DÀN Ý PHÂN TÍCH QUANG
TRUNG/NGUYÊN HUỆ TRONG HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ NGÔ GIA VĂN PHÁI
A. Mở bài
- Hoàng Lê nhất thống
chí, cuốn lịch sử chương hồi nổi tiếng.
- Đây là một tiểu thuyết
khắc họa chân thực, đầy đủ những biến động xã hội trong một thời kì lịch sử của
đất nước.
- Đoạn trích hồi thứ 14
đã đưa đến những khắc họa đặc sắc về hình tượng vua Quang Trung cùng sự thảm bại
của quân tướng nhà Thanh cùng số phận bi đát của vua tôi Lê Chiêu Thống.
- Hình tượng nhân vật
vua Quang Trung với bao nhiêu những phẩm chất tuyệt vời của một nhà quân sự
lãnh đạo tài ba, văn võ song toàn thật cụ thể, thật sống động và chân thực, gây
ấn tượng đậm nét trong lòng người đọc.
( Với hơn bốn năm lịch
sử dựng nước và giữa nước, dân tộc Việt Nam đã trải qua biết bao nhiêu là những
đau thương, mất mát trước vó ngựa xâm lăng của kẻ thù. Và truyền thống yêu nước,
truyền thống anh hùng dân tộc cũng được tạo nên rồi liên tục được phát huy từ
đó. Bên cạch các anh hùng dân tộc như Lí Thường Kiệt chống Tống, Hưng Đạo vương
chống quân Nguyên Mông, Nguyễn Trãi chống giặc Minh thì chúng ta phải kể tới
vua Quang Trung – Nguyễn Huệ trong cuộc chiến đấu chống lại hai mươi chín vạn
quân Thanh xâm lược hung hãn, khét tiếng. Hình tượng nhân vật vua Quang Trung với
bao nhiêu những phẩm chất tuyệt vời của một nhà quân sự lãnh đạo tài ba, văn võ
song toàn đã đi vào "Hồi thứ 14" trong "Hoàng Lê nhất thống
chí" thật cụ thể, thật sống động và chân thực, gây ấn tượng đậm nét trong
lòng người đọc.)
B. Thân bài
1. Khái quát:
Hồi thứ thứ 14 kể về lần
thứ ba ra Bắc Hà của Nguyễn Huệ. Ông đã tạo nên chiến công kì tích nhất trong lịch
sử Việt Nam, với tốc độ tiến công thần tốc, chỉ trong 10 ngày ông đã tiêu diệt
gọn quân Thanh, lấy lại nền độc lập cho đất nước. Chỉ trong đoạn trích ngắn
này, nhưng vẻ đẹp khí phách hào hùng, trí tuệ sáng suốt và tài thao lược hơn
người đã được biểu lộ rõ nét nhất.
(Dù đứng trên lập trường
ủng hộ nhà Hậu Lê nhưng các tác giả đã dành nhiều sự trân trọng đối với lực lượng
Tây Sơn mà tiêu biểu là Nguyễn Huệ. Ông được mô tả là một “anh hùng hào kiệt”,
“dũng mãnh và có tài cầm quân”. Tài năng và phẩm chất của Quang Trung Nguyễn Huệ
được miêu tả khá chi tiết, thể hiện bản lĩnh của một thiên tài đất Việt, đại diện
cho chính nghĩa và tinh thần dân tộc sâu sắc.)
2. Phân tích: Hình tượng người anh hùng áo vải
Quang Trung
a. Một người hành động
mạnh mẽ, quyết đoán.
- Nghe tin giặc chiếm
Thăng Long, ông không hề nao núng nhưng “giận lắm”,định thân chinh cầm quân đi
ngay”. Nhờ tướng sĩ can ngăn, ông lấy lại
bình tĩnh, mở cuộc luận bàn kế sách đánh giặc.
Sau khi kế hoạch diệt giặc
đã chu tất, ông nhanh chóng tiến hành. Trong vòng hơn tháng, làm được rất nhiều
việc lớn: “tế cáo trời đất”, lên ngôi và thân chinh cầm quân ra Bắc…
=> Có thể nói, mỗi hành động của Quan
Trung Nguyễn Huệ đều rất quả quyết, mạnh mẽ phi thường khiến cho tướng sĩ tin
tưởng hết sức.
* Một con người có
trí tuệ sáng suốt và nhạy bén:
- Nguyễn Huệ đã quyết định
lên ngôi hoàng đế để chính danh vị, lấy niên hiệu là Quang Trung.
+ Việc lên ngôi đã được
tính kỹ với mục đích thống nhất nội bộ, hội tụ anh tài và quan trọng hơn là “để
yên kẻ phản trắc và giữ lấy lòng người”, được dân ủng hộ.
- Trí tuệ sáng suốt và
nhạy bén trong áng suốt trong việc phân tích tình hình thời cuộc, thế tương
quan giữa ta và địch.
+ Nguyễn Huệ đã khẳng định
chủ quyền của dân tộc (đất nào sao ấy, đều đã phân biệt rõ ràng)
+ Lên án hành động xâm
lăng phi nghĩa, trái đạo trời của quân Thanh, nêu bật dã tâm của chúng (bụng
dạ ắt khác…cướp bóc nước ta, giết hại nhân dân, vơ vét của cải).
+ Khích lệ tinh thần tướng
sĩ dưới trướng bằng những tấm gương dũng cảm chiến đấu chống giặc ngoại xâm
giành lại độc lập của cha ông ta từ ngàn xưa như: Trưng nữ Vương, Đinh Tiên
Hoàng, Lê Đại Hành…
+ Kêu gọi quân lính đồng
tâm hiệp lực trong trận chiến đấu sống còn, ra kỉ luật nghiêm, thề quyết thắng
kẻ thù.
- Trí tuệ sáng suốt và
nhạy bén trong việc xét đoán và dùng người. Phẩm chất này thể hiện qua cách xử
trí vừa có lí vừa có tình với các tướng sĩ.
+ Khi Sở và Lân mang
gươm đến chịu tội vì để giặc chiếm vùng Tam Điệp. Ông giận lắm nhưng vì hiểu tường
tận năng lực của bề tôi, nắm được thế giặc nên khen chê đúng người đúng việc.
+ Đối với Ngô Thì Nhậm,
ông đánh giá rất cao sự “đa mưu túc trí”, dùng Nhậm là người dẹp việc binh đao
sau cuộc chiến.
* Một con người có tầm
nhìn xa trông rộng
- Mới khởi binh, chưa lấy được tấc đất nào, vậy
mà Quang Trung đã tuyên bố chắc nịch “phương lược tiến đánh đã có sẵn”, “Chẳng
qua mươi ngay có thể đuổi được người Thanh”, hoạch định kế hoạch từ 25 tháng chạp
đến mùng 7 tháng giêng sẽ vào ăn tiết ở Thăng Long, trong thực tế đã vượt mức 2
ngày.
- Đang ngồi trên lưng ngựa
mà đã nói với Nhậm về quyết sánh ngọai giao và kế hoạch 10 năm tới ta hòa bình.
=> Đó là trí tuệ của
bậc quân vương biết lo xa, nhìn rõ toàn cục, định liệu như thần.
* Vị tướng có tài
thao lược hơn người. Trong
lịch sử mấy ngàn năm của dân tộc, hiếm thấy một vị tướng nào điều binh khiển tướng
gọn nhanh và hiệu quả như ông.
- Với đội quân hùng hậu,
đủ cả tiền, hậu, tả, hữu nhưng dưới sự chỉ huy của Quang Trung đội hình hết sức
chỉnh tề, tất cả nghiêm khắc tuân thủ đội hình, hành binh đúng kế hoạch.
- Phương thức đánh giặc
hết sức sáng tạo và hiệu quả. Tổ chức, triển khai quân lực hợp lý, ít hao tổn cả
người và của.
* Hình ảnh vị vua lẫm liệt trong chiến trận
- Dưới sự lãnh đạo tài
tình của vua Quang Trung, quân Tây Sơn đã đánh những trận thật đẹp, thắng áp đảo
kẻ thù.
- Khí thế đội quân làm
cho kẻ thù khiếp vía và hình ảnh người anh hùng cũng được khắc hoạ lẫm liệt:
trong cảnh “khói tỏ mù trời, cách gang tấc không thấy gì” nổi bật hình ảnh
nhà vua “cưỡi voi đi đốc thúc” với tấm áo bào màu đỏ đã sạm đen khói súng.
- Hình ảnh người anh
hùng được khắc hoạ là người tổ chức và là linh hồn của chiến công vĩ đại.
3. Đánh giá:
Xây dựng nhân vật Quang
Trung, tác giả đã có sự kết hợp nhuần nhuyễn, hài hòa, kết hợp tự sự, miêu tả một
cách hợp lí, chân thực, sinh động. Khắc họa chân dung vị anh hùng rõ nét với
tính cách quả cảm, dũng mãnh, tài dùng binh như thần.
(“Hoàng Lê nhất thống
chí” có lối trần thuật đặc sắc, vừa kể chuyện vừa xen lẫn miêu tả sinh động cụ
thể, gây được ấn tượng mạnh mẽ. Những sự kiện lịch sử diễn biến gấp gáp, khẩn
trương qua từng mốc thời gian, tái hiện thành công các sự kiện và các nhân vật
lịch sử. Miêu tả cụ thể từng hành động, lời nói của nhân vật chính, từng trận
đánh và những mưu lược tính toán cũng hết sức chi tiết, tỉ mỉ.)
C. Kết bài
- Với quan điểm lịch sử
đúng đắn và niềm tự hào dân tộc, các tác giả "Hoàng Lê nhất thống
chí" đã tái hiện chân thực hình ảnh người anh hùng áo vải Quang Trung –
Nguyễn Huệ qua chiến công thần tốc đại phá hai mươi chín vạn quân Thanh.
- Vị anh hùngh ấy mãi là
niềm tự hào của dân tộc ta, là tấm gương sáng để thế hệ trẻ học tập và noi
theo.
(Hình ảnh người anh
hùng Quang Trung Nguyễn Huệ được khắc họa khá đậm nét, có tính cách quả cảm, mạnh
mẽ, có trí tuệ sáng suốt, có tài dụng binh như thần, là người có tổ chức và là
linh hồn của những chiến công vĩ đại. Các tác giả họ Ngô đã rất tôn trọng lịch
sử và dành nhiều thiện cảm đối với Quang Trung Nguyễn Huệ dù đứng ở phía đối
nghịch. Trong lịch sử, hiếm có người được như thế.)
