Ngoài trời mưa tầm tã. Chiếc lán anh em tôi dựng hôm nào dột
lỗ chỗ. Sau khi đánh thắng trận càn ác liệt của địch, anh em tôi quây quần bên
nhau nghỉ ngơi, đàn hát và kể chuyện gia đình. Đó thực sự là những phút giây
quý giá trong đời lính chúng tôi. Như thường lệ, tôi lôi từ trong áo ra chiếc
lược làm bằng ngà để ngắm và miết trên mái tóc mình. Cầm chiếc lược trên tay, nỗi
nhớ bé Thu trong tôi bỗng dâng lên mãnh liệt, cồn cào gan ruột. Tôi đem cuộc gặp
gỡ của hai cha con bữa trước kể cho đồng đội nghe, hi vọng sẽ khuây khoả phần
nào…
Tôi thoát li đi kháng
chiến lúc đứa con gái đầu lòng của tôi– và cũng là đứa con duy nhất của tôi,
chưa đầy một tuổi. Tôi chỉ thấy con qua tấm ảnh nhỏ thôi. Dù
đã xa con gần tám năm nhưng không ngày nào là tôi không nghĩ đến cái ngày gia
đình được đoàn tụ. Tám năm sau, tôi mới có dịp trở về thăm nhà, thăm con.
Lòng tôi vui sướng khôn tả nghĩ đến cái cảnh đứa con gái yêu
quí của mình chạy lại ôm tôi vào lòng và được nó gọi một tiếng ba thì hạnh phúc
biết bao.
Trên đường về, cái
tình người cha cứ nôn nao trong người tôi. Xuồng vào bến, thấy một đứa bé độ
tám tuổi tóc cắt ngang vai, mặc quần đen, áo bà ba đỏ đang chơi nhà chòi dưới
bóng cây xoài trước sân nhà, đoán biết là con, tôi không thể chờ xuồng cặp lại
bến, tôi nhún chân nhảy thót lên, xô chiếc xuồng tạt ra. Tôi bước vội vàng với
những bước dài, rồi dừng lại kêu to:
- Thu! Con.
Tôi vừa bước, vừa khom
người đưa tay đón chờ con. Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ
ngác, lạ lùng. Hai tay vẫn đưa về phía trước, tôi chầm chậm bước tới, giọng lặp
bặp run run:
- Ba đây con!
- Ba đây con!
Con bé thấy lạ quá, nó
chớp mắt ngơ ngác nhìn tôi, mặt nó bỗng tái đi, rồi vụt chạy và kêu thét lên: “Má!
Má!”. Tôi đứng sững lại đó, nhìn theo con, nỗi đau đớn tôi trông thật đáng
thương và hai tay tôi buông xuống như bị gãy.
Vì đường xa, tôi chỉ ở
nhà được có ba ngày. Trong ba ngày ngắn ngủi đó, con bé không chịu nhận ra tôi là
cha... Suốt ngày tôi chẳng đi đâu xa, lúc nào cũng vỗ về con. Nhưng càng vỗ về
con bé càng đẩy ra. Tôi mong được nghe một tiếng “ba” của con bé, nhưng con bé
chẳng bao giờ chịu gọi. Nghe mẹ nó bảo gọi ba vào ăn cơm thì nó bảo lại:
- Thì má cứ kêu đi.
Mẹ nó đâm nổi giận quơ
đũa bếp doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm!
Tôi vẫn ngồi im, giả vờ
không nghe, chờ nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
Tôi cũng không quay lại.
Con bé bực quá, quay lại mẹ và bảo:
- Con kêu rồi mà người
ta không nghe.
Tôi quay lại nhìn con
vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Tôi cảm thấy mình như người xa lạ, trong lòng buồn
bã đầy hụt hẫng. Trái tim tôi nhói lên đau đớn. Đứa con gái tôi mong ngóng, tôi
đợi chờ lại không chấp nhận người cha này ư? Trong lòng tôi cứ dấy lên một nỗi
lòng chẳng nguôi ngoai.
Bữa sau, đang nấu cơm
thì mẹ nó chạy đi mua thức ăn. Mẹ nó dặn, ở nhà có gì cần thì gọi ba giúp cho.
Nó khôngnói không rằng, cứ lui cui dưới bếp. Nghe nồi cơm sôi, nó giở nắp, lấy
đũa bếp sơ qua – nồi cơm hơi to, nhắm khôngthể nhắc xuống để chắt nước được, đến
lúc đó nó mới nhìn lên tôi. Nó nhìn dáo dác một lúc rồi kêu lên:
- Cơm sôi rồi, chắt nước
dùm cái! – Nó lại nói trổng.
Tôi ngồi im.
Thấy vậy,nó lại kêu
lên:
- Cơm sôi rồi, nhão
bây giờ!
Tôi cứ vẫn ngồi im. Lúc
đó nồi cơm sôi lên sùng sục. Nó hơi sợ, nó nhìn xuống, vẻ nghĩ ngợi, nhắc không
nổi, nó lại nhìn lên. Tiếng cơm sôi như thúc giục nó. Nó nhăn nhó muốn khóc. Nó
nhìn nồi cơm, rồi nhìn lên tôi. Thấy nó luýnh quýnh tôivừa tôi nghiệp vừa buồn
cười, nghĩ chắc thế nào nó cũng chịu thua. Nó loay hoay rồi nhón gót lấy cái vá
múc ra từng vá nước, miệng lẩm bẩm điều gì khôngrõ. Con bé đáo để thật.
Trong bữa cơm đó, tôi gắp
một cái trứng cá to vàng để vào chén nó. Nó liền lấy đũa xoi vào chén, để đó rồi
bất thần hất cái trứng ra, cơm văng tung toé cả mâm. Giận quá và không kịp suy
nghĩ, tôi vung tay đánh vào mông nó và hét lên:
- Sao mầy cứng đầu quá
vậy, hả?
Nó ngồi im, đầu cúi gằm
xuống. Nghĩ thế nào nó cầm đũa, gắp lại cái trứng cá bỏ vào chén, rồi lặng lẽ đứng
dậy, bước ra khỏi mâm. Xuống bến, nó nhảy xuống xuồng, mở lòi tói cố làm cho
dây lòi tói khua rổn rảng, khua thật to, rồi lấy dầm bơi qua sông. Nó sang qua
nhà ngoại, mét với ngoại và khóc ở bên ấy. Chiều đó, mẹ nó sang dỗ dành mấy nó
cũng không về. Ngày mai tôi phải đi, đó là đêm cuối cùng của hai vợ chồng tôi, vợ
tôi cũng không muốn bắt nó về.
Ra chiến trận nào ai
biết trước được ngày về, không biết bao giờ tôi mới lại được gặp con thế nhưng
con lại chẳng thể hiểu cho nỗi lòng người cha này. Cả đêm đó những dòng suy
nghĩ miên man cứ lặp lại hoài trong đầu tôi. Tôi trở mình thở dài mấy lần. Mỗi
lần như thế vợ tôi đều hiểu, cô ấy bảo tôi cứ yên tâm công tác, sau con lớn rồi
con sẽ hiểu ra thôi. Tôi đành tặc lưỡi ngao ngán cho vợ an lòng.
Sáng hôm sau, bà con
bên nội, bên ngoại đến rất đông. Cả con bé cũng theo ngoại nó về. Tôi phải lo
tiếp khách, tôi như khôngc hú ý đến con nữa. Đến lúc chia tay, mang ba lô lên
vai, sau khi bắt tay hết mọi người, tô imới đưa mắt nhìn con, thấy nó đứng
trong góc nhà. Tôi cũng muốn ôm con, hôn con, nhưng sợ nó giẫy lên lại bỏ chạy,
nên tôi chỉ đứng nhìn nó. Tôi nhìn trìu mến lẫn buồn rầu. Tôi thấy đôi mắt mênh
mông của con bé bỗng xôn xao.
- Thôi! Ba đi nghe
con! – Tôi khe khẽ nói.
Không ai ngờ nó bỗng
kêu thét lên:
- Ba...a...a...ba!
Trời con bé gọi tôi là
ba, nó đang gọi tôi là ba, tôi có nghe nhầm không chứ. Không, tiếng ba của nó
thật rõ, xé tan không gian im lặng, tiếng ba đầy nghẹn ngào như bóp chặt trái
tim tôi. Nó vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như một con sóc, nó chạy thót lên và
dang hai tay ôm chặt lấy cổ tôi. Nó vừa ôm chặt lấy cổ tôi vừa nói trong tiếng
khóc:
- Ba! Không cho ba đi
nữa! Ba ở nhà với con!
Tôi bế nó lên. Nó hôn tôi
cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của tôi nữa.
Không ghìm được xúc động và không muốn cho con thấy mình khóc, tôi một tay ôm
con, một tay rút khăn lau nước mắt, rồi hôn lên mái tóc con. Nghẹn
ngào, tôi nói với con bé và cũng tự trấn an mình:
- Ba đi rồi ba về với
con.
- Không!
– Con bé hét lên, hai tay nó siết chặt lấy cổ, chắc nó nghĩ hai tay không thể
giữ được tôi, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy tôi, và đôi vai nhỏ bé của
nó run run. Nó sợ tôi đi mất, tôi cũng sợ, sợ phải xa con. Tôi muốn gần bên con
thêm vài ngày nữa để trao cho con những yêu thương cất giấu từ bấy lâu trong
lòng nhưng vì nhiệm vụ cấp bách chiến trường không cho phép tôi được làm thế
Mọi người xúm lại vỗ về
nó, mẹ nó bảo:
- Thu! Để ba đi con.
Thống nhất rồi ba con về.
Bà ngoại nó vừa vuốt
tóc nó vừa dỗ:
- Cháu của ngoại giỏi
lắm mà! Cháu để ba cháu đi rồi ba sẽ mua về cho cháu một cây lược.
Con bé ôm chầm tôi một
lần nữa rồi mếu máo:
- Ba về! Ba mua cho
con một cây lược nghe ba! – Nó nói trong tiếng
nấc, vừa nói vừa từ từ tuột xuống.
Mãi sau này nghe bác
Ba kể lại tôi mới biết thì ra nó không nhận ra tôi vì vết thẹo dài, khác với ảnh
má nó đã cho nó xem. Rồi ngoại đã giải thích và nó đã hiểu. Thì ra nó không hề
quên tôi, không hề quên người cha này chỉ là vì chút trẻ con ngây dại, vì vết
thẹo chiến tranh khiến nó không nhận ra tôi mà thôi.
Sau đó tôi trở lại miền
Đông. Tôi là cán bộ đoàn thể, tôi không đi tập kết. Những đêm rừng, nằm trên
võng, mắt chỉ thấy tấm ni lông nóc, lúc nhớ con tôi cứ ân hận sao mình lại đánh
con. Nỗi khổ tâm ấy cứ giày vò tôi.
Tôi hãy còn nhớ buổi
chiều hôm đó – buổi chiều sau một ngày mưa rừng, giọt mưa còn đọng trên lá, rừng
sáng lấp lánh. Từ con đường mòn chạy lẫn trong rừng sâu, tôi hớt hải chạy về,
tay cầm khúc ngà đưa lên khoe với bác Ba, bạn của tôi. Tôi vui như một đưa trẻ
được quà. Miếng ngà voi này dùng để làm cho con bé chiếc lược
chắc có lẽ nó sẽ thích lắm.
Sau đó tôi lấy vỏ đạn
hai mươi li của Mĩ, đập mỏng làm thành một cây cưa nhỏ, cưa khúc ngà thành từng
miếng nhỏ. Những lúc rỗi, tôi cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ và cố
công như người thợ bạc. Một ngày, tôi cưa được một vài răng. Không bao lâu sau,
cây lược được hoàn thành. Cây lược dài độ hơn một tấc, bề ngang độ ba phân rưỡi,
cây lược cho con gái tôi, cây lược dùng để chải mái tóc dài, cây lược chỉ có một
hàng răng thưa. Trên sóng lưng lược, dùng tất cả niềm
thương nỗi nhớ tôi nắn nót tẩn mẩn khắc từng nét một hàng chữ nhỏ: “Yêu nhớ
tặng Thu con của ba”. Cây lược ngà ấy chưa chải được mái tóc của con, nhưng
nó như gỡ rối được phần nào tâm trạng của tôi. Những đêm nhớ con, tôi ít nhớ đến
nỗi hối hận đánh con, nhớ con, tôi lấy cây lược ra ngắm nghía rồi mài lên tóc
cho cây lược thêm bóng, thêm mượt. Có cây lược, tôi càng mong gặp lại con. Chiếc
lược cho tôi thêm ý chí vượt qua mọi gian lao, hiểm nguy, chiến đấu và chiến thắng
để sớm ngày được trở về đoàn tụ cùng con.
Chiến tranh khiến con
người phải xa cách, chiến tranh khiến cho những đứa trẻ không còn nhận ra ba của
nó nữa, đến khi nhận ra lại chẳng được ở bên nhau. Có lẽ không chỉ có con tôi,
gia đình tôi mà con rất nhiều người như thế, gia đình cũng lâm vào hoàn cảnh éo
le như chúng tôi. Chỉ có hòa bình, có thống nhất con người ta mới hạnh phúc, ấm
no. Chúng tôi- những người lính cách mạng nhất định sẽ chiến đấu và chiến thắng
để nhân dân Việt Nam, dân tộc Việt Nam được sống trọn trong thống nhất, độc lập,
tự do, an bình, để trẻ thơ được yêu thương, chăm sóc bên cha mẹ, gia đình.
Thu à ! Nhất định ba sẽ
về, sẽ trao tận tay con cây lược. Khi nào đất nước thống nhất, ba sẽ vể ở hẳn
bên con, sẽ bù đắp những thiếu thốn tình cảm trong bao năm xa cách. Chờ ba con
nhé !
