“Không thầy đố mày làm nên”, một
triết lí dân gian đã được lưu truyền từ bao đời nay. Điều này cho chúng ta thấy
người thầy có vai trò to lớn đối với con đường học vấn của mỗi học trò. Dẫu là
học trò bán tự, nhất tự (có câu "nhất tự vi sư, bán tự vi sư" - một
chữ là thầy, nửa chữ cũng là thầy), huống hồ chi, chúng ta, trong đời ai chẳng
là học trò hơn một lần "nhất tự" hiểu theo nghĩa rộng của khái niệm
này. Nhưng điều tôi muốn nói đến ở đây là một mặt khác nữa của câu tục ngữ - Đó
cũng là lời nhắn nhủ, khuyên răn chúng ta phải nhớ ơn thầy cô.
Mỗi người có được công danh, sự
nghiệp thành đạt đều nhờ công ơn dạy dỗ của thầy cô.Thầy cô giáo là người hướng
dẫn, bồi dưỡng, truyền đạt cho ta những kinh nghiệm mà nhân loại đã tích luỹ
trong suốt quá trình lịch sử lâu dài về khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và
kinh nghiệm sống để mở rộng trí óc cho chúng ta. Thầy cô không chỉ cho chúng ta
tri thức mà còn rèn luyện cho chúng ta bài học làm người. Lúc còn bé thơ thầy
cô dạy ta từng chữ cái, từng con số, rồi theo năm tháng chúng ta dần lớn lên
thầy cô dạy ta những điều hiểu biết cao hơn, rộng hơn để giáo dục ta thành
người có tri thức, có đạo đức. Các thầy cô đã “Vì lợi ích trăm năm trồng
người”, đào tạo chúng ta thành những người hữu ích. Tại sao danh họa Ý Lê-ô-na
đơ Vanh xi (1452 - 1519) có thể trở thành đỉnh cao của thời Phục hưng và thế
giới. Vì ông có người thầy là họa sĩ Vê-rô-ki-ô. Thoạt đầu thầy bắt cậu bé học
trò vẽ quả trứng gà mấy chục ngày liền. Bởi ông muốn cho nhà họa sĩ thiên tài
tương lai biết "trong một nghìn cái trứng, không bao giờ có hai cái hoàn
toàn giống nhau...Do vậy nếu không cố công luyện tập thì không vẽ đúng được
đâu...Đó còn là cách luyện mắt cho tinh, luyện tay cho dẻo". Các thầy cô
giáo là người "mài sắt nên kim", công lao biết bao ! Thật đúng như
nhà thơ Bùi Đăng Sinh, hiện nay đã là nhà giáo kì cựu, lúc còn ngồi trên ghế
nhà trường đã viết :
“Đồi cao thắm sắc ti gôn
Trồng hoa thầy đã trồng luôn cả người”
Các thầy, các cô đang làm một nghề
cao quý nhất, nghề dạy học, nghề mà dân tộc ta vốn rất coi trọng, quan tâm và
biết ơn. Ông cha ta thường nói :
“Muốn sang thì bắc cầu kiều
Muốn con hay chữ phải yêu kính thầy”
Vì học sinh thân yêu, các thầy giáo,
cô giáo đã luôn luôn quan tâm đến sự tiến bộ, vui sướng trước sự trưởng thành
của chúng ta, trăn trở trước thiếu sót mà chúng ta mắc phải. Từ cái nôi là nhà
trường, tình cảm gắn bó giữa chúng ta và các thầy cô là một tình cảm đặc biệt,
sâu sắc. Tình cảm đó sẽ cùng đi suốt cuộc đời, động viên, nâng đỡ chúng ta
trưởng thành. Mọi người chúng ta phải khắc ghi và biết ơn. Phải ghi nhớ trong
lòng, đạo thầy trò là một trong những đạo lớn, giữ cho xã hội lành mạnh, vững
chắc. Lại xin kể với các bạn một câu chuyện mà nhân vật học trò là một nhà thơ
nổi tiếng của chúng ta. Chuyện của nhà thơ Hoàng Cầm, thi sĩ yêu thương của
miền Kinh Bắc, cái nôi của văn hóa Việt Nam . Nhà thơ đã làm cho con sông
Đuống thành dòng sông trữ tình, dòng sông thi ca. Năm học 1935 - 1936, Hoàng
Cầm học với thầy Hoàng Ngọc Phách, cũng là một nhà văn (tác giả Tố Tâm, thiên
tiểu thuyết lãng mạn vào loại mở đầu văn chương lãng mạn). Ai ngờ sau đó ít
lâu, lại lấy chị gái họ thầy giáo mình. Một ngày tết ở thị xã Bắc Ninh, khi hai
vợ chồng thi sĩ đi chúc tết họ hàng, vào nhà thầy, theo tôn ti trật tự, thầy cứ
một điều "thưa bác", hai điều "thưa bác". Vợ nhà thơ cũng
thản nhiên "cậu câu, tôi tôi" mặc dù kém đến trên 20 tuổi. Song Hoàng
Cầm thì không dám. Ông lễ phép xưng "con", gọi "thầy". Về
nhà, bà vợ phàn nàn :
- Sao mình lại xưng "con" với cậu ấy ? Cậu ấy là em mình chứ !
Hoàng Cầm
đã quả quyết trả lời :
- Anh phải
tôn trọng cái điều có trước. Trước khi anh là chồng em, anh đã là học trò của
ông Phách từ lâu rồi. Người thầy giáo ấy đã có công lớn đào tạo được ra anh hôm
nay đấy em ạ !
Lòng
biết ơn thầy cô là phải biết giữ đúng "Đạo". Nhưng cao hơn, phải được
thể hiện bằng hành động cụ thể. Muốn vậy chúng ta phải học tập tốt, đạt nhiều
thành tích cao. Đây cũng chính là đạo lí làm người, là cách ứng xử của người có
nhân cách. Đất nước ta có rất nhiều tấm gương đáng để noi theo như người học
trò con vua Thủy Tề của thầy Chu Văn An. Biết là trái mệnh Ngọc Hoàng, tất bị
chết chém, nhưng vẫn tuân theo lời dạy bảo nhân nghĩa của thầy.
Bác
Hồ từng dạy : “Kẻ có tài mà không có đức là người vô dụng, người có đức mà
không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Nền tảng của con người vẫn là đạo đức,
đạo đức kết hợp với tài năng thì làm chuyện gì cũng thành công. Xã hội hiện đại
ngày nay, vấn đề đạo đức đang còn nhiều cái để quan tâm, đó là tình trạng học
sinh vô lễ, vô ơn bạc nghĩa với thầy cô. Thậm chí có hành vi lăng mạ, côn đồ.
Tất cả đều bị chê trách, lên án gay gắt.
Trong
bối cảnh như thế, thiết nghĩ, lòng biết ơn là món quà giá trị nhất, là bông hoa
tươi thắm nhất để các thế hệ học sinh dâng tặng thầy cô kính yêu. Đây không
phải chỉ là bổn phận và nghĩa vụ mà còn là thứ tình cảm cao quí, thiêng liêng,
ở đâu, lúc nào cũng cần gìn giữ, nêu cao.
Nguồn: Những bài văn chọn lọc lớp 10, Lưu Đức Hạnh chủ biên
