Gặp gỡ và trò chuyện với người lính trong bài “BTVTĐXKK” của Phạm Tiến Duật

 

Gấp lại quyến sách Ngữ văn lớp 9, tôi soạn cặp để mai đi học, rồi leo lên giường. Đồng hồ điểm mười một giờ, đêm vắng lặng và yên tĩnh quá đỗi. Ngoài cửa sổ, nhấp nháy muôn triệu vì sao, những ngôi sao xa hắt ánh sáng lung linh kì ảo vào căn phòng tối bé nhỏ. Vừa ngắm sao, tôi vừa nhẩm lại cho thuộc những câu thơ sinh động của Bài thơ về tiểu đội xe không kính của nhà thơ Phạm Tiến Duật. Mai tôi sẽ có một bài trình bày trước lớp về những người lính, những người trẻ tiêu biểu trong thế hệ thanh niên ngày trước... Giá như, chỉ giá như thôi, tôi có dịp gặp một người lính Trường Sơn, có dịp thấy một chiếc xe không kính...

- Này cô bé, sao con đứng ngẩn ra vậy? Đường Trường Sơn lúc này nguy hiểm lắm. Leo lên đây này

'‘Chú người lạ”, người vừa hỏi tôi, mặc một bộ đồ màu xanh lá cây sẫm, màu xanh bộ đội. Gương mặt chú nhễ nhại mồ hôi, đôi mắt sáng nhanh nhạy, miệng nở một nụ cười. Chú trông giống hình ảnh những người lính thanh niên xung phong xưa mà ngoại hay kể cho tôi nghe. Trong lúc tôi còn phân vân, chú chỉ tay vào chỗ trống cạnh chú, trên một chiếc xe - chiếc xe không kính. Chiếc xe có vẻ cộc cạch dưới con đường mòn nhỏ lốm đốm những tia nắng chiếu xuyên xuống. Thú vị và bất ngờ, tôi leo lên xe. Tôi có dịp trông rõ hơn chú lính. Áo chú lấm tấm bụi đường, gương mặt cũng bết bụi, tóc bụi phủ trắng xóa. Tôi hỏi chú:

- Chú ơi! Con cũng không biết tại sao con lại ở đây, nhưng chú thuộc tiểu đội xe không kính đang hành quân tiến vào Nam phải không ạ?

- Ừ, con cùng biết tiểu đội xe không kính à? Đúng là chú đang vào Nam. - Chú trả lời, môi nở nụ cười.

Nghe chú hỏi, tôi bẽn lẽn đáp:

- Con chỉ nghe về tiểu đội xe không kính thôi, chứ chưa thấy bao giờ. Con chỉ biết qua thơ và lời cô giảng, lời ngoại con kể.

- Con có thấy chiếc xe này tàn tạ quá không? Thế nhưng nó lại chất chứa biết bao kỷ niệm đấy cháu à. Bên phải cửa kính cháu ngồi, cháu có nhìn thấy những cái tên và con số bên cạnh không? Đó chính là tên và ngày tháng các chú đã lái chiếc xe này đấy. Tuy đã bạc màu, khó thấy nhưng các chú vẫn nhận ra, một trong số họ đã khuất rồi, chiếc xe này cũng là thành quả của nhiều chuyến vận chuyển lương thực mà nó ra thế này.Bom mà giật thì ở xa cũng ít nhiều bị ảnh hưởng cháu ạ,- Chú kể đôi mắt tỏ vẻ thích thú. Rồi chú hỏi: Thế bây giờ biết rồi, con thấy ra sao? -

- Con thấy vất vả quá, mà đúng như những gì con biết luôn. Nãy giờ con ngồi có chút xíu mà đã lấm bụi, gió quất vào mặt, cay cả mắt. Chú phải đi cả đoạn đường dài từ Bắc vào Nam nên mệt lắm đúng không?

Chú đưa tay xoa đầu tôi rồi bảo:

- Mệt thì mệt thật đấy! Con chỉ biết nắng, biết bụi, biết gió. Còn các chú thì biết nhiều thứ hơn nữa. Biết cảm giác mưa giữa đường đi, mưa tuôn xối xả. Ướt mặt, ướt áo. Nhưng mà...

- Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa. - Tôi nhoẻn miệng cười tiếp lời.

- Ừ, mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi. - Chú và tôi đồng thanh đọc.

Chú lái xe bon bon với tôi ngồi cạnh, chạy dọc suốt con đường, xẻ dọc Trường Sơn tiến vào Nam với tốc độ xe chạy, gió cát và bụi đường cứ cuộn lên mù mịt, hai bên đường, những hàng cây lướt qua vun vút, vài cánh rừng xác xơ vụt qua tầm mắt, văng vẳng đâu đây bên tai tôi tiếng bom chát chúa. Tôi quay sang chú, vẫn ngồi thẳng, nhìn thẳng, tay xoay vô lăng, ánh mắt cương nghị. Tôi hỏi:

- Lái xe suốt ngày, nguy hiểm cứ chực chờ, nhiệm vụ lại cấp bách chắc chú buồn lắm nhỉ. Lại vất vả, khắc nghiệt suốt dọc đường đi nữa.

Chú trả lời, giọng râm ran:

- Không hẳn chăn êm, nệm ấm mà vui đâu con. Người chiến sĩ luôn tìm được niềm vui trong mỗi nhiệm vụ của mình, chú cũng vậy. Con có bao giờ ngắm sao chưa?

- Dạ rồi! Con hay nhìn sao qua khung cửa sổ.

- Vậy có lẽ con chưa có dịp ngắm sao ở rừng Trường Sơn đâu nhỉ? Ngắm sao ở đây đẹp lắm. Bầu trời bao la, sâu thẳm, mình như là chủ tất cả. Vừa chạy xe dưới ánh trăng soi, xung quanh là rừng cây bạt ngàn, gió đêm lồng lộng. Thiên nhiên hoang dã với bộ đội thanh niên Trường Sơn đã là bạn bè thân thiết lắm rồi. Đôi khi, những cái đơn giản ấy lại là niềm vui lớn.

Tôi hình dung ra bức tranh đêm giữa rừng Trường Sơn qua lời chú kể. Chiếc xe mui trần, ngẩng mặt lên là trời xanh mỉm cười, nắng vàng vẫy gọi và khi về đêm thì sao đêm nhấp nháy... “Thấy sao trời và đột ngột cánh chim”, “Như sa như ùa vào buồng lái”. Thời chiến tranh bom đạn ác liệt, những niềm vui bé nhỏ là như vậy đấy.

Một chiếc xe không kính khác chạy ngang qua chiếc xe tôi đang ngồi. Chú từ từ lái xe ngang với chiếc xe kia. Qua khung kính vỡ, họ bắt tay nhau, nói cười rôm rả, thân mật như anh em trong một gia đình. Một lúc sau, chú chào tạm biệt chiếc xe kia đi trước làm nhiệm vụ. Quay sang tôi

- Con thấy không, cả tiểu đội xe như một đại gia đình, vui buồn có nhau, cùng chia ngọt sẻ bùi, cùng vượt qua gian khổ. Đôi khi đắp chung manh áo, chia nhau điếu thuốc, bát cơm. Cháu biết không, chú tâm đắc nhất là việc anh nuôi Hoàng Cầm đã sáng tạo được một kiểu bếp dã chiến của bộ đội ta đặt dưới mặt đất, khi đun khói tản ra để địch không phát hiện được. Mỗi lúc dừng giữa rừng, thân mình phủ lá ngụy trang, cùng nhóm bếp Hoàng cầm, ăn uống tuy khó khăn nhưng ấm áp lắm! Vui vẻ như một gia đình vậy. Khó mấy dân ta vẫn chịu được, vẫn nghĩ ra, chúng ta là một dân tộc kiêng cường, bất khuất, đoàn kết, sớm muộn gì thằng Mĩ cũng phải lui quân thôi.

Đầu tôi văng vẳng những câu thơ:

Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời

Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy.

 Nhìn chú hiên ngang, vui tươi xông pha tiến về phía trước, tôi tự hỏi có nỗi buồn nao da diết mà chú giấu kín trong lòng không? Nhìn gương mặt vui vẻ ưu tư của tôi, chú nói nhẹ nhàng:

 - Có chuyện gì muốn hỏi chú à? Cứ hỏi đi, sắp tới đoạn đường nguy hiểm, chú phải thả con xuống nhà dân rồi đấy! Khi ấy lại tiếc nhé! - Chú cười.

- Chú à! Chú đi chiến đấu xa như vậy thay vì được ở bên gia đình, làm điều mình thích, chú có buồn hay tiếc gì không?

- Có buồn chứ con. Ai chẳng muốn ở bên gia đình, làm điều mình thích. Mẹ chú ở nhà một mình có lẽ còn buồn hơn, khóc và lo lắng nhiều, vì anh chị chú đi kháng chiến cả. Nhưng đất nước đang chiến tranh, giặc vẫn còn, mỗi ngày đều có thông báo kêu gọi thanh niên lên đường cứu nước, mình còn trẻ chỉ ngồi nhà thì không được. Nhìn đồng bào đói khổ, súng bom dội cả ngày, chú quyết định tham gia đánh giặc. Nỗi nhớ nhà đôi khi lại da diết, nhưng hình ảnh đất nước độc lập, cờ đỏ sao -vàng tung bay khắp mọi nẻo đường làm chú tiếp tục cố gắng. Con nhớ lời chú nhé: Nếu có mục tiêu và thực sự muốn làm, cố gắng hết sức thì, mọi chuyện sẽ ổn cả thôi!

 Nghe những lời chú nói, một cái gì đó trĩu nặng trong lòng. Tôi thấy thương cho người lính. Cuộc đời của họ gắn liền với cách mạng, với những đau thương, mất mát. Nơi đâu đó trên đất nước Việt Nam, những bà mẹ đang mong ngóng tin con, những người vợ trẻ đang chờ đợi tin chồng, họ thật dũng cảm biết bao…Tôi cảm thấy khâm phục sâu sắc những người lính đã anh dũng hi sinh hạnh phúc cá nhân cho nền độc lập dân tộc. Đó quả là một sự hi sinh cao cả vì đất nước, vì nhân dân.

- Này, tới khu vực nguy hiểm rồi. Chú phải đi một mình thôi. Tạm biệt con! Nhớ những lời chú nói nhé!

Nói rồi chú giơ tay chào và lái xe đi. Xe chạy kéo theo làn bụi đường mù mịt làm mắt tôi cay xè... Tôi dụi mắt... bụi tan và tôi nhận ra ô cửa sổ phòng quen thuộc đang tràn ngập nắng sớm.

 Chú lái xe, những chiếc xe không kính, cảnh rừng Trường Sơn tuy là giấc mơ nhưng hiện rõ mồn một trong tôi. Tai tôi vẫn còn âm vang lời chú: “Nếu có mục tiêu và thực sự muốn làm, cố gắng hết sức thì mọi chuyện sè ổn cả!” Lời chú như lời khích lệ, động viên tôi quyết tâm hết mình trong học tập, trong cuộc sống, vì mình, vì mọi người, vì đất nước, chớ ngại khó khăn, tiến lên mãi - như nhừững chiếc xe dù không có kính nhưng vẫn xông pha.

Dương Nguyễn Thanh Bình

Trong cái tiết trời se lạnh của lúc mới vào Đông, điều lí tưởng nhất cho lúc này là được cuộn tròn trong chiếc chăn ấm mà ngủ một giấc, vậy là tôi đã giành một buổi trưa để làm điều ấy. Trong lúc thiếp đi, tôi thấy mình lạc vào một chốn xa lạ với rừng cây bao quanh.

Lúc ấy, ánh nắng chan hòa khắp nơi, trên những vòm cây cao, chiếu xuyên qua chùm lá, rọi vào người tôi, khung cảnh ở đấy thật vắng vẻ, hoang sơ, nhưng cũng thật hoảng sợ. Trong lúc hoản loạn, tôi chợt nghe tiếng xe ở đâu đó không xa lắm, tôi vội chạy theo âm thanh ấy. Nó dẫn tôi đến một con đường mòn, tại nơi ấy, một chiếc xe không kính đang chạy đến. Chiếc xe chạy chậm lại, tiến đến chỗ tôi, bên trong, một chú bộ đội đang lái xe, nhìn tôi, với một vẻ mặt ngạc nhiên, chú hỏi:

-   Tại sao cháu lại ở đây

Tôi chỉ có thể đáp lại chú bằng những cái gãi đầu bối rối:

-   Cháu không biết …

-   Vậy cháu có muốn đi cùng chú một đoạn không?

-   Lên xe của một người lính dễ vậy hả chú – Tôi hỏi lại với đôi mắt to sáng ngời

-   Ở đây rất xa chiến trường, chú cũng không vận chuyển gì đâu. Ai lại để một cô bé thế kia ở trong rừng một mình?

Chỉ chờ có vậy, tôi leo lên xe chú. Suýt nữa thì tay đã bị những mảnh kính vỡ đâm phải, chiếc xe ấy, không hề có cửa kính. Chiếc xe có vẻ cộc cạch dưới con đường mòn nhỏ lốm đốm những tia nắng chiếu xuyên xuống.

-   A, chiếc xe này không có mui – Tôi chợt reo lên khi thấy những tia nắng chiếu vào người 

Chú bộ đội mỉn cười nhìn tôi:

-   Cháu có thấy chiếc xe này tàn tạ quá không? Thế nhưng nó lại chất chứa biết bao kỷ niệm đấy cháu à. Bên phải cửa ksinh cháu ngồi, cháu có nhìn thấy những cái tên và con số bên cạnh không? Đó chính là tên và ngày tháng mà người lính ấy đã lái chiếc xe này đấy, tuy đã bạc màu, khó thấy nhung các chú vẫn nhận ra, một trong số học đã khuất rồi, chiếc xe này cũng là thành quả của nhiều chuyến vận chuyển lương thực cho các chú bộ đội mà nó ra thế này, bom mà giật thì ở xa cũng ít nhiều bị ảnh hưởng cháu ạ. Thế mà lại hay, ta ở trong xe mà như ở ngoài trời, ngắm những vòm lá xanh mướt kia hay cả vào ban đêm, những vì sao trên trời mới đẹp làm sao …

-   Vậy hả chú! – Tôi vừa nói vừa nghĩ đến cuộc đời của một người lính trẻ, vì sự độc lập của nước nhà, tình yêu tổ quốc bao la mà đã hy sinh hạnh phúc riêng tư của mình để cống hiến cho đất nước, điều đó mới thật đẹp biết bao. Một người lính trẻ, yêu đời và lạc quan trong cách nói năng ấy hẳn sẽ rất hạnh phúc vì khi đất nước được độc lâp, man bắc sum vầy, chú cũng là một người góp một phần lớn vào việc thống nhất đất nước. Chú mới làm tôi thật cảm phục biết mấy, trước sự đe dọa của tử thần, có thể cướp đi mạng sống của chú bất cứ lúc nào thì chú vẫn lạc quan, vẫn không nao núng, lo sợ gì cả.

-   Xe không có kính, đôi khi cũng bất tiện chú ha! – Tôi vui vẻ nói

-   Cũng bất tiện chứ, gió lùa vào đôi lúc đắng cả mắt, thậm chí bụi tung, bụi phủ mà tóc chú hóa muối tiêu, làm chú già trước tuổi tạm thời, chu làm công tác này đôi khi cũng có người đi cùng, bọn chú, ai cũng mặt mặt lấm lem đến buồn cười cháu ạ.

-   Vậy mưa sẽ ướt hết chú nhỉ?

-   Ừ, ướt hết, mưa như ngoài trời vậy, chú có khi ướt như con chuột, chỗ ngồi cũng ướt hết. Nhưng chú chẳng thay quần áo, chẳng lau chỗ ngồi làm gì, đi một lát, mưa ngừng, nắng lên, lại có thêm gió lùa thì khô tất. Cháu biết không, chú tâm đắc nhất là việc anh nuôi Hoàng Cầm đã sáng tạo được một kiểu bếp dã chiến của bộ đội ta đặt dưới mặt đất, khi đun khói tản ra để địch không phát hiện được. Bọn chú tụ tập lại một nơi, dựng nhà sãn, khi chiến đấu xong thì quay về, anh em sum họp lại, sau khi đưa những người bị thương vào cho bác sĩ chữa trị, các chú ở ngoài này ăn uống, vui vẻ như một gia đình vậy. Khó mấy dân ta vẫn chịu được, vẫn nghĩ ra, chúng ta là một dân tộc kiêng cường, bất khuất, đoàn kết, sớm muộn gì thằng Mĩ cũng phải lui quân thôi.

-   Đúng vậy chú nhỉ. – Tôi đáp lại chú với một cái gì đó rất nặng trĩu trong lòng tôi thấy thương cho một người lính, cuộc đời của họ gắn liền với cách mạng, với những đau thương, mất mát, nơi đâu đó trên đất nước, những bà mẹ đang mong ngóng tin con, những người vợ trẻ đang chờ đọi tin chồng, họ thật dũng cảm biết bao…

Chợt một tiếng chuông đồng hồ vang lên, tôi choàng tỉnh, hóa ra, tất cả chỉ là một giấc mơ, tôi còn chưa kịp hỏi về gia cảnh của chú, chưa kịp an ủi, động viên chú được điều gì. Dù chỉ là một giấc mơ, tôi vẫn cảm thấy nuối tiếc. Xung quanh ta luôn có những con người giàu nghị lực đến thế, vậy sao tôi chỉ mới gặp một chút khó khăn đã chùn bước? Thạt không hay chút nào, tôi sẽ cố gắng để tốt hơn!