Phân tích
khổ 2 bài thơ Sang thu
Cuối hạ, thu đến
mang theo những cảm xúc bất chợt để lại trong lòng ai những bồi hồi, xao xuyến
về một mùa thu nồng nàn, êm ái. Ngày hạ đi để nhường chỗ cho nàng thu dịu dàng
bước tới, sự chuyển mình giữa hai mùa thật nhẹ nhàng và ngập ngừng như lưu luyến,
vấn vương một cái gì đó của thời đã qua. Khoảnh khắc ấy thật đẹp, nhưng không
phải ai cũng dễ dàng nhận thấy. Riêng nhà thơ Hữu Thỉnh thì khác, ông đã có một
cái nhìn thật tinh tường, một cảm nhận thật sắc nét và một cách sống hòa hợp với
thiên nhiên nên mới có thể vẽ lại bức tranh in dấu sự chuyển mình của đất trời
qua bài thơ “Sang Thu”. Khổ 2 bài thơ “Sang thu” thể hiện sâu sắc tình cảm nhẹ
nhàng mà tinh tế của nhà thơ trước thiên nhiên và cuộc đời:
Sông được
lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu
vội vã
Có đám mây
mùa hạ
Vắt nửa mình
sang thu.
Khoảnh khắc
giao mùa chắc là khoảnh khắc đẹp đã nhất của tự nhiên, nó gieo vào trong lòng
người những rung động nhẹ nhàng khiến ta như giao hoà, đồng điệu. Bài thơ “Sang
Thu” của Hữu Thỉnh đã thể hiện những rung cảm tinh tế của nhà thơ trước những
biến đổi của thiên nhiên ở thời khắc giao mùa từ hạ sang thu. Mùa thu đã về. Mùa
thu mang theo hương quê và mang theo sương mờ ướt lạnh.Thu về? Từ hương ổi hay
từ gió, hay từ sương? Hữu Thỉnh cũng hơi ngỡ ngàng trước thoáng đi bất chợt của
mùa thu. Bằng chính tài quan sát của mình, Hữu Thỉnh đã khắc hoạ thành công những
bước đi nhỏ bé nhẹ nhàng, mong manh nhỏ nhẹ của mùa thu. Thu đến nhẹ nhàng quá,
mơ hồ nhưng khiến ta cảm nhận được tâm hồn nhạy cảm của một hồn thơ mang nặng
tình yêu với thiên nhiên và cuộc sống.
Sau phút giao
mùa nhẹ nhàng, những dấu hiệu bắt đầu mùa thu đã trở nên rõ ràng hơn, nhanh
hơn. Tác giả cảm nhận mùa thu bằng cả tâm hồn của mình. Thu về, thu lại về trên
quê hương, trên những con đường, bờ đê và trên cả những con sông, cánh chim trời.
Sông được
lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu
vội vã.
Cảm xúc thu
sang của tác giả lan tỏa trong không gian rộng hơn, nhiều cung bậc cảm xúc hơn.
Từ không gian nhỏ bé như con ngõ nhỏ đã lan tỏa ra tới bầu trời, một không gian
bao la rộng lớn không gì có thể đo đếm được. Bằng nghệ thuật nhân hoá, tác giả
đã tạo dựng nên linh hồn cho cảnh vật. Với từ “được lúc” dòng sông như
được dịp đươc thời, như đang lắng lại, trầm xuống, lững lờ suy tư.Dòng sông êm
đềm, nhẹ nhàng trôi sau những cơn mưa mùa hạ như trút nước. Tiết trời sang thu
đã khiến cho dòng sông trở nên nhẹ nhàng và lắng lại. Nó lại “dềnh dàng”,
chậm chạp, khoan thai chảy trong không gian bức tranh tuyệt đẹp của mùa thu.
Dòng sông cũng dùng dằng và ngập ngừng níu kéo nhịp thở của mùa hạ. Sông giống
như tâm trạng của con người, dường như đang sống “chậm” lại, ngẫm nghĩ, chiêm
nghiệm về cuộc đời.
Trái ngược với
“dềnh dàng” của dòng sông, những cánh chim di trú lại bắt đầu ‘vội vã”
đầy lo lắng trước khoảnh khắc giao mùa. Hẳn là đàn chim đã bắt đầu cảm nhận được
chút se lạnh của tiết trời. Tác giả rất tinh tế khi sử dụng từ “bắt đầu”
chứ không phải là đang vội vã, bởi thu mới chạm ngõ bằng hơi sương lạnh lẽo,
còn đủ thời gian cho những cánh chim làm tổ, tha mồi, chuẩn bị đón một mùa đông
lạnh lẽo kéo dài. Với nghệ thuật tương phản đặc sắc, Hữu Thỉnh đã gợi lên bức
tranh thu đầy sinh động: nhẹ nhàng, lãng mạn nhưng không kém phần hối hả, vội
vã. Phải có tình yêu thiên nhiên và những cảm nhận sâu sắc, nhà thơ mới thấy được
những biến chuyển của vạn vật trong khúc giao mùa như vậy.Thông qua bức tranh ấy,
ông muốn gợi lên sự chuyển mình của đất nước ta. Một đất nước vừa trải qua mưa
bom lửa đạn, giành được độc lập và đang bắt đầu xây dựng đất nước trong không
khí vui tươi, rộn ràng.
Với động từ “vắt”,
bầu trời lúc giao mùa bỗng trong cảm nhận của thi sĩ trở nên đặc biệt hơn:
Có đám mây
mùa hạ
Vắt nửa mình
sang thu.
Hành động được
nhân hóa này mang ý diễn tả sự vận động của thời gian. Không gian thơ cũng như
trở nên rộng mở hơn, bao la hơn với hình ảnh đầy chất tạo hình này. Đám mây bé
nhỏ dường như trải dài hơn, trôi lững lờ trong bầu trời xanh ngắt, cao rộng. Dường
như nó vẫn còn vương vấn ánh nắng ấm áp của mùa hạ nên chỉ “vắt nửa mình
sang thu”. Nó đã tạo nên một lằn ranh giới mỏng manh, hư ảo. Có lẽ, thực tế
sẽ không thể nào có áng mây bé nhỏ nào như thế. Đó chỉ là sự liên tưởng đầy thú
vị của thi sĩ. Tất cả góp phần tạo nên một thời khắc giao mùa đầy chất thơ,
tinh tế và nhạy cảm, độc đáo nhưng bâng khuâng trong không gian êm dịu của mùa
thu. Dòng sông, đám mây, cánh chim đều được nhân hoá rõ nét khiến cho bức tranh
thu hữu tình của Hữu Thỉnh trở nên thi vị hơn. Qua đó, ta cảm nhận được một tâm
hồn nhạy cảm, yêu thiên nhiên tha thiết và trí tưởng tượng bay bổng độc đáo của
nhà thơ.
Với thể thơ năm
chữ giàu nhịp điệu kết hợp với hình ảnh nhân hóa đặc sắc, Hữu Thỉnh đã đem đến
cho thơ ca một mùa thu thật đẹp, thật mộc mạc giản dị. Đọc đoạn thơ, ta cảm nhận
được cảnh vật như trở nên vừa hư vừa thực, rất nên thơ và giàu sức tưởng tượng
độc đáo. Nhà thơ Hữu Thỉnh hẳn phải là người có tâm hồn tinh tế cùng với tình
yêu tha thiết với thiên nhiên và đất nước mới có thể sáng tạo nên những vần thơ
đặc sắc này. Ngòi bút tài năng này đã khiến chúng ta không thể không cảm phục.
Sang thu là một
tiếng lòng trang trải, gửi gắm bao tình yêu mùa thu của quê hương đất nước; một
tiếng thu nồng hậu, thiết tha. Gấp trang sách lại, mùa thu của Hữu Thỉnh vẫn
còn quẩn quanh đâu đây trong trí óc của mỗi chúng ta. Chúng ta hãy lắng lòng để
hướng tới thiên nhiên, hướng tới quê nhà.
