Người anh hùng Lục Vân Tiên : giàu lòng thương người, dũng cảm và vị nghĩa cao cả

 

Cảm nhận thông điệp về lí tưởng tuyệt đẹp về người anh hùng: giàu lòng thương người, dũng cảm và vị nghĩa cao cả qua đoạn thơ:

Vân Tiên ghé lại bên đàng,

Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô.

Kêu rằng: “Bớ đảng hung đồ,

Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân.”

Phong Lai mặt đỏ phừng phừng:

“Thằng nào dám tới lẫy lừng vào đây.

Trước gây việc dữ tại mầy,

Truyền quân bốn phía phủ vây bịt bùng.”

Vân Tiên tả đột hữu xông,

Khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dang.

Lâu la bốn phía vỡ tan,

Đều quăng gươm giáo tìm đàng chạy ngay.

Phong Lai trở chẳng kịp tay,

Bị Tiên một gậy thác rày thân vong.

(Lục Vân Tiên, Nguyễn Đình Chiểu)

Từ đó, liên hệ với một tác phẩm khác hoặc thực tế cuộc sống hiện nay để làm nổi bật thông điệp trên.

Bài làm

Hỡi ai lẳng lặng mà nghe

Dữ răn việc nước, lành dè thân sau

Trai thời trung hiếu làm đầu

Gái thời tiết hạnh làm câu trau mình.

Lời thơ giản dị, rành rẽ như một tuyên ngôn, định hướng cho bước đi của toàn bộ tác phẩm Lục Vân Tiên của cụ Đồ Chiểu. Truyện thơ “Lục Vân Tiên” của cụ được nhân dân ta yêu thích vì những chi tiết, sự việc, những nhân vật toả sáng đạo lí cũng như vì những ý tưởng giáo huấn chân thành và đầy thấm thía. Lấp lánh sau những câu thơ giản dị và hồn hậu chính là nét đẹp của phẩm cách, của tấm lòng đáng quý, đáng phục ở Vân Tiên, Nguyệt Nga …Đặc biệt đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga sáng ngời một Lục Vân Tiên đầy khí chất của người anh hùng chân chính, hiệp nghĩa. Lục Vân Tiên nổi bật lí tưởng tuyệt đẹp của người anh hùng giàu lòng thương người, dũng cảm và vị nghĩa cao cả qua đoạn thơ:

Vân Tiên ghé lại bên đàng,

Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô.

Kêu rằng: “Bớ đảng hung đồ,

Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân.”

Phong Lai mặt đỏ phừng phừng:

“Thằng nào dám tới lẫy lừng vào đây.

Trước gây việc dữ tại mầy,

Truyền quân bốn phía phủ vây bịt bùng.”

Vân Tiên tả đột hữu xông,

Khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dang.

Lâu la bốn phía vỡ tan,

Đều quăng gươm giáo tìm đàng chạy ngay.

Phong Lai trở chẳng kịp tay,

Bị Tiên một gậy thác rày thân vong.

Nguyễn Đình Chiểu được biết đến như một nhà văn và cũng là nhà thơ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Thơ văn của ông không có sự chau chuốt, cầu kì về câu từ mà lại rất mộc mạc, dân dã gắn liền với đời sống của người dân Nam Bộ. Văn chương của cụ Đồ Chiểu lại thâm nhập vào chiều sâu đời sống và trở thành một phần không thể thiếu của người dân Nam bộ. “Lục Vân Tiên” của cụ Đồ Chiều đã quen thuộc như những bài đồng dao dân gian. Với Nguyễn Đình Chiểu, nhân nghĩa là đạo đức nhân dân, là căn cốt, gốc rễ để trau dồi rèn giũa con người. Vì vậy, nhà thơ đã hào hứng giới thiệu Lục VânTiên trẻ tuổi, biết hướng theo lòng nhân, biết hành động theo việc nghĩa. Hình ảnh Lục VânTiên được khắc họa theo mô típ quen thuộc của truyện Nôm truyền thống: một chàng trai tài giỏi cứu một cô gái thoát khỏi tình huống hiểm nghèo, rồi từ ân nghĩa đến tình yêu… như chàng Thạch Sang đánh đại bàng, cứu công chúa Quỳnh Nga (“Thạch Sanh”). Mô-típ này thể hiện niềm mong ước của tác giả và cũng là của nhân dân.

Cũng như bao đấng nam nhi khác, Lục Vân Tiên cũng ôm khát vọng công danh, đem tài trí giúp ích cho đời, chàng ngày đem chăm lo học tập, rèn luyện võ nghệ cùng thầy ở trên núi. Năm ấy, triều đình mở khoa thi, cũng là lúc, Lục vân Tiên văn đã thông thạo, võ đã hơn người, chàng từ biệt thầy xuống núi, lên kinh ứng thí. Chàng đang háo hức trên con đường lên kinh ứng thí. Vậy mà gặp cướp. Không phải chúng gây sự với chàng, mà chúng đang quấy nhiễu nhân dân. Trước mắt chàng, bày ra một nghịch cảnh: dân thì “than khóc tưng bừng, đều đem nhau chạy vào rừng lên non”, bọn cướp thì “xuống thôn hương, thấy con gái tốt qua đường bắt đi”. Chàng vô cùng tức giận, sau một lời hứa ngắn gọn: “Tôi xin ra sức anh hào”, quyết ra tay giúp dân trừ bạo, diệt lũ tham tàn:

Vân Tiên ghé lại bên đường

Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô.

Đối với Lục Vân Tiên cứu người trong lúc lâm nguy không những là việc nên làm mà còn là bổn phận của đấng trượng phu thấy chuyện bất bình ra tay tương trợ. Đối diện với bọn cướp vừa đông đảo, khí thế hung bạo lại vũ khí sắc bén, chàng vẫn sẵn sàng xông vào giữa chốn nguy hiểm, ra tay cứu người lương thiện. Chàng chỉ một mình, tay không dũng cảm chống lại bọn cướp hung dữ, giáo gươm đầy đủ, rất đông đảo và “thanh thế lẫy lừng”. Trước tình thế đó, Vân Tiên không hề nao núng, không hề nghĩ đến bản thân, chàng bình tĩnh “bẻ cây làm gậy” nhằm thẳng quân cướp mà xông vào. Chàng nhằm thẳng bọn cướp mà xông vào, chẳng hề sợ hãi. Một thân một mình với chiếc gậy bằng cây là vũ khí quá thô sơ, Lục Vân Tiên thật mất cân xứng trước một bọn cướp khét tiếng.  Nhưng vũ khí đó càng làm nổi bật tinh thần diệt bạo trừ gian cứu người sức yếu thế cô của Vân Tiên

Không những thế, chàng còn khẳng định lập trường chính nghĩa của mình, chỉ thẳng vào mặt bọn chúng mà trách tội:

Kêu rằng bớ đảng hung đồ

Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân.

Uy phong của người anh hùng: cách đánh cướp của chàng công khai, đàng hoàng, quang minh, chính đại như các anh hùng hảo hán. Trong mắt chàng, bọn giặc cướp Phong Lai chỉ là những kẻ hung đồ ngang ngược, ỷ thế làm càn, bức hại người dân vô tội. Chàng gọi tên chúng, trách măng tên cướp hung bạo nhằm khẳng định hành động phi nghĩa của chúng. Hành động ấy trái với đạo lí, trời không dung, đất không tha. Chàng quyết ra tay tương trợ, trừ gian diệt bạo để bảo toàn công lý, chính nghĩa, cứu giúp muôn dân.

Lời nói đó đã làm cho tên tướng cướp điên cuồng “mặt đỏ phừng phừng” vô cùng tức giận, nhìn chàng ra vẻ dữ tợn:

Thằng nào dám tới lẫy lừng vào đây

Trước gây việc dữ tại mày.

Sau đó ngay lập tức: Truyền quân lệnh xuống phủ vây bịt bùng. Trong hoàn cảnh ấy, Vân Tiên dẫu một thân một mình, tay không tấc sắt, chỉ có cây gậy vũ khí độc nhất trong tay mà vẫn không hề nao núng sợ hãi. Chàng xông thẳng vào vòng vây của mấy mươi tên cướp, thanh thế lẫy lừng, giáo gươm nhọn hoắt. Chàng đối kháng trực tiếp dựa trên lập trường chính nghĩa đánh kẻ hung bạo, bảo vệ kẻ yếu. Lục Vân Tiên đã rất bình tĩnh, uy phong lẫm liệt, thể hiện bàn lĩnh của người anh hùng. Chàng tung hoành ngang dọc, tả đột hữu xông như chốn không người. Gươm giáo của kẻ cướp không sao chạm tới chàng được. Chiếc gậy bình thường trong tay vị anh hùng dã trở thành vũ khí lợi hại, đáng sợ. Hình ảnh ấy thể hiện tài nghệ phi thường của chàng trai họ Lục, một hình ảnh đẹp, dùng cảm sánh ngang cùng dũng tướng Triệu Tử Long:

Vân Tiên tả đột hữu xông,

Khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dang.

Hình ảnh của chàng lúc ấy thật oai phong lẫm liệt biết bao. Triệu Tử Long, người anh hùng dũng tướng thời Tam quốc ngày xưa, một thân một mình phá được vòng vây của hàng ngàn quân giặc để  báo đền ơn chủ tướng, giữ vẹn nghĩa vua tôi còn Lục Vân Tiên liều thân mình là để cứu giúp người trong cơn nguy khó mà là để cứu người trong lúc lâm nguy. Đối với chàng, những người gặp nạn kia hoàn toàn là một người xa lạ. Chàng hành động với một khát vọng mãnh liệt, cao đẹp đó là hành hiệp trượng nghĩa, cứu người thiện lương. Chàng không tính toán thiệt hơn, thấy việc nghĩa giữa đường đành ra tay tương trợ. Hành động đánh cướp cao cả đó bởi nó không những thể hiện một tính cách anh hùng dũng cảm, một tài năng, một khí phách lớn mà cao hơn đó là tấm lòng vì nghĩa của chàng Lục Vân Tiên. Chàng đã hành động quên mình vì việc nghĩa, thể hiện cái tài, cái tâm của bậc anh hùng bất chấp hiểm nguy bênh vực kẻ yếu, đánh tan quân cướp, chiến thắng thế lực tàn bạo.Đó cũng là lý tưởng và nghĩa khí của người anh hùng xưa nay.

Trận đánh đã kết thúc nhanh chóng, bất ngờ như trong truyện cổ tích. Chỉ thoáng chốc, chàng đã đánh cho bọn chúng đến thất điên bát đảo, hoang mang tìm đường bỏ chạy:

Lâu la bốn phía vỡ tan

Đều quăng gươm giáo tìm đàng chạy ngay.

Ngay cả tên cướp đầu não là Phong Lai cũng trở chẳng kịp tay, bị Vân Tiên đánh đến thân vong.

Hành động đánh cướp cứu người của Lục Vân Tiên thật cao đẹp và đáng ca ngợi. Nó chứng tỏ chàng là người anh hùng dũng cảm, võ nghệ phi thường, ít ai sánh kịp. Nhưng cao hơn, điều này còn thể hiện khát vọng của nhân dân, là niềm tin của nhân dân về cái thiện và chân lí ở đời. Con người và việc làm tốt đẹp, trong sáng dù trải qua khó khăn nhưng cuối cùng vẫn sáng ngời và vẫn chiến thắng. Từ hành động đó của Vân Tiên, ta hiểu được quan niệm anh hùng của Nguyễn Đình Chiểu. Đối với Đồ Chiểu, người anh hùng phải là người có tấm lòng nhân nghĩa, yêu thương con người, bất chấp hiểm nguy, cứu người hoạn nạn, không mưu lợi cầu danh. Đó là người phải là người có tài trí phi thường, võ nghệ cao cường để có thể tự bảo vệ mình, cứu người, đem lại điều tốt đẹp cho mọi người, hành động vì nghĩa lớn, vì lẽ phải, lẽ công bằng ở đời.

Bằng hình ảnh so sánh, liệt kê, kết hợp với những từ ngữ tuy vô cùng giản dị nhưng Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa thành công hình ảnh Lục Vân Tiên một con người hào hiệp, dũng cảm, sẵn sàng hi sinh mình vì người khác, vị nghĩa vong thân. Qua việc vận dụng nghệ thuật xây dựng tính cách nhân vật theo thủ pháp quen thuộc của truyện cổ dân gian, để cho nhân vật trực tiếp bộc lộ bản chất, tính cách bằng hành động cụ thể, Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa thành công vẻ đẹp hình tượng Lục Vân Tiên. Đó là người anh hùng thời loạn, dũng cảm hào hiệp, trọng nghĩa khinh tài, sẵn sàng liều thân mình cứu giúp người trong cơn nguy khó. Lục Vân Tiên mãi là nhân vật tượng trưng cho những phẩm chất tốt đẹp của người dân Nam Bộ và gởi gắm trong đó là biết bao hoài bão mong ước của Nguyễn Đình Chiểu về người anh hùng tài năng đức độ có thể cứu dân cứu nước.

Ngày nay, có rất nhiều những “anh hùng” xuất hiện không chỉ bằng những hoạt động hay cống hiến lớn lao cho xã hội, đất nước mà những người "anh hùng" còn xuất hiện cả trong hành động nhỏ của mình giữa cuộc sống. Điểm chung của họ đều hành động xuất phát từ cái tâm, không màng lợi ích. Họ luôn thực hiện hành động nhỏ, cống hiến cho xã hội, có ích cho xã hội mà không cần sự đền đáp, họ chính là những người anh hùng. Hơn bao giờ hết, trong đại dịch Covid-19 chúng ta đã thấy được nhiều anh hùng giữa đời thường. Họ là những người bác sĩ tuyến đầu thầm lặng làm việc để ngăn cho dịch bệnh không bùng phát nghiêm trọng hơn. Hay đó những những chiến sĩ công an, bộ đội trong những khu cách ly tập trung, nhìn những hình ảnh đó khiến cho những người dân như chúng ta thấy ấm lòng. Họ đều là những người anh hùng đang ngày đêm lao động trong thầm lặng, ngay lúc này đây họ đang hành động bằng tất cả tinh thần, trách nhiệm, ý chí quyết tâm "chống dịch như chống giặc". Họ chính là những người anh hùng giữa đời thường tuyệt vời nhất. Trong tình hình đại dịch Covid-19 đang diễn ra phức tạp như hiện nay, có rất nhiều những nhà hảo tâm đã làm cơm trưa, phục vụ miễn phí cho các y bác sĩ trong bệnh viện, cổ vũ để các bác sĩ có thêm động lực, giúp phần nào để đất nước đẩy lùi khó khăn và vượt qua dịch bệnh. Hay nhà hảo tâm giúp cho người nghèo đảm bảo những bữa cơm trưa trong những ngày cả nước thực hiện "Cách ly toàn dân". Không chỉ trong đại dịch này mới có người anh hùng mà trong công cuộc phòng chống tội phạm có nhiều nhóm hiệp sĩ đường phố đã giúp đỡ nhân dân, giúp đỡ nhà nước chống lại những kẻ tội phạm. Họ không ngại hy sinh tính mạng chỉ mong muốn cống hiến một điều gì đó cho cộng đồng.Vậy đấy, anh hùng chính là những người sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân của mình để giúp đỡ cộng đồng, giúp đỡ người khác bằng tấm lòng lương thiện, không kể đó là việc nhỏ hay việc lớn. Không cần phải cao sang hay hô hào, mỗi người chỉ cần thực hiện đúng nhiệm vụ, nghĩa vụ của mình, góp một phần rất lớn vào công cuộc xây dựng đất nước phồn vinh là đã trở thành anh hùng đúng nghĩa. Bản thân chúng ta hãy trở thành một "anh hùng" nhỏ giữa cuộc sống đời thường, không chỉ là anh hùng trong mắt người khác mà còn trở thành anh hùng trong tâm hồn chính chúng ta. Bởi mỗi một hành động có ích nó sẽ giúp ta trở nên tự hào, phấn chấn, trở thành động lực khiến chúng ta muốn cho đi nhiều hơn, muốn cống hiến nhiều hơn. Bởi lẽ được sống có ích, sống có ý nghĩa, có cống hiến thì mới thực sự là một cuộc đời tốt đẹp mà mọi cá nhân đều nên hướng tới.

Bằng bút pháp kể và tả thực mang phong cách Nam Bộ, nhưng hơn thế nữa là bằng tấm lòng nhân đạo cao cả Nguyễn Đình Chiểu đã dựng lại một trận đánh cướp oai hùng của tráng sĩ Lục Vân Tiên. Chàng là người tiêu biểu cho cái thiện mang vẻ đẹp hào hiệp trong cái xã hội đầy bất công tàn ác. Những phẩm chất cao đẹp của Lục Vân Tiên là tấm gương sáng về đạo đức nhân cách đối với chúng ta. Nhưng anh hùng không chỉ nằm trong sách vở, trong lịch sử, trong truyền thuyết, cũng không phải là một hình tượng để mọi người chỉ mãi ao ước và tự cảm thấy mình thật bé nhỏ. Trái lại trong đời sống hiện nay, chính chúng ta cũng có thể trở thành anh hùng, khi có những hành động, đóng góp tích cực trong xã hội, quan trọng là bản thân các bạn có nhận thức được ý nghĩa từ mỗi hành động của bản thân, lựa chọn hành động để trở thành anh hùng hay không mà thôi.