Con đường nghệ thuật thật nhọc nhằn, phải có niềm say mê và sự sáng tạo mới đạt được sự thành công. Nghề hội họa cũng thế. Cho nên tôi quyết định thực hiện chuyến đi lên Lào Cai để tìm đề tài sáng tác cho bức tranh trước khi về hưu. Những nơi tôi từng đi qua đều có những cảnh đẹp tuyệt vời: những rặng núi cao hùng vĩ nhưng chẳng có gì có thể mang đến ấn tượng mạnh cho tôi. Nhưng rồi, trong một lần dừng chân tại SaPa, tôi đã tiếp xúc với một cậu thanh niên- một chàng trai đã mang đến cho tôi cảm hứng về mẫu người lao động nhiệt tình cống hiến cho đất nước trong âm thầm lặng lẽ.
Ngồi cạnh tôi
trên chiếc xe khách là một cô kĩ sư trẻ mới ra trường. Suốt chặng đường, chúng
tôi nói chuyện với nhau thật nhiều về nghệ thuật, về cuộc sống. Cảm giác thân
thiện giữa chúng tôi chẳng khác gì hai bố con. Tôi dự định sẽ đưa cô đến ty Lai
Châu, gửi gắm cô cho ông trưởng phòng rồi mới tiếp tục cuộc hành trình. Bác lái
xe cũng là người vui tính, thỉnh thoảng góp chuyện với chúng tôi. Xe chạy qua
Sa Pa, một vùng đất bắt đầu với những rặng đào, với những đàn bò lang cổ có đeo chuông ở đồng cỏ thung
lũng hai bên đường. Tôi đã định về hẳn ở đây để tận hưởng sự thanh bình những
ngày cuối đời, nhưng bây giờ chưa phải là lúc. Bác lái xe đã hỏi tôi rằng chắc
tôi sợ Sa Pa buồn. Buồn à? Ai mà chả sợ, vì có lẽ nó sẽ là con gián gặm nhắm
con người ta.. Nắng bắt đầu len tới, đốt cháy rừng cây, những cây thong chỉ cao
quá đầu, rung tít trong nắng. Mây bị nắng xua đi, cuộn tròn từng cục, lăn trên
các vòm lá ướt sương.
Bỗng xe đột
nhiên dừng lại để lấy nước và cho hành khách nghỉ ngơi trong ba mươi phút, bác
lái xe bảo sẽ giới thiệu với tôi con người cô độc nhất thế gian, tôi sẽ thích vẽ
anh ta. Bác lái xe kể, anh thanh niên hai mươi bảy tuổi, làm công tác khí tượng
kiêm vật lí địa cầu trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m, quanh năm chỉ có bốn bề cây cỏ
và mây mù lạnh lẽo, thèm người quá, anh đã ngáng cây ngang đường cho xe dừng lại
để gặp gỡ trò chuyện ít phút với mọi người.
Theo tay chỉ của bác lái xe, tôi nhìn thấy một người thanh niên với tầm
vóc nhỏ bé, gương mặt rạng rỡ đang chạy xuống sườn đồi. Người thanh niên biếu
bác lái xe củ tam thất vì biết vợ bác bị ốm, còn bác trao lại cho anh những quyển
sách mà bác mua hộ. Bác lái xe giới thiệu chúng tôi với người thanh niên và đề
nghị cậu đưa tôi cùng cô kỹ sư lên thăm nơi ở và làm việc của cậu ấy. Anh thanh
niên rất vui vẻ mời chúng tôi lên nhà chơi nhưng lại vội vàng chạy về trước. “Chắc cu cậu chưa kịp dọn dẹp nhà cửa đây
này”, tôi nghĩ thầm.
Thật không ngờ,
vừa bước lên bậc tam cấp, tôi thấy cả một vườn hoa đầy sắc màu. Anh tặng cho cô
kĩ sư một đóa hoa to, với tấm lòng hiếu khách của một người đã quá lâu chưa gặp
ai cả, cô là cô gái Hà Nội thứ nhất gặp anh từ bốn năm nay.
Thôi, chấm dứt
tiết mục hái hoa- anh thanh niên đề nghị:
- Đã qua
năm phút, cháu sẽ nói về công chuyện của cháu trong năm phút, còn hai mươi
phút, bác cho cháu nghe chuyện dưới xuôi
Công việc của
anh là đo gió, đo mưa , tính mây, đo chấn
động mặt đất. Lúc đầu anh rất cô đơn, nhưng sau đó đã tự hỏi : Mình sinh ra là
gì, mình đẻ ỏ đâu và mình vì ai mà làm việc. Tất cả là vì cuộc sống mà mỗi người
góp sức vào xây dựng. Anh đã nhận thấy “anh với công việc là đôi”, không còn buồn,
không “cô độc” nữa. Vả lại anh còn có
người bạn là sách. Rồi anh kể về những ngày “ốp” cực khổ. Dù rằng những hôm mưa
bão lạnh buốt, dù rằng chỉ mới 1h sáng, nhưng vì công việc mà không ngại ngần
gì, để hoàn thành trách nhiệm của bản thân.Anh thanh niên đang nói bỗng dừng lại.
Tôi chợt cảm
thấy có cái gì đó thật bối rối, bối rối vì đã gặp được điều mà tôi mong ước từ
lâu, tôi đã gặp anh, con người tạo cảm hứng cho tôi, gặp được anh là quả là
đáng giá trị của một chuyến đi dài.Càng nghĩ về cuộc sống và công việc của anh
mà tôi càng thêm nể phục. Thật ít khi ta phải sống một mình. Mà dẫu khi ta có sống
một mình đi chăng nữa thì xung quanh ta luôn còn có mọi người. Như anh lại sống
một mình nơi đỉnh cao vắng lặng không một bóng người như thế này quả thật là một
người dũng cảm, không biết sợ là gì.Chưa cần đến nỗi cô đơn vì vắng bóng người.
Như bác lái xe đã kể, anh thèm gặp người ghê lắm. Vì muốn được nói chuyện được
nhìn ngắm con người mà anh đã nghĩ ra một cái trò thật hay ho. Đó là lăn các
khúc gỗ ra chặn đường xe đi. Để rồi khi có xe nào dừng lại, anh hò hởi chạy tới
phụ khiên khúc gỗ bỏ ra. Được nói chuyện,
hỏi han, cười vui là anh mãn nguyện rồi.
Rồi anh mời chúng tôi vào nhà uống nước chè.
Tôi bước theo chân anh vào nhà. Ngôi nhà ba gian thật sạch sẽ, ngăn nắp. Bàn
làm việc, một giá sách, một chiếc giường con đã được thu gọn về một góc trái
gian. Nhìn những quyển sách trên kệ còn làm tôi than phục hơn, đầy đủ chủ đề từ
khoa học, văn hóa cho đến cả văn học nữa… Tôi vẽ anh. Tôi vẽ cái tinh thần của
anh.
Anh thanh niên
rót cho tôi chén trà nóng, thứ mà ba ngày nay tôi mới được gặp lại. Rồi anh kể về lúc anh xin ra mặt trận nhưng không
được, lúc những chú lái máy bay cảm tạ vì góp phần phát hiện đám mây khô, giúp
không quân ta bắn hạ phản lực Mĩ… Có lẽ không có ngọn lửa nào tỏa sáng hơn ngọn
lửa nhiệt tình trong con tim người sức trẻ. Tôi thấy được sự lấp lánh, niềm vui
sướng trong đôi mắt anh thế là ý tưởng chực tuôn trào. Tôi vẽ anh. Tôi vẽ cái
tinh thần của anh. Thế nhưng vẽ bây giờ cũng là một việc làm khó, nặng nhọc và
gian nan. Phải làm sao và bằng cách nào làm cho người ta hiểu được anh ta mà
không phải như hiểu một ngôi sao xa? và làm thế nào để đặt được chính tâm hồn
tôi ở trong đó? Chao ôi, bắt gặp được một con người như anh ta là một cơ hội
hãn hữu cho sáng tác. Nhưng hoàn thành sáng tác là một chặng đường dài. Mặc dù
nghĩ vậy nhưng tôi cũng cố vẽ, chấp nhận thử thách khắc nghiệt này.
Nhưng cậu ngay
tức khắc từ chối bảo rằng không xứng đáng để tôi vẽ, sẽ giới thiệu người đáng để
vẽ hơn. Có lẽ vì tôn trọng tôi nên cậu vẫn ngồi im, nhưng vẫn cố gắng thuyết phục
tôi cho bằng được. Nào là ông kĩ sư vườn rau kiên nhẫn thụ phấn cho từng hoa su
hào để có năng suất cao, nào là người cán bộ vẽ bản đồ sét, mười năm không dám
về quê, sợ nhỡ có sét lại vắng mặt mình. Tôi rất xúc động. Sa Pa chỉ nghe nhắc
đến tên người ta nghĩ đến nơi nghỉ ngơi nhưng ở đây có những con người đang âm
thầm cống hiến cho đất nước. Những lời anh nói có một âm vang rất lớn, khơi gợi
những điều mà người khác chưa nghĩ hoặc chưa được đúng. Phác họa vài nét, tôi
đã ghi xong lần đầu gương mặt của anh, bỗng anh giật mình nói to: “ Trời ơi, chỉ
còn năm phút”. Thật không ngờ thời gian lại trôi qua nhanh đến thế, tôi cũng tiếc
phải xa anh.
- Chào anh
, tôi rồi sẽ trở lại, tôi ở lại ít hôm với anh được không- tôi nắm tay người
thanh niên lắc mạnh.
Cô gái cũng
chào tạm biệt anh. Sau đó, anh đưa cho tôi cái làn trứng- gà do anh tự nuôi, bảo
là đồ ăn trưa cho tôi, người lái xe và cô gái trẻ, anh không thể tiễn tôi cùng
cô gái vì sắp đến giờ “ốp”, rồi bảo lần sau tôi hãy trở lại nhé. Tôi ra về
trong niềm nuối tiếc vấn vương.
Bước xuống bậc
cấp xuống đồi, đến mặt đường tôi nhìn lên thì thấy anh thanh niên đã đi vào
nhà.
Chúng tôi ra về,
nắng đã mạ bạc cho cả con đèo, đốt cháy rừng cây hừng hực làm cho đóa hoa càng
rạng rỡ, tôi nhìn đồng hồ, vẫn chưa đến 11h, đến giờ “ốp” đâu, sao anh ta không
tiễn mình nhỉ. Tôi chợt thoáng thấy cô kĩ sư liếc nhìn mình, rồi hồi hộp nhưng
cũng chẳng nói gì.
Chuyến đi này
sẽ là một trong những kỉ niệm khó quên của tôi. Tôi đã gặp anh thanh niên , con
người thật đẹp, thật cao cả, đẹp từ cách sống đến tâm hồn. Cậu đã cho tôi những
ấn tượng mạnh về một thế hệ trẻ, những người anh hùng âm thầm lặng lẽ phục vụ
cho đất nước, cống hiến hết mình cho xã hội. Tôi nghĩ mình sẽ vẽ thành công
chân dung của một người lao động trẻ âm thầm cống hiến cho đất nước và tôi lại
lên gặp anh, kể cho anh nghe những chuyện dưới xuôi.
Cuộc sống thật
kì diệu. Ẩn sâu ở đâu đó, trong cuộc sống bề bộn này, cái đẹp luôn hiện hữu. Ở
khắp mọi miền đất nước, cái đẹp đang chờ đợi được khám phá. Chân tôi vẫn còn khỏe.
Dĩ nhiên là tôi sẽ tiếp tục đi, đi đến khi nào không thể đi được nữa mới thôi.
Bùi
Thị Mỹ Hạnh
