ĐỀ
LUYỆN TẬP TUYỂN SINH 10_2023-2024_ Chủ đề KỈ VẬT GỬI TRAO
Câu
1. Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:
Tôi
là người hay hoài niệm. Có những kỉ vật gợi lại cho ta cảm giác ngọt ngọt ngào
trong quá khứ. Lại có những kỉ vật khi chạm tới nó chỉ dấy lên trong lòng nỗi
xót xa.
Chiều
nay, soạn lại tủ áo, gia tài vinh quang chỉ vỏn vẹn vài chiếc áo quần đã cũ. Một
chiếc áo thi đấu, vài chiếc áo thắng chặng lúc tôi còn đua đường trường, những
bao tay, vớ… tất cả vẫn còn vương những bông cỏ may mà mỗi lần nhin thấy khiến
lòng tôi như se lại. Nó dắt tôi trở một thời dường như đã xa lắm.
Này
là chiếc áo của SEA Games 24, khi ấy chồng tôi mừng mừng tủi tủi bên vợ vừa về
đích, mừng cho tôi được giải phóng… một chiếc áo xanh đã khét mùi cao su. Năm
2002, đứng trên bục nhận huy chương, nước mắt chảy hai hàng, nhìn lá cờ Tổ quốc
tung bay trong gió mà nhớ mãi, lúc xe vừa qua đích là lúc bánh không còn miếng
hơi, vì miếng vá cũ làm xẹp lốp....
Lại
chợt thấy mình đang đứng giữa đám đông cổ động viên Malaysia, họ xúm xít vây
quanh xin chữ kí, có em bé được kí lên áo rồi chạy ra khoe bố mẹ. Thế đấy, ở đất
nước tươi đẹp ấy, Xe đạp địa hình là môn thể thao rất được người dân hâm mộ.
Những
chiếc áo cũ sờn, bạc màu vì muối mặn và mưa nắng. Nó mang trên mình cả những vết
thương mà chủ nó ngày đó giờ đó khoác nó lên mình không bao giờ để ý. Này là dấu
vết những lần té ngã, về chỉ lo giũ cho sạch bùn đất, rồi may lại những chỗ lở
rách, cả trên quần áo và trên da thịt.
[…]
Nhìn
những chiếc áo, không ai nhớ đến, nó được cất kĩ trong tủ như cất kĩ một thời đầy
giông bão, thời đã đi qua!
Tôi
không hoang tưởng mình là siêu sao vĩ đại cỡ Maradona, Beckham, Kournikova, chị
em nhà Williams... mà những chiếc áo đấu hay trang thiết bị thi đấu của họ có
thể là mơ ước cháy bỏng của những nhà sưu tập; Tôi cũng không mong một ngày những
kỷ vật của tôi sẽ được mang ra bán đấu giá nhiều ngàn USD để hỗ trợ cho một quỹ
từ thiện nào đó...
Tôi
chỉ chạnh lòng khi nhìn thấy những kỷ vật một thời thi đấu đỉnh cao của mình
sao mà ít ỏi và nghèo nàn... Chạnh lòng, nhiều khi đến rơi nước mắt.
(Trích
Những kỷ vật một thời, Nguyễn Thị Thanh Huyền,tuoitre.vn,
07/01/2011
13:57)
*Nguyễn Thị Thanh
Huyền: là một trong những nữ vận động viên "giàu có" thành tích nhất ở
Việt Nam với một HCV châu Á, bốn huy chương vàng xe
đạp địa hình ở 4 kỳ SEAGames
a. Theo tác giả, những
kỉ vật gợi lại cho ta những gì
b. Tìm 01 phép liên
kết được sử dụng trong đoạn văn in đậm cuối văn bản.
c. Nêu nội dung chính
của văn bản.
d. Hình ảnh “Những
chiếc áo cũ sờn, bạc màu vì muối mặn và mưa nắng. Nó mang trên mình cả những vết
thương mà chủ nó ngày đó giờ đó khoác nó lên mình không bao giờ để ý. Này là dấu
vết những lần té ngã, về chỉ lo giũ cho sạch bùn đất, rồi may lại những chỗ lở
rách, cả trên quần áo và trên da thịt”gợi cho em suy nghĩ gì về những điều
mà các vận động viên phải trải qua và đánh đổi để đến được với vinh quang? Trả
lời trong khoảng 4-6 dòng.
Câu
2. Từ việc hiểu nội
dung Ngữ liệu trên và từ trải nghiệm cuộc sống, hãy viết bài văn khoảng
500 chữ trình bày suy nghĩ về nhận định:
Những vật bé nhỏ đôi khi lại có sức mạnh to lớn, ảnh hưởng đến cuộc sống
của chúng ta.
Câu 3.
Học
sinh được chọn 1 trong 2 đề sau:
Đề 1.
[...]Tôi hãy còn
nhớ buổi chiều hôm đó – buổi chiều sau một ngày mưa rừng, giọt mưa còn đọng
trên lá, rừng sáng lấp lánh. Đang ngồi làm việc dưới tấm ni lông nóc, tôi bỗng
nghe tiếng kêu.
Từ con đường mòn chạy lẫn trong rừng sâu, anh hớt
hải chạy về, tay cầm khúc ngà đưa lên khoe với tôi. Mặt anh hớn hở như một đưa
trẻ được quà.
Sau đó anh lấy vỏ đạn hai mươi li của Mĩ, đập mỏng
làm thành một cây cưa nhỏ, cưa khúc ngà thành từng miếng nhỏ. Những lúc rỗi,
anh cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc.
Chẳng hiểu sao tôi thích ngồi nhìn anh làm và cảm thấy vui vui khi thấy bụi ngà
rơi mỗi lúc một nhiều. Một ngày, anh cưa được một vài răng. Không bao lâu sau,
cây lược được hoàn thành. Cây lược dài độ hơn một tấc, bề ngang độ ba phân rưỡi,
cây lược cho con gái, cây lược dùng để chải mái tóc dài, cây lược chỉ có một
hàng răng thưa. Trên sóng lưng lược có khắc một hàng chữ nhỏ mà anh đã gò lưng,
tẩn mẩn khắc từng nét: “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”. Cây lược ngà ấy chưa chải
được mái tóc của con, nhưng nó như gỡ rối được phần nào tâm trạng của anh. Những
đêm nhớ con, anh ít nhớ đến nỗi hối hận đánh con, nhớ con, anh lấy cây lược ra
ngắm nghía rồi mài lên tóc cho cây lược thêm bóng, thêm mượt. Có cây lược, anh
càng mong gặp lại con. Nhưng rồi một chuyện không may xảy ra. Một ngày cuối năm
năm mươi tám – năm đó ta chưa võ trang – trong một trận càn lớn của quân Mĩ –
nguỵ, anh Sáu bị hi sinh. Anh bị viên đạn của máy bay Mĩ bắn vào ngực. Trong giờ
phút cuối cùng, không còn đủ sức trăn trối lại điều gì, hình như chỉ có tình
cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi
và nhìn tôi một hồi lâu. Tôi không đủ lời lẽ để tả lại cái nhìn ấy, chỉ biết rằng,
cho đến bây giờ, thỉnh thoảng tôi cứ nhớ lại đôi mắt của anh.
- Tôi sẽ mang về trao tận tay cho cháu.
Tôi cúi xuống gần anh và khẽ nói. Đến lúc ấy,
anh mới nhắm mắt đi xuôi.
( Trích Chiếc lược ngà, Nguyễn Quang Sáng, SGK Ngữ Văn 9, Tập 1, NXBGDVN, 2023, Tr. 200)
Hãy phân tích Niềm yêu quý và thương nhớ con của ông
Sáu trong đoạn trích
trên. Sau đó liên hệ với một
bài thơ/ đoạn trích để làm rõ giá trị tinh thần đặc biệt của kỉ vật/kỉ
niệm trong cuộc sống của mỗi người.
Đề
2.
Tình
huống: Mỗi kỉ vật đều mang một câu chuyện, một ý nghĩa riêng. Chúng ta cần trân
trọng, gìn giữ và bảo vệ.
Nhiệm
vụ: Hãy chọn giới thiệu một tác phẩm văn học để giúp em nhận ra Hãy
nâng niu thời gian bạn có và những kỷ niệm chung...và viết bài văn nghị
luận lý giải cho sự lựa chọn của em.
Câu 1.
a. Theo tác giả, những
kỉ vật gợi lại cho ta: cảm giác ngọt ngọt ngào trong quá khứ; nỗi xót xa
b. phép liên kết được
sử dụng trong đoạn văn in đậm cuối văn bản.
Phép lặp:
chạnh lòng
Phép liên tưởng:
chạnh lòng,ít ỏi và nghèo nàn, rơi nước
mắt.
c. Nội dung chính của
văn bản: kể về những kỷ niệm và cảm xúc của tác giả khi nhìn lại những kỉ vật
của thời thi đấu đỉnh cao. Qua đó, tác giả thể hiện sự trân trọng những giá trị
tinh thần mà những kỷ vật này mang lại, đồng thời cũng bộc lộ những tâm tư, suy
nghĩ về cuộc sống và sự nghiệp của bản thân.
d. Hình ảnh “Những
chiếc áo cũ sờn, bạc màu … và trên da thịt”gợi cho em suy nghĩ :
Sự hy sinh và gian khổ:
Các vận động viên phải trải qua quá trình tập luyện vất vả, nhiều mồ hôi, nước
mắt, thậm chí là cả máu để có thể đạt được thành công.
Sự kiên trì và nghị lực:
Để vượt qua những khó khăn, thử thách, các vận động viên cần có lòng kiên trì,
nghị lực phi thường.
Tinh thần thể thao:
Các vận động viên luôn thi đấu hết mình, cống hiến hết sức lực vì màu cờ sắc áo
của Tổ quốc.
Câu 2.
Những vật bé nhỏ đôi khi lại có sức mạnh to lớn, ảnh hưởng đến cuộc sống
của chúng ta.
1.
Mở bài
- Một
cuộc sống vĩ đại luôn được kết tinh, xây đắp từ những điều nhỏ bé, nhỏ nhặt nhất
của cuộc sống đời thường.
- Những vật bé
nhỏ và những hành động nhỏ bé vẫn ẩn hiện xung quanh cuộc sống của chúng ta tưởng
chừng đơn giản lại ẩn chứa sức mạnh to lớn, có khả năng ảnh hưởng tích cực đến
cuộc sống của chúng ta và những người xung quanh.
2.
Thân bài
*
Giải thích
- "Những
vật bé nhỏ" là một khái niệm rộng gồm bao gồm tất cả những thứ có kích
thước nhỏ hoặc những sự kiện, hành động, cảm xúc, … tưởng chừng như không đáng
kể.
- "Sức
mạnh to lớn, ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng ta ": là khả năng tác động
trực tiếp hoặc gián tiếp mà những vật bé nhỏ có thể tạo ra trong cuộc sống của
mỗi người dù là tích cực hay tiêu cực.
- Câu nói này
nhắc nhở chúng ta rằng những điều nhỏ bé trong cuộc sống đôi khi lại có thể tạo
ra những ảnh hưởng to lớn và lâu dài.
=> Đây là một
lời khuyên ý nghĩa giúp chúng ta nhìn nhận cuộc sống một cách sâu sắc và trân
trọng những giá trị nhỏ bé nhưng quan trọng.
*
Biểu hiện
- Một nụ cười,
một lời động viên, một hành động tử tế dù nhỏ bé cũng có thể mang lại niềm vui,
hy vọng và sức mạnh cho người khác.
- Một thói quen
tốt, một quyết định sáng suốt, một bước chân nhỏ bé cũng có thể dẫn đến những
thành công to lớn trong tương lai. Một sai lầm nhỏ có thể
dẫn đến sai lầm lớn hơn, một sự cố nhỏ có thể dẫn đến thảm họa.
- Một
hành động nhỏ bé như nhặt rác, giúp đỡ người già qua đường, góp phần xây dựng một
xã hội văn minh, chan hòa yêu thương và lan tỏa thông điệp tích cực đến mọi người.
*
Phân tích
- Những điều nhỏ
bé thường gắn liền với những khoảnh khắc, kỷ niệm và biểu tượng
của tình yêu thương. Khi nhìn thấy những vật thể đó, ký ức về những khoảnh khắc
ấy sẽ ùa về, gợi lên những cảm xúc yêu thương, hạnh phúc và trân trọng.
+ Những vật thể nhỏ bé có thể tồn tại lâu dài
theo thời gian, giúp gợi nhớ những khoảnh khắc đẹp đẽ trong quá khứ và
trân trọng những người đã yêu thương mình.
+ Một món quà
nhỏ bé hay cử chỉ quan tâm chân thành có thể truyền tải thông điệp yêu thương,
gắn kết con người và xây dựng những mối quan hệ bền chặt.
+ Niềm vui nhỏ
bé từ một nụ cười, sự hài lòng từ một công việc hoàn thành tốt đẹp, sự biết ơn
từ những điều đơn giản trong cuộc sống, … tất cả đều góp phần tạo nên hạnh phúc
cho mỗi người.
- Những điều nhỏ
bé thường ẩn chứa những bài học sâu sắc về cuộc sống, về con người và về
thế giới xung quanh có thể dạy cho chúng ta những bài học
quý giá.
+ Sự kiên nhẫn
từ quá trình một hạt giống nảy mầm, sự nỗ lực từ những chú kiến nhỏ bé tha lôi
thức ăn, sự đoàn kết từ đàn chim bay theo đội hình, ..., đều là những bài học
quý giá mà chúng ta có thể học hỏi từ những điều bé nhỏ trong cuộc sống.
- Những vật thể nhỏ bé, dù tưởng chừng như vô
nghĩa, lại là nguồn cảm hứng dồi dào cho nhiều lĩnh vực trong cuộc sống:
+ Một bức
tranh, câu thơ hay bản nhạc có thể khơi nguồn cảm hứng sáng tạo, tiếp thêm động
lực và giúp ta vượt qua những thử thách trong cuộc sống.
+ Một hành động
tử tế nhỏ bé có thể lan tỏa, truyền cảm hứng cho người khác và tạo ra sự thay đổi
tích cực cho cộng đồng.
- Điều quan trọng
là chúng ta phải có một thái độ tích cực và cởi mở để nhận ra những điều tốt đẹp
trong cuộc sống, dù là những điều nhỏ bé nhất. Khi chúng ta trân trọng những điều
nhỏ bé, chúng ta sẽ cảm thấy hạnh phúc và viên mãn hơn.
*
Phê phán
- Có những người
cứ mãi lạc vào thế giới của sự ảo tưởng. Họ đặt ra cho mình biết bao điều vĩ đại,
lớn lao nhưng rồi lại cứ quẩn quanh, xoay vần với những điều không tưởng đó mà
không phát triển được. Mong muốn quá lớn cũng khiến cho người ta cứ mãi luẩn quẩn
trong vòng xoáy cuộc đời, không có lối thoát, cũng mất đi sự tin tưởng mà không
dám hành động, không dám dấn thân bởi vì luôn lo sợ thất bại.
*
Bài học
- Chúng
ta nên trân trọng những điều nhỏ bé trong cuộc sống và sử dụng chúng để tạo ra
những thay đổi tích cực.
- Biết ơn những người đã mang đến cho ta những
điều nhỏ bé, dù là một món quà, một lời động viên, hay chỉ là một nụ cười.
- Sống một cuộc
sống giản dị, trân trọng những gì mình đang có và biết cách chia sẻ những điều
nhỏ bé với những người xung quanh.
3.
Kết bài
Hãy trân trọng
những điều nhỏ bé, trân trọng những khoảnh khắc bình dị và để chúng truyền cảm
hứng cho tạo ra những điều tuyệt vời, sống một cuộc sống đầy ý nghĩa
Câu
3.
Đề 1.
A.
Mở bài
- Nguyễn Quang Sáng
là một trong những nhà văn tiêu biểu của nền văn học cách mạng Việt Nam.
- Truyện ngắn Chiếc
lược ngà được viết năm 1966, kể về tình phụ tử vô cùng thiêng liêng và sâu sắc
của cha con ông Sáu trong cảnh ngộ sinh li tử biệt của chiến tranh ác liệt.
- Hình ảnh ông Sáu
đã để lại cho bạn đọc ấn tượng sâu sắc về tình cảm và những cử chỉ dù bình dị
nhưng cũng đầy thiêng liêng, ấm tình cha con mà ông dành cho bé Thu.
-
Tình yêu thương con mãnh liệt của ông Sáu gửi gắm trong chiếc lược ngà mà
anh làm tặng cho con khi ông trở về khu căn
cứ khiến người đọc vừa yêu mến vừa xót
xa.
B.
Thân bài
1.
Khái quát và
- Câu chuyện xoay
quanh nhân vật ông Sáu. Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến lúc con gái chưa đây một
tuổi. Mãi đến khi con gái lên tám tuổi, ông mới có dịp về thăm nhà, thăm con.
Chỉ vì vết sẹo trên mặt đã khiến bé Thu, con gái ông, không chịu nhận ông là
cha. Đến khi bé Thu hiểu ra thì cũng là lúc ông phải lên đường trở về cứ. Cuộc
chia tay trên bến sông đẫm đầy nước mắt khiến ai cũng ngậm ngùi. Ở khu căn cứ,
ông dồn hết tình cảm yêu quý, nhớ thương đứa con vào việc làm một chiếc lược bằng
ngà voi để tặng con. Trong một trận càn, ông Sáu hi sinh. Trước lúc ra đi mãi
mãi, ông đã kịp trao cây lược cho bác Ba, nhờ bạn chuyển cho con gái. Cốt truyện tuy ngắn
gọn nhưng lại chất chứa đầy nỗi niềm xúc động.
- Sau bao năm tháng
mong chờ, đau khổ, ông Sáu đã được đón nhận một niềm vui vô bờ khi bé Thu gọi
tiếng “Ba”. Ông trở lại khu căn cứ với một yên tâm lớn rằng ở quê nhà có
một đứa con gái thân yêu luôn chờ đợi ông, từng giây từng phút mong ông quay về.
Tình cảm của ông Sáu dành cho bé Thu trở nên mãnh liệt hơn, cao cả,
thiêng liêng và cảm động hơn bao giờ hết là việc ông tự tay làm chiếc lược ngà
cho con.
2.
Phân tích
a. Nỗi nhớ
con, ân hận sao mình lại đánh con và Lời hứa mua cho con chiếc lược đã
thôi thúc ông Sáu nghĩ đến việc làm một chiếc lược ngà để tặng cho con.
- Lời nói vô tư
“Ba về! Ba mua một cây lược cho con nghe ba!”- của con khiến ông khắc cốt ghi tâm. Ước ao của con từ
từ cũng trở thành ước nguyện của ông. Kiếm cho con cây lược trở thành bổn phận
của người cha, thành tiếng gọi cầu khẩn của tình phụ tử trong lòng.
- Khi kiếm được
khúc ngà voi ông đã vô cùng vui mừng sung sướng “mặt anh hớn hở
như một đứa trẻ được quà”. Niềm vui ấy đơn giản,
mộc mạc nhưng lại vô cùng chân thành
=> Khi người
ta hoá thành con trẻ lại chính là lúc người ta đang hiện lên cái tư cách người
cha cao quý của mình.
b. Tình cảm
sâu sắc của người cha dành cho con được thể hiện ngay trong việc làm cho con
cây lược.
- Ông Sáu dồn hết tâm sức và tình yêu
thương làm chiếc lược “những lúc rỗi, anh cưa từng chiếc răng lược
thận trọng, tỉ mỉ và cố gắng như một người thợ bạc.”. Số
răng lược càng tăng lên thì nỗi ân hận giảm đi, niềm hạnh phúc dâng lên. Trong
từng chiếc răng lược có nỗi nhớ thương con, có sự ân hận vì đã đánh con, có niềm
mong đợi ngày trở về.
- Trên sống lưng cây lược, ông đã tẩn mẩn khắc một
dòng chữ nhỏ: “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”. Dòng chữ nhỏ mà chứa bao
tình cảm lớn lao. Ông gửi vào đó bao lời nhắn nhủ thiêng liêng, gửi
vào đó bao nỗi nhớ mong con. Hình ảnh ông ngồi khắc chữ lên chiếc
lược có lẽ là hình ảnh đẹp tuyệt vời nhất của mẩu truyện.
+ Lòng yêu con đã biến
người chiến sĩ trở thành một nghệ nhân - nghệ nhân chỉ sáng tạo ra một tác phẩm
duy nhất trong đời. Cây lược không chỉ là một món quà vật chất mà còn là biểu
tượng cho tình cảm thiêng liêng, gắn kết giữa cha và con.
- Những lúc nhớ con, ông lại mang cây lược
ra ngắm và mài lên mái tóc cho cây lược thêm bóng.
Chiếc lược ngà trở thành một vật
quý giá thiêng liêng với ông Sáu.
+ Nó làm dịu đi nỗi ân hận và chứa đựng bao nhiêu tình cảm yêu mến, nhớ
thương, mong đợi của của người cha đối với đứa con xa cách. Cây lược ấy chưa chải
được mái tóc của con nhưng nó như gỡ rối được phần nào tâm trạng của ông.
=> Chiếc lược ngà trở thành kỉ vật
thiêng liêng của ông Sáu là kết tinh của tình phụ tử mộc mạc đằm
thắm sâu lặng. Nó làm dịu đi nỗi ân hận và chứa đựng bao nhiêu tình cảm
yêu mến, nhớ thương, mong đợi của của người cha đối với đứa con xa cách.
c. Thậm chí, cái chết cũng không lấy đi được tình
yêu con của ông Sáu.
- Trong một trận càn, vết thương đã khiến ông kiệt sức, vậy mà ông vẫn dốc
hết tàn lực, trao cây lược ngà cho đồng đội mang về cho bé Thu. Trong giây phút
ấy, ông ủy thác, gửi gắm tất cả tình yêu, nỗi nhớ của
mình qua ánh mắt. Đó là điều trăn trối không lời nhưng nó thiêng liêng hơn cả
những lời di chúc.
- Lời kể như nấc nghẹn, người cha đã
không thể thực hiện trọn vẹn lời hứa với con – trở về và trao cho con cây lược.
Chiếc lược ngà như là biểu tượng của tình thương yêu, săn sóc của người cha
dành cho con gái, cho dù đến khi không còn nữa anh chưa một lần được chải tóc
cho con.
- Nhưng những đau
thương mất mát mà chiến tranh tàn bạo gây ra không thể nào giết chết những tình
cảm đẹp đẽ của con người Việt Nam. Đúng như ông Ba nói "chỉ có
tình cha con là không thể chết được".
+ Cây lược được trao tận tay cho bé Thu, điều đó cho thấy tình cha con đã
không hề chết mà trở thành điểm tựa để nâng đỡ bé Thu trưởng thành.
=> Ông Sáu trở thành một biểu tượng đẹp cho tình yêu thương; sự ân cần
và che chở của người cha dành cho con mình, qua đó ta thấy được sự bất tử của
tình cảm cha con.
=> Chiếc lược ngà đã trở thành một kỉ vật
thiêng liêng, một biểu tượng đẹp của tình cha con sâu nặng, bất tử.
Sự hy sinh của ông Sáu và kỷ vật mà anh để lại cho con gái mình khiến cho nhiều
người đọc cảm thấy xót xa, nghẹn ngào, tội ác của chiến tranh là vô cùng to lớn.
Người còn, người mất nhưng kỉ vật gạch nối giữa cái mất mát và sự tồn tại là
chiếc lược ngà nói với chúng ta nhiều điều về tình người, tình đồng chí, tình
cha con.
3.
Đánh giá
- Nghệ thuật xây dựng
tình huống truyện độc đáo, ngôn ngữ nhân vật đặc sắc. Ngôn ngữ văn xuôi giàu
tình cảm, khả năng miêu tả tâm lí tinh tế, chính xác, bắt nguồn từ một tâm hồn
nhạy cảm và tấm lòng yêu thương, trân trọng con người.
- Đặc biệt, nhà văn
đã xây dựng một tình huống truyện rất éo le, bất ngờ mà tự nhiên, cảm động; qua
đó, phần nào nói lên sự ác nghiệt của chiến tranh.
- Tất
cả đã góp phần tô đậm vẻ đẹp của người chiến sĩ Cách mạng, của người cha yêu
con nồng thắm.
4.
Liên hệ
Ta cũng có thể cảm
nhận được tình cảm gia đình thiêng liêng, bất diệt và sự trân trọng những giá
trị bình dị của kỉ niệm trong cuộc sống qua bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt. Bằng
sự áng tạo hình ảnh bếp lửa – hình ảnh vừa thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng, kết
hợp nhuần nhuyễn giữa biểu cảm và miêu tả, tự sự và bình luận trong hể thơ tám
chữ kết hợp với 7 chữ,9 chữ, “Bếp lửa” của Bằng Việt là những kỷ niệm và suy tư
của một người cháu đã trưởng thành, nhớ lại những kỷ niệm đáng nhớ về người bà
và mối quan hệ bà cháu. Với giọng điệu tâm tình, thiết tha, tự nhiên, chân
thành, từ phương trời Tây, người cháu nhớ về bà và về bếp lửa quê hương với những
cảm xúc xúc động. Trong những thời kỳ khó khăn, bố mẹ của người cháu phải đi
kháng chiến, người cháu ở lại với bà. Bà thay thế bố mẹ chăm sóc và dạy dỗ người
cháu mỗi ngày. Điều đáng nhớ nhất là hình ảnh của bếp lửa do bà nhóm mỗi ngày.
Từ bàn tay của bà, bếp lửa đã luôn sưởi ấm trong mọi hoàn cảnh, trở thành nguồn
sống, nguồn chia sẻ, trở thành những kỷ niệm không bao giờ quên. Bếp lửa chứa đựng
tình yêu bà cháu thiêng liêng, không bao giờ phai nhạt. Bây giờ người cháu đã
xa bà, xa quê hương, nhưng hình ảnh của bà và của bếp lửa ấm áp vẫn được tái hiện
mỗi sớm mai từ đôi bàn tay của bà mãi mãi trở thành những ký ức không thể nào
quên.
Cả hai tác phẩm“Bếp
lửa” của Bằng Việt và Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng đều mang đến cho người
đọc bài học về tình cảm gia đình thiêng liêng, về giá trị của yêu thương và
trân trọng những gì mình đang có. Cả hai tác phẩm ấy là những bài ca bất hủ về
tình cảm gia đình, thể hiện tình yêu thương, đùm bọc, sự hy sinh thầm lặng và mong muốn dành cho con
cháu những điều tốt đẹp nhất của người cha, người bà. Tình yêu thương của cha,
của bà dành cho con cháu là sức mạnh giúp con cháu vượt qua mọi khó khăn, thử
thách trong cuộc sống. Tình yêu thương ấy cũng là nguồn động lực để mỗi người
con người cháu trưởng thành và trở thành người tốt. Tình cảm thiêng liêng ấy là
một phần quan trọng trong cuộc sống mỗi người và góp phần xây dựng nên những
giá trị cao đẹp. Tình yêu thương ấy kết tinh trong những hình ảnh, kỉ vật thật giản dị, mộc mạc mạc nhưng lại chứa đựng
tình yêu thương sâu sắc và sự hy sinh thầm lặng: Đó hình ảnh bếp lửa, những
kỷ niệm tuổi thơ và lời ru của bà, là hình ảnh chiếc lược ngà, món quà mà người
cha dành tặng cho con gái. Hai hình ành chứa đựng, gợi nhắc về hiện thực cuộc sống trong thời kỳ chiến tranh,
với những khó khăn, gian khổ và mất mát mà người dân phải trải qua cùng đó đề
cao giá trị nhân đạo, ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của con người như tình
yêu thương, lòng nhân ái, sự hy sinh. Qua đó, hai tác giả cũng nhắn nhủ đến chúng ta về tầm quan
trọng của tình cảm gia đình và sự trân trọng những giá trị giản dị trong cuộc sống.
Tình cảm gia đình là nguồn động lực giúp con người vượt qua mọi khó khăn, thử
thách trong cuộc sống. Những điều bình dị, mộc mạc trong cuộc sống cũng có thể
mang đến cho con người niềm vui và hạnh phúc. Mỗi người khi đọc hai tác phẩm
này đều có thể liên hệ với bản thân và gia đình của mình. Hãy trân trọng những
người thân yêu và dành cho họ tình yêu thương, sự quan tâm của mình.
C.
Kết bài
- Qua truyện ngắn
Nguyễn Quang Sáng thể hiện được sâu sắc tư tưởng, chủ đề của tác phẩm, đó là sự
khẳng định ngợi ca tình phụ tử thiêng liêng như một giá trị nhân văn sâu sắc.
Tình cảm ấy là cội nguồn, sức mạnh vượt lên sự hủy diệt tàn bạo của chiến
tranh. Sự hi sinh anh dũng của ông Sáu, người chiến sĩ giàu lòng yêu nước,
suốt cuộc đời quên đi hạnh phúc của cá nhân mình vì nhân dân đất nước đã mãi
mãi nhắc nhở mỗi người chúng ta phải biết trân trọng nền độc lập hôm nay. Bởi
thế, hãy kế thừa và sống xứng đáng với truyền thống đấu tranh anh hùng của cha
ông ta thuở trước.
Đề 2.
1. Nêu vấn đề:
- Mỗi kỉ vật đều mang một câu chuyện, một ý
nghĩa riêng. Chúng ta cần trân trọng, gìn giữ và bảo vệ.
- Dẫn vào nội dung lựa
chọn:
Bức tranh của
em gái tôi là tác phẩm được chấp bút bởi nhà văn Tạ Duy Anh, một trong những
ngòi bút viết truyện ngắn xuất sắc của nền văn học Việt Nam thời kỳ hiện đại. Bức
tranh của em gái tôi là tác phẩm được in trong tập Con dế ma và từng đoạt
giải nhì trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” do báo Thiếu niên tiền phong tổ
chức. Thuộc thể loại truyện ngắn, Bức tranh của em gái tôi gây ấn tượng
với nhiều độc giả qua cách xây dựng tình huống cao trào và đậm tính hiện thực của
nhà văn Tạ Duy Anh.
2. Giới thiệu tác phẩm và nêu ý nghĩa: (Theo
https://revelogue.com/truyen-ngan-buc-tranh-cua-em-gai-toi//)
- Tác phẩm
là bức tranh phản ánh chân thực diễn biến nội tâm nhân vật “tôi”, người anh với
suy nghĩ nhỏ nhen, hẹp hòi và luôn ghen tị với người em gái có năng khiếu về hội
họa, Kiều Phương. Mọi việc bắt đầu khi người anh cảm thấy ghen tị với tài năng
hội họa bẩm sinh của em gái, tình huống truyện kết thúc bằng việc nhân vật
“tôi” tự nhận thức về phần hạn chế trong tâm hồn chính mình.Những thay đổi
trong cảm xúc cũng như suy nghĩ một đứa trẻ từ lúc biết mình sai tới khi nhận
sai đã được nhà văn Tạ Duy Anh tập trung khai thác, khắc họa một cách tinh tế.Chính
ngòi bút tài hoa, sự quan sát tỉ mỉ khiến Bức tranh của em gái tôi không
chỉ dừng lại là một tác phẩm cho thiếu nhi mà còn gây xúc động với nhiều độc giả
lớn tuổi.
- Tác phẩm được viết dưới cái nhìn của nhân
vật “tôi”, cũng là cậu anh trai với tính cách nhỏ nhen, thường ganh tị trước cô
em gái Kiều Phương, người có tài năng hội họa đặc biệt.
Với ngòi bút tinh tế
nhưng sắc sảo, nhà văn Tạ Duy Anh đã khắc họa rõ nét tính cách nhân vật người
anh qua những thay đổi về suy nghĩ và nhận thức theo dòng chảy của thời gian. Bức
tranh của em gái tôi mở đầu là lời giới thiệu đơn giản của nhân vật “tôi” về cô
em gái ruột Kiều Phương với tính cách nghịch ngợm, hay lục lọi đồ đạc trong
nhà. Lúc đầu, khi tài năng hội họa của Mèo chưa được phát hiện mà mới được bộc
lộ dưới thói quen “hay lục lọi các đồ vật trong nhà” thì nhân vật người anh lúc
này cũng chỉ là một đứa trẻ vô tư và thoải mái.Hành động đặt biệt danh cho em
gái Kiều Phương là Mèo vì thấy mặt em lúc nào cũng bị bôi bẩn đã thể hiện rõ
thái độ vô tư, hồn nhiên của nhân vật “tôi”.nTới khi phát hiện ra vết lem luốc
luôn xuất hiện trên khuôn mặt người em là hậu quả của quá trình chế thuốc vẽ từ
“các đít xoong chảo”, nhân vật anh trai lại có một thoáng ngạc nhiên nhưng
không quá bận tâm đến. Tuy nhiên, vì biết được bí mật mà em gái đã giấu kín suốt
thời gian qua, nhân vật “tôi” bị kích thích trí tò mò và sẵn sàng theo dõi từng
hành động của Kiều Phương. Dưới con mắt hồn nhiên của nhân vật anh trai lúc
này, việc chế tạo thuốc vẽ mà em gái làm chỉ là trò nghịch ngợm như bất kỳ đứa
trẻ cùng tuổi nào đã từng thử nghiệm.
Người anh bắt đầu có sự thay đổi trong tâm trạng
khi cô em Kiều Phương được chú Tiến Lê, bạn thân của bố làm nghề họa sĩ phát hiện
ra tài năng hội họa thiên bẩm. Đối với nhân vật “tôi”, ngày hôm đó chính là một
ngày định mệnh. Trong lúc mọi người sung sướng vì có một niềm vui to lớn bất ngờ
xảy ra thì tâm trạng cậu hoàn toàn ngược lại. Lúc phát hiện ra tài năng của
Mèo, khuôn mặt chú Tiến Lê “rạng rỡ”, bố ngây người “không tin vào mắt mình” và
mẹ “cũng không kìm được xúc động” thì người anh lại bắt đầu cảm thấy mặc cảm về
bản thân mình. Trong nội tâm nhân vật “tôi”, những trận chiến đến từ sự dằn vặt
không đáng có về bản thân cứ thế diễn ra, dày vò và khiến cậu trở thành một tâm
hồn nhạy cảm với lời nói tự bao giờ.Nhân vật này cảm thấy rằng trong cuộc đua
giữa hai anh em, mình là người thua cuộc và bị bỏ rơi, cô em gái lại trở thành
trung tâm được mọi người xung quanh chú ý.Chính sự mặc cảm, tự ti đã khiến nhân
vật “tôi” tạo ra một ám ảnh chỉ có trong tưởng tượng mà chính cậu cũng không thể
hiểu nổi rằng “không hiểu vì sao tôi không thể thân với Mèo như trước kia được
nữa”.Thứ tổn thương không dấu vết này tuy với nhân vật anh trai rất sâu sắc
nhưng khi xem xét dưới nhiều góc độ, nó đơn giản chỉ là cảm xúc ngây thơ của một
đứa trẻ.Ý nghĩ “tôi chẳng tìm thấy ở tôi một năng khiếu gì” đã thể hiện rõ nét
sự ngây thơ ấy. Với một đứa trẻ mới lớn, những biến động xảy ra xung quanh tưởng
chừng có ảnh hưởng to lớn nhưng thực chất chỉ là một điều bé nhỏ.Năng khiếu là
là thứ thuộc về thiểu số, không phải tất cả mọi người đều sở hữu nó, bởi vậy mà
việc người anh xa cách với Kiều Phương chỉ vì tài năng hội họa là việc làm vô
nghĩa.Trong khi nhân vật “tôi” đang “vật lộn” với sự u ám của tâm trạng, ngòi
bút Tạ Duy Anh thật tinh tế khi xây dựng lên một chi tiết đắt giá trong tác phẩm,
đó là xem trộm tranh. Xem trộm tranh vốn là “một việc mà tôi vẫn coi khinh”
nhưng người anh vì một phần muốn thỏa mãn trí tò mò về tài năng hội họa của em
gái, một phần mong được gỡ rối những day dứt trong tâm tư nên đã quyết định
làm. Tài năng hội họa của Kiều Phương thổi hồn vào từng sự vật quen thuộc, khiến
nó trở nên “ngộ nghĩnh” và “vô cùng dễ mến”. Cậu bé ấy lúc này hoàn toàn bị
thuyết phục trước em mình. Tuy nhiên, tâm lý mặc cảm và tự ti vẫn còn đọng lại
trong suy nghĩ của nhân vật “tôi” nên khi gấp lại những bức tranh của bé Mèo, cậu
chỉ “lén trút ra một tiếng thở dài” khe khẽ.
Khi đứng trước bức tranh
được giải nhất của em gái, nếu xét theo mạch cảm xúc trước đó thì người anh sẽ
thấy buồn và mặc cảm nhưng dưới ngòi bút Tạ Duy Anh, tình huống và chi tiết mới
xuất hiện khiến mạch truyện bị “bẻ lái”. Hóa ra bức tranh đoạt giải nhất trong
cuộc thi quốc tế của Kiều Phương là bức chân dung khắc họa nhân vật “tôi” lúc
đang ngắm nhìn bầu trời qua khung cửa sổ, toát lên “thứ ánh sáng rất lạ”. Từ
khi đứng trước bức tranh vẽ người anh trai của Kiều Phương, tâm lý nhân vật
“tôi” thay đổi theo hướng mà chính cậu cũng như nhiều độc giả không thể lường
trước được. Lòng ghen tị với bé Mèo hoàn toàn biến mất mà thay vào đó là sự ngạc
nhiên, bối rối và cảm phục. Nhân vật “tôi” lúc ấy không chỉ cảm phục trước tài
năng hội họa mà còn cả tâm hồn trong sáng, vô tư của em gái. Tâm trạng của nhân
vật “tôi” bối rối với nhiều cung bậc cảm xúc đan xen khó tả. Biểu hiện “sững
người” đã thể hiện rõ nét sự ngạc nhiên trước một sự việc xảy ra quá đột ngột
mà cậu không ngờ tới, phải bám tay mẹ để đứng vững. Đầu tiên, cậu ngỡ ngàng trước
bức tranh của em gái rồi trở nên hãnh diện bởi hình tượng trong bức họa đoạt giải
nhất là bản thân mình, cuối cùng thì xấu hổ. Sự xấu hổ của nhân vật “tôi” một
phần đến từ việc cảm thấy mình không xứng đáng khi trở thành một hình tượng
hoàn hảo “dưới mắt em tôi”, đồng thời cũng bắt nguồn từ sự tự nhận thức về phần
khuyết thiếu trong tâm hồn. Tuy nhiên, ngỡ ngàng, hãnh diện hay xấu hổ đều là cảm
xúc có thể gọi tên thành lời, điểm đặc biệt khiến cho nhiều độc giả có thể chia
sẻ và cảm thông với người anh ở đây lại chính là tiếng lặng “…”, vốn không thể
nói ra. Dấu lặng ấy đã thể hiện sự tự trách về lỗi sai của chính bản thân nhưng
cũng là tiếng thở dài, giải tỏa hoàn toàn suy nghĩ và dằn vặt như cái gai trong
tâm trí cậu trước đó. Cảm động trước tâm hồn trong sáng của bé Mèo, người anh
không thể trả lời câu hỏi của mẹ vì “tôi muốn khóc quá”. Những giọt nước mắt ấy
sẽ là thứ gột rửa vết nhọ còn sót lại trong tâm hồn cậu bé tuổi mới lớn. Truyện
ngắn Bức tranh của em gái tôi đã kết thúc trọn vẹn, những vướng mắc trong tâm
lý nhân vật “tôi” được gỡ bỏ hoàn toàn, nổi bật lên là tấm lòng vô tư và tình
yêu thương của người em gái Kiều Phương. Qua đó, nhiều độc giả nhận ra nhân
cách tốt đẹp của nhân vật “tôi” khi người anh trai ấy tự nhận thức phần khuyết
thiếu trong tâm hồn, sửa chữa nó với thái độ chân thành.
3. Tác động:
- Bức tranh của em gái
tôi là món quà có ý nghĩa mà nhà văn Tạ Duy Anh gửi đến bạn đọc thiếu nhi. Để
viết được một truyện như thế, ngoài tình cảm yêu mến dành cho các bạn trẻ, tác
giả còn phải thực sự am hiểu tâm lí của tuổi mới lớn - cái tuổi đã bắt đầu bớt
vẻ hồn nhiên bởi sự xuất hiện những rắc rối rất cần được quan tâm giải quyết.
Ngôn ngữ trong sáng, cốt truyện đơn giản nhưng thắt mở hợp lí, lối mở truyện tự
nhiên và kết truyện bất ngờ, đặc biệt là cách chọn ngôi kể - đó là những yếu tố
góp phần tạo nên cái hay của truyện ngắn này.
- Thời gian là hữu hạn,
và mỗi khoảnh khắc trôi qua đều không thể nào lấy lại được. Mỗi khoảnh khắc
trong cuộc sống đều là duy nhất và quý giá, vì vậy chúng ta cần trân trọng và tận
dụng tốt nhất quãng thời gian mình đang có. Do đó, điều quan trọng là chúng ta
phải trân trọng từng phút giây và biến chúng thành những kỷ niệm đẹp đẽ để lưu
giữ mãi về sau. Nâng niu thời gian và những kỷ niệm chung là điều quan trọng để
có một cuộc sống hạnh phúc và ý nghĩa. Hãy dành thời gian cho những người mà bạn
yêu quý, tạo ra những trải nghiệm mới và trân trọng những khoảnh khắc nhỏ bé
trong cuộc sống.
