
câu thơ liên tiếp, các câu thơ đã trở thành đỉnh cao của mạch cảm xúc, giúp nhà
thơ gửi trọn mọi tâm tư tình cảm yêu thương, kính phục dành cho Bác. Đó là
không chỉ là tâm trạng của tác giả mà còn là của muôn triệu trái tim khác. Nhà
thơ ước muốn được là chim, là hoa, là cây nhưng tất cả là ở bên lăng, ở quanh
lăng. Con chim dâng tiếng hót, đóa hoa dâng mùi hương, cây tre trung hiếu canh
gác giấc ngủ êm đềm. Điệp ngữ “muốn làm” cùng các hình ảnh đẹp của thiên
nhiên“con chim”, ”đóa hoa”, ”cây tre” đã thể hiện ước muốn tha thiết,
mãnh liệt của tác giả. Ước muốn đó thể hiện tình cảm thành kính, thiêng liêng của
nhà thơ, một người con Nam Bộ, nhưng đó cũng là tình cảm của nhân dân miền Nam,
của dân tộc Việt Nam đối với Bác. Đặc biệt là ước nguyện “Muốn làm cây tre
trung hiếu chốn này” để nhập vào hàng tre bát ngát, canh giữ giấc ngủ thiên
thu của Người. Hình ảnh cây tre có tính chất tượng trưng một lần nữa nhắc lại
khiến bài thơ có kết cấu đầu cuối tương ứng. Hình ảnh hàng tre quanh lăng Bác
được lặp ở câu thơ cuối như mang thêm nghĩa mới, tạo ấn tượng sâu sắc, làm dòng
cảm xúc được trọn vẹn. “Cây tre trung hiếu” là hình ảnh ẩn dụ thể hiện
lòng kính yêu, sự trung thành vô hạn với Bác, nguyện mãi mãi đi theo con đường
cách mạng mà Người đã đưa đường chỉ lối. Đó là lời hứa thủy chung của riêng nhà
thơ và cũng là ý nguyện của đồng miền Nam, của mỗi chúng ta nói chung với Bác.
Bác ơi! Bác hãy ngủ bình yên nhé, chúng cháu về miền Nam tiếp tục xây dựng Tổ
quốc từ nền móng Bác đã tạo ra đây!
Bằng
những cảm xúc trào dâng, cách diễn đạt thật chân thật, tha thiết, với cái nhìn
hình ảnh ẩn dụ đẹp đẽ, bài thơ “Viếng lăng Bác” nói chung, hai khổ thơ cuối nói
riêng là tình cảm yêu thương, kính trọng của nhà thơ, cũng là của đồng bào cả
nước đối với Bác. Giọng điệu thơ phù hợp với nội dung tình cảm, cảm xúc vừa
trang nghiêm, sâu lắng, vừa tha thiết, đau xót, tự hào. Hình ảnh thơ có nhiều
sáng tạo, kết hợp hình ảnh thực với hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng. Những hình ảnh ẩn
dụ – biểu tượng vừa quen thuộc, vừa gần gũi với hình ảnh thực, vừa sâu sắc, có
ý nghĩa khái quát và giá trị biểu cảm.
Đọc
xong những vần thơ giàu cảm xúc của Viễn Phương, em hiểu được sự vĩ đại và bất
tử của Bác Hồ trong lòng dân tộc Việt Nam. Bác
đã dẫn dắt cách mạng Việt Nam đem lại độc lập, tự do và hạnh phúc cho nhân dân
ta. Bác là tình yêu thiết tha nhất trong lòng dân và trong trái tim nhân loại,
luôn sống trong trái tim của nhân dân Việt Nam muôn thế hệ. Bài thơ còn giúp em
hiểu được tình cảm sâu sắc của những người con miền Nam đối với Bác Hồ. Những
người con miền Nam luôn yêu quý, kính trọng và biết ơn Bác Hồ vì những công lao
to lớn của Bác đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc. Họ
cũng luôn ghi nhớ tình cảm yêu thương, quan tâm và lo lắng của Bác dành cho họ
trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của Bác và luôn mong muốn được gặp Bác,
được đón Bác vào miền Nam để cùng chia sẻ niềm vui chiến thắng. Đối với đồng
bào miền Nam, dù chưa một lần được gặp Bác nhưng luôn hướng về Người với nỗi nhớ
mong da diết. Khi nghe tin Bác đi xa, người dân miền Nam nghẹn ngào, tiếc
thương vô hạn. Việc thành phố Sài Gòn đã được vinh dự mang tên Chủ tịch Hồ Chí
Minh vào năm 1975, là mảnh đất yêu quý, nơi Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước là
một niềm vinh dự cho nhân dân Miền Nam. Có nhiều gia đình miền Nam đã ba đời thờ
cúng Bác, coi Bác như tổ tiên trong nhà. Và rất nhiều người con miền Nam đã noi
gương Bác trong công việc và cuộc sống, phấn đấu xây dựng Việt Nam giàu mạnh,
văn minh, hòa bình.
Ngày
nay, yêu kính, nhớ ơn Bác, toàn dân, toàn Đảng ra sức bồi đắp, xây dựng, phát
triển đất nước. Riêng em, là học sinh, em luôn tâm niệm lời nhắn nhủ của Bác
“Non sông Việt Nam có tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước đến đài vinh
quang sánh vai với cường quốc năm châu được hay không chính nhờ phần lớn công học
tập của các cháu” mà cố gắng chăm ngoan ra sức học tập, rèn luyện tốt nhân cách
đạo đức, mai sau góp công sức nhỏ bé của mình vào việc xây dựng, bảo vệ quê
hương, đất nước, đền đáp phần nào công lao vĩ đại của Bác. Em biết ơn sâu sắc tới
những thế hệ đi trước, những người đã có công gây dựng đất nước. Hơn thế, em
không ngại khó khăn, thử thách, dám dấn thân để có nhiều trải nghiệm, tích lũy
kinh nghiệm cho bản thân. Em cũng cần ra sức học tập, trau dồi bản thân dể có
thể tiếp bước thế hệ trước để bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ, để xây dựng đất
nước ngày càng phát triển, sánh vai cùng các cường quốc năm châu như lời dặn của
Bác.
“Viếng
lăng Bác” của Viễn Phương là một đóng góp quý báu vào kho tàng thi ca viết
về Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ vĩ đại kính yêu của dân tộc. Bài thơ là tấm
lòng thành kính, yêu thương, tự hào của Viễn Phương, của nhân dân cả nước dành
cho Bác Hồ kính yêu. Đó cũng là truyền thống uống nước nhớ nguồn, là lối sống
thủy chung, ân tình, ân nghĩa rất đáng trân trọng và gìn giữ. Và người đọc cũng
nhận thức ra một điều cần phải có nghĩa vụ, trách nhiệm đối với sự phát triển của
non sông, đất nước, làm cho đất nước Việt Nam có thể "sáng vai với các cường
quốc năm châu".
