Triết gia Thomas Carlyle (Xcốt-len) đã từng phát biểu: “Tất cả những gì con người đã làm, nghĩ hoặc trở thành: được bảo tồn một cách kỳ diệu trên những trang sách.”
Quả thật, sách là kho tàng tri thức của
nhân loại. Sách là một phương tiện dùng để ghi chép, lưu giữ và lưu truyền tri
thức trong xã hội loài người. Sách đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển
tri thức. Mỗi quyển sách là một động lực phát triển văn minh xã hội.
Thế nhưng, đã xa rồi cái thời mỗi người
có một, hai cuốn sách “gối đầu giường”, thời đại công nghệ thông tin bùng nổ,
văn hóa nghe- nhìn “lấn át” văn hóa đọc đã làm cho giới trẻ ngày nay xa dần với
thói quen đọc sách mỗi ngày. Xu hướng toàn cầu hóa diễn ra ồ ạt, khiến cho giới
trẻ ngày nay không chịu đọc sách. Một thực tế cần phải xác nhận là giới trẻ
ngày nay không còn yêu mến sách nữa. Việc đọc sách vì thế cũng rất hạn chế.
Trước sự phát triển của cuộc sống,
con người nguyên thủy nhận thức rõ tầm quan trọng của tri thức. Họ tìm cách lưu
giữ những thông tin mình đã nhận thức được để lại cho các thế hệ sau. Và sách
đã ra đời. Có thể nói từ khi có sách thì nền văn minh của loài người mới được
xác thực.
Thực tế, tác dụng của việc đọc sách
không chỉ dừng lại ở việc tiếp thu kiến thức mà còn là một biện pháp để hoàn
thiện con người, rèn luyện cho người đọc những kĩ năng, tình cảm và thói quen hữu
ích. Với ý nghĩa này, các loại sách văn hóa học, văn chương, lịch sử, triết học
không chỉ là những loại sách thuần chuyên môn mà đã trở thành sách chung cho mọi
người, cho xã hội.
“Văn hóa đọc” hiểu nôm na chính là
thái độ, là cách ứng xử của mỗi người với tri thức sách vở. Văn hóa đọc ngày
nay không đủ sức thu hút đông đảo các bạn trẻ: thư viện, hiệu sách vắng bóng
người tìm đọc, nhường chỗ cho nhà hàng, quán cà phê, karaoke, quán internet…
“lên ngôi”. Ngoài sách giáo khoa và sách tham khảo dùng trong trường học, hiếm
có bạn học sinh nào được hỏi mà trả lời dùng tiền để mua các loại sách khác hoặc
dùng thời gian rảnh rỗi để tới thư viện, hiệu sách tìm đọc nhiều loại sách khác
nhau.
Công nghệ điện tử số làm cho hình thức
và phương thức đọc sách có nhiều thay đổi. Việc đọc sách ngày nay không nhất
thiết là đọc trang sách in hay ngồi trong phòng, mọi người có thể đọc trang
sách điện tử bất cứ lúc nào và bất cứ đâu. Sự phát triển rầm rộ của các ngành
công nghệ giải trí với những chương trình mới lạ, đặc sắc thu hút giới trẻ theo
dõi, từ đó họ lơ là việc đọc sách.
Một thực tế nữa là giới trẻ ngày nay
thường yêu thích những thứ có tính thuần giải trí như game, mạng xã hội, thần
tượng, …Việc tiếp cận và say mê nguồn thông tin này khiến giới trẻ trở nên lười
biếng, mất dần các thói quen bổ ích. Chẳng hạn như là việc đọc sách hằng ngày.
Gia đình, nhà trường và xã hội thiếu
quan tâm đến việc phát triển tâm hồn và năng lực trí tuệ cho con trẻ. Phụ huynh
vì bận rội với công việc mà không quan tâm khuyến khích con cái đọc sách. Nhà
trường không có kế hoạch đọc sách, hay không gian đọc sách cho học sinh. Xã hội
không có chương trình khuyến khích, cổ động việc đọc sách trong toàn dân để
nâng cao dân trí. Và dường như, khôi phục thói quen đọc sách trong toàn dân chỉ
nằm trên khẩu hiệu.
Ngoài lý do chủ quan, bàn tới văn hóa
đọc của các bạn trẻ cũng phải đề cập tới lý do khách quan về vấn đề xuất bản,
kinh doanh sách. Nhiều cuốn sách xuất bản với những giá trị nội dung chưa thực
sự sâu sắc, lành mạnh, hoặc chủ yếu sưu tầm, tập hợp của nhiều sách khác làm thị
trường sách trở nên hỗn độn, phức tạp. Có cuốn sách dầy cộp, giá “lên trời”, có
cuốn là sách lậu, kém chất lượng cũng là nguyên nhân ảnh hướng đến văn hóa đọc
của giới trẻ hiện nay. Thị trường sách tại tỉnh cũng chưa thực sự phong phú,
nhiều đầu sách hay, có giá trị nhưng rất khó để tìm đọc, tìm mua do không được
bày bán trên thị trường.
Không có thói quen đọc sách đã đành,
có nhiều bạn trẻ đôi lần đọc sách nhưng là đọc không chọn lọc, đọc hời hợt, đọc
theo phong trào và đọc không ứng dụng. Những loại sách về văn hóa, nghệ thuật
có tác dụng giáo dục tư tưởng, thẩm mỹ bị các loại truyện tranh nội dung đơn giản,
những tiểu thuyết ngôn tình ủy mị, thậm chí thiếu lành mạnh “truất ngôi”.
Không muốn đọc sách khiến cho việc học
tập cũng trở nên khó khăn, tri thức hết sức hạn chế, hiểu biết hạn hẹp. Một hậu
quả dễ thấy nhất là giới trẻ ngày nay có năng lực đọc rất kém, viết sai chính tả
nhiều, không phân biệt được lỗi phát âm và diễn dạt vụng về, thô lỗ.
Không đọc sách làm cho tâm hồn khô
héo, thiếu cảm xúc và những rung động chân thành. Giới trẻ ngày càng trở nên cộc
cằn, ứng xử thiếu lịch sự, thường vô lễ với thầy cô và người lớn. Việc ít đọc
sách khiến giới trẻ không biết cảm thông, chia sẻ hay yêu thương; không biết tự
kiềm chế bản thân làm nảy sinh ngày càng nhiều các vụ bạo lực xảy ra trong học
đường.
Không những ít đọc hoặc không đọc
sách, thiếu sự tôn trọng đối với sách, nhiều người còn tỏ ra xem thường sách,
có hành vi hủy hoại sách. Những người như thế thật đáng chê trách.
Đọc sách là thể hiện lòng biết ơn đối
với người xưa và trách nhiệm đối với bản thân, gia đình và đất nước. hãy lựa chọn
cho mình những quyển sách hay và đọc nó hằng ngày. Đó chính là con đường đúng đắn
dẫn bước ta đến cánh cửa của tương lai.
Xin trích dẫn câu nói của nhà chính
trị Mahatma Gandhi (Ấn Độ) để thấy được giá trị của việc đọc sách, đặc biệt là
với các bạn trẻ, thay cho lời kết - “Không cần phải đốt sách để phá hủy một nền
văn hóa. Chỉ cần buộc người ta ngừng đọc mà thôi”.
Theo The Ivy-League Vietnam
