ĐỀ LUYỆN TẬP TUYỂN SINH 10_2023-2024_ Chủ đề TÌNH CẢM GIA ĐÌNH

 

ĐỀ LUYỆN TẬP TUYỂN SINH 10_2023-2024_ Chủ đề TÌNH CẢM GIA ĐÌNH

Câu 1. Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:

Anh chồng vừa ôm cái điện thoại trong tay chơi điện tử vừa ngước mắt lên nhìn vô tuyến bỗng nghe thấy tiếng sụt sịt, quay sang thấy vợ nước mắt lăn dài trên má  trong khi đang chấm bài tập về nhà của học trò.

Thấy thế anh vội hỏi vợ:

- Này em, có chuyện gì à? Sao tự nhiên em lại khóc?

Vẫn nước mắt ngắn dài, người vợ thổn thức:

- Hôm qua,… em giao bài tập làm văn về nhà cho tụi nhỏ, chủ đề là “Ước mơ của con…”…. (Nói đến đây người vợ khóc nấc mà không nói lên lời tiếp được.)

- Anh hiểu rồi, nhưng vì sao em khóc? – Người chồng vẫn tiếp tục gặng hỏi trong khi mắt và tay đang mải miết chơi trò chơi vì đang đến hồi gay cấn.

- Bài văn cuối cùng này…đã làm em khóc!

- Bài văn của một đứa trẻ con mà cũng khiến em khóc được sao? – Không giấu nổi sự tò mò, anh chồng bèn ngẩng mặt lên hỏi vợ đầy ái ngại.

- Anh nghe này…. – Người vợ vừa đọc chậm rãi mà nước mắt vẫn không ngừng rơi.

“Mong ước của con là trở thành một chiếc điện thoại thông minh (smartphone). Bố mẹ của con yêu thích smartphone. Họ quan tâm đến nó rất nhiều và đôi khi họ quên cả con. Khi bố về nhà sau một ngày làm việc mệt mỏi, ông ấy dành thời gian cho chiếc điện thoại đó chứ không phải con. Khi bố mẹ đang làm một việc gì đó quan trọng, nếu điện thoại reo, họ sẽ ngay lập tức cầm lấy nó. Điều đó không bao giờ xảy ra với con dù là lúc con khóc. Họ chơi trò chơi trên điện thoại mà không phải với con. Khi đang nói chuyện điện thoại, họ không bao giờ lắng nghe con dù đó là vấn đề quan trọng đến thế nào đi chăng nữa. Vì vậy, ước muốn của con là trở thành một chiếc điện thoại thông minh”.

Sững người vài giây khi nghe xong bài văn, người chồng e dè hỏi vợ:

- Trò nào đã viết bài văn này vậy em?

Ngước đôi mắt nhạt nhòa nước mắt lên nhìn chồng, cô nghẹn ngào nói:

- Con trai của chúng ta.

(Theo Ước biến thành điện thoại để được bố mẹ yêu hơn,tuoitre.vn, 29/01/2016 10:05)

a. Trong văn bản đứa trẻ đã thể hiện điều ước gì trong bài tập của mình?

b. Tìm 01 Thành phần biệt lập có trong đoạn trích in đậm trong văn bản.

c. Theo em vì sao điều ước của đứa trẻ đã khiến cô giáo bật khóc?

d. Từ văn bản trên, em hãy nhắn gửi tới các bậc làm cha mẹ một thông điệp có ý nghĩa nhất và lí giải vì sao? Trả lời trong khoảng 4-6 dòng.

Câu 2. Từ việc hiểu nội dung Ngữ liệu trên và từ trải nghiệm cuộc sống, hãy viết bài văn khoảng 500  chữ trả lời câu hỏi: Phải chăng điện thoại thông minh (smartphone) đang làm cho tình cảm trong gia đình dần dần nhạt phai?

 Câu 3.

Học sinh được chọn 1 trong 2 đề sau:

Đề 1.

Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười

[…]

Người đồng mình thô sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Còn quê hương thì làm phong tục

Con ơi tuy thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được

Nghe con.

( Trích Nói với con, Y Phương, SGK Ngữ Văn 9, Tập 2, NXBGDVN, 2023, Tr. 72,73)

Hãy phân tích đoạn thơ trên. Sau đó nêu những tác động của đoạn thơ đối với em.

Đề 2.

Tình huống: Điện thoại thông minh có thể khiến cuộc sống của chúng ta trở nên dễ dàng hơn nhưng nó không thể thống trị chúng ta. Đừng để chúng ta bị chi phối bởi những thứ vật chất thay vì gia đình và các mối quan hệ. Không bao giờ là quá muộn để nhận ra rằng thời gian cùng gia đình cần thiết đến mức nào.

Nhiệm vụ: Hãy chọn giới thiệu một tác phẩm văn học để giúp em nhận ra thời gian cùng gia đình cần thiết đến mức nào và viết bài văn nghị luận lý giải cho sự lựa chọn của em.

GỢI Ý

GỢI Ý

Câu 1.

a. Đứa trẻ đã thể hiện điều ước: trở thành một chiếc điện thoại thông minh (smartphone) trong bài tập của mình

b. 01 Thành phần biệt lập có trong đoạn trích in đậm trong văn bản.

Thành phần phụ chú: (smartphone)

Thành phần tình thái: ngay

c. Điều ước của đứa trẻ đã khiến cô giáo bật khóc

- Điều ước có vẻ ngây thơ, nhưng thực chất nó nói lên rằng đứa bé đang rơi vào trạng thái cô đơn, lạc lõng, thiếu sự quan tâm của bố mẹ, nó cô đơn ngay trong chính ngôi nhà của mình. Điiều đặc biệt là, đứa trẻ đó chính là con trai cô giáo.

- Qua điều ước đó cô giáo nhận ra sai lầm và sự hờ hững của chính mình với con mình mà bấy lâu cô không nhận ra.

d. Từ văn bản trên, em hãy nhắn gửi tới các bậc làm cha mẹ một thông điệp có ý nghĩa nhất và lí giải:

- thông điệp muốn gửi tới các bậc cha mẹ:

+ Cha mẹ hãy dành thêm nhiều thời gian bên chúng con

+ Cha mẹ cần quan tâm đến cảm xúc và suy nghĩ của con nhiều hơn chút nữa

+ Cha mẹ nên đặt mình vào vị trí của của con để chúng ta hiểu nhau nhiều hơn…

Câu 2. Phải chăng điện thoại thông minh (smartphone) đang làm cho tình cảm trong gia đình dần dần nhạt phai?

1. Mở bài

- Công nghệ và những thiết bị thông minh giúp người dùng kết nối và trở nên gần nhau hơn. con người dường như quá chú trọng vào các thiết bị công nghệ mà không còn để ý đến những người xung quanh hay đang ở ngay trước mắt ta.

- Phải chăng điện thoại thông minh (smartphone) đang làm cho tình cảm trong gia đình dần dần nhạt phai?

2. Thân bài

* Giải thích

- Điện thoại thông minh hay smartphone là khái niệm để chỉ các loại thiết bị di động kết hợp điện thoại di động các chức năng điện toán di động vào một thiết bị.

- Điện thoại thông minh có thể giúp các thành viên trong gia đình kết nối với nhau dễ dàng hơn, dù họ ở xa nhau nhưng dành quá nhiều thời gian cho nó có thể khiến sự gắn kết giữa các thành viên trở nên lỏng lẻo, rời rạc.

=> Smartphone đã ảnh hưởng không hề nhỏ tới mối quan hệ cha mẹ và con cái.

* Biểu hiện

- Hình ảnh Bố mẹ và con cái mỗi người một góc sử dụng một thiết bị thông minh để xem phim, lướt facebook, chơi game đã trở nên quen thuộc.

- Các cuộc trò chuyện sau bữa ăn, cùng nhau xem một bộ phim hay một trận bóng đá, bình phẩm chuyện nọ chuyện kia lúc rảnh rỗi... không còn “chất lượng” như trước do nhiều người chỉ biết cắm mắt vào smartphone

* Nguyên nhân

- Điện thoại thông minh đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống ngày nay, ngày càng trở nên thiết yếu với con người thì con người ngày càng ỷ lại vào nó để làm mọi việc.

- Nhiều gia đình lạm dụng quá nhiều vào các thiết bị di động. Nếu có thời gian rỗi các thành viên đều “mò mẫm” trên smartphone.

- Nhiều bố mẹ không còn nhiều thời gian cho con, sử dụng smartphone để quản lý và theo dõi con cái thay vì trực tiếp chỉ dạy và nói chuyện với con. Con cái vì vậy sẽ không được trò chuyện, chia sẻ với bố mẹ nhiều.

-   Nhiều bạn trẻ lạm dụng các thiết bị điện tử, điện thoại với nhiều hình thức giải trí như mạng xã hội, chơi game, nghe nhạc… khiến thời gian cho gia đình ngày càng ít đi.

* Tác hại

- Sự lạm dụng Điện thoại thông minh, chìm đắm trong thế giới mạng đã vô tình tạo điều kiện cho nó âm thầm phá vỡ các giá trị truyền thống, sự kết nối trong mỗi gia đình.

+ Cuộc sống gia đình cũng trở nên lạnh nhạt. Các thành viên trong gia đình mất dần kỹ năng giao tiếp, thấu hiểu nhau trong cuộc sống, trở nên thờ ơ, lạnh nhạt và xa lánh nhau. Ở mức độ nghiêm trọng hơn, nó khiến tình cảm dần lạnh nhạt, khô cứng, con người cô đơn trong chính tổ ấm của mình, hoàn toàn có thể làm tan vỡ hạnh phúc gia đình.

- Điện thoại thông minh khiến ta dễ bị phân tâm bởi các thông báo, tin nhắn, mạng xã hội,... Điều này có thể khiến chúng ta lơ là việc trò chuyện, quan tâm và chia sẻ với những người xung quanh. Thường xuyên lên mạng có thể khiến chúng ta so sánh bản thân với người khác và nảy sinh cảm giác ghen tị, tự ti. Điều này có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình.

- Việc sử dụng điện thoại quá mức có thể dẫn đến nghiện, khiến chúng ta bỏ bê các công việc, học tập và các hoạt động khác trong cuộc sống. Điều này có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ và chất lượng cuộc sống.

* Giải pháp

- Hay vì tập trung sự quan tâm thế giới mạng, cha mẹ cần chuyển sự quan tâm sang con cái; dành nhiều thời gian cho các hoạt động chung với gia đình như ăn cơm tối, cùng nhau đi mua đồ, tập thể dục, vui chơi...

- Cha mẹ cần hướng con cái đến việc sử dụng mạng an toàn, lành mạnh; chia sẻ với con cái những cạm bẫy, nguy hại trên không gian mạng

- Tăng cường trò chuyện, chia sẻ với nhau giữa các thành viên trong gia đình để thấu hiểu và yêu thương nhau hơn.

* Bài học

- Tắt các thiết bị công nghệ trong khoảng thời gian dành cho gia đình, trò chuyện, chơi đùa với cha mẹ, người thân.

- Biết sử dụng smartphone đúng mức, biết hạn chế nó sao cho nó không choán hết thời gian trò chuyện, giao lưu tình cảm giữa các thành viên trong gia đình.

3. Kết bài

Đừng cho phép Điện thoại thông minh ảnh hưởng đến sự giao tiếp của mỗi thành viên trong gia đình. Tình cảm gia đình là yếu tố thiêng liêng và nó luôn cần sự vun đắp bằng những yêu thương, kết nối thật.

Câu 3.

Đề 1.

( Trích Nói với con, Y Phương, SGK Ngữ Văn 9, Tập 2, NXBGDVN, 2023, Tr. 72,73)

Hãy phân tích đoạn thơ trên. Sau đó nêu những tác động của đoạn thơ đối với em.

A. Mở bài

- Y Phương là người dân tộc Tày. Thơ ông thể hiện tâm hồn mạnh mẽ, chân thực và trong sáng, cách tư duy giàu hình ảnh của người dân tộc miền núi, mang đậm bản sắc vùng cao.

- Bài thơ “Nói với con” là lời tâm sự, động viên chính mình đồng thời nhắc nhở con cái sau này của nhà thơ. Mong con khôn lớn nên người, luôn yêu quê hương, tự hào về dân tộc mình. 

- Tình cha nồng nàn và  niềm hi vọng, mong mỏi lớn lao nhất trong cuộc đời người cha: Mong con khôn lớn nên người, luôn yêu quê hương, tự hào về dân tộc mình được diễn đạt đầy màu sắc trong các câu thơ sau:

Chân phải bước tới cha

…

Hai bước tới tiếng cười

[…]

Người đồng mình thô sơ da thịt

..

Nghe con.

 

B. Thân bài

1. Khái quát

Có thể nói, tình cảm gia đình, nhất là tình cha con, luôn thiêng liêng, là tiền đề, cơ sở cho tình yêu Tổ quốc phát triển. Y Phương lại khắc họa tình cảm ấy nhẹ nhàng mà không kém phần nồng nàn, ấm nóng, là tình cảm tự nó đến, từ những rung cảm chân thật nhất. Y Phương mộc mạc, chân chất  nói với con những lời tâm tình thiết tha, những lời dặn dò ân cần, chia sẻ  của người cha đối với con lòng tự hào về con người và quê hương yêu dấu của mình. Nhờ đó mà tác phẩm thấm thía như một bài ca quý giá.

2. Phân tích

a. Trong những lời tâm tình, Y Phương đã nói với con, gia đình chính là cội nguồn sinh thành và nuôi dưỡng con

“Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười”

- Sử dụng hệ thống từ ngữ giàu giá trị tạo hình: “chân phải”, “chân trái”, “một bước”, “hai bước” gợi cho chúng ta liên tưởng đến những bước chân chập chững đầu tiên của một em bé trong sự vui mừng của cha mẹ.

+ phép đối “Chân phải- chân trái”, “một bước- hai bước” tạo âm điệu vui tươi, tạo không khí đầm ấm, hạnh phúc, mỗi nhịp bước của con đều có cha mẹ dang rộng vòng tay che chở.

- Thủ pháp liệt kê thứ nhất qua hình ảnh “tiếng nói”, “tiếng cười”:

+ Tái hiện được hình ảnh của một em bé đang ở lứa tuổi bi bô tập nói.

+ Gợi đến khung cảnh của một gia đình đầm ấm, hòa thuận luôn tràn đầy niềm vui, hạnh phúc, tràn đầy tiếng nói, tiếng cười.

- Thủ pháp liệt kê thứ hai qua hình ảnh “tới cha”, “tới mẹ”.

+ Tái hiện hình ảnh em bé đang chập chững tập đi, lúc thì sà vào lòng mẹ, khi lại níu lấy tay cha.

+ Gợi lên ánh mắt như đang dõi theo và vòng tay dang rộng đón đợi của cha mẹ.

- Nhịp thơ 2/3 với cấu trúc đối xứng lời thơ khoan thai, chậm rãi, đều đều đã tạo nên một âm điệu, không khí tươi vui và gợi đến một mái ấm gia đình đề huề, hạnh phúc ấm êm đến vô bờ.

⇒ Hình ảnh ấm lòng này muôn thuở vẫn là khát vọng hạnh phúc của con người. Đó là tình cảm thiêng liêng mà con luôn phải khắc cốt ghi tâm.

=> Lời thơ giản dị như một lời tâm tình thủ thỉ, Y Phương đã nói với con, gia đình chính là cội nguồn sinh thành và nuôi dưỡng con. Vì thế, trên hành trình vạn dặm của cuộc đời, con không được phép quên.

b. Từ phẩm chất của người đồng mình, Y Phương nói với con về ý chí và vẻ đẹp truyền thống của người vùng cao mong con phải tiếp tục phát huy:

“Người đồng mình thô sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương 

Còn quê hương thì làm phong tục”

- Họ từ bao đời luôn có ý thức tự lập, tự cường, tự tôn bản sắc riêng biệt của mình, chẳng bao giờ nhỏ bé.

+ Hình ảnh ẩn dụ “thô sơ da thịt” đối lập “chẳng…nhỏ bé” càng làm toát thêm vẻ đẹp mạnh mẽ không chỉ ở bên ngoài mà còn tiềm ẩn bên sâu trong tinh thần của con người miền núi:

+ Hình ảnh “thô sơ da thịt” đã tả thực vóc dáng, hình hài nhỏ bé của “người đồng mình”.

+ Cụm từ “chẳng mấy ai nhỏ bé” gợi ý chí, nghị lực phi thường, vượt lên hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn của “người đồng mình”

=> Họ từ bao đời luôn có ý thức tự lập, tự cường, tự tôn bản sắc riêng biệt của mình, chẳng bao giờ nhỏ bé.

-  Người đồng mình khát vọng xây dựng quê hương giàu đẹp:

+ Hình ảnh “tự đúc đá kê cao quê hương” vừa mang ý nghĩa tả thực, vừa mang ý nghĩa ẩn dụ sâu sắc: thần tự lực tự cường của người đồng mình.

_ Tả thực quá trình dụng nhà, dựng bản của người vùng cao, được kê trên những tảng đá lớn để tránh mối mọt.

_ Ẩn dụ cho tinh thần tự lực cánh sinh, họ đã dựng xây và nâng tầm quê hương.Trong quá trình dựng làng, dựng bản, dựng xây quê hương ấy, chính họ đã làm nên phong tục, bản sắc riêng cho cộng đồng.

+ Các từ “đục đá, kê cao” một cách gần gũi và bình dị, đậm chất sử dụng ngôn ngữ của người dân tộc Tày.  Cách nghĩ cách làm nâng niu và trân quý bao giá trị văn hóa ngàn đời.

+ “Còn quê hương thì làm phong tục” là lời nhắc kiên trì xây dựng quê hương và gìn giữ phong tục riêng. Và đó cũng là giá trị mà mỗi con người phải trân trọng và gìn giữ đến suốt cuộc đời.

⇒ Người cha dạy con sống rộng mở, bao la, biết kiên trì và trân trọng những nét đẹp truyền thống của quê hương, nguồn cội.

c.  Điều cha mong muốn ở con

Khép lại bài thơ, là lời dặn dò vừa ân cần, trìu mến vừa nghiêm khắc của người cha:

“Con ơi tuy thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ được nhỏ bé

Nghe con”

- Hai tiếng “lên đường”, cho thấy người con đã khôn lớn, trưởng thành, có thể tự tin, vững bước trên đường đời.

- Hình ảnh thơ được lặp lại so sánh đối lập “thô sơ da thịt” nhưng “không nhỏ bé” như khẳng định niềm tin cha tin ở con sẽ phát huy được truyền thống quê hương, sẽ nhớ đến lời cha dạy, sẽ không bao giờ nhỏ bé dù đi bất cứ nơi đâu và hơn hết là không bao giờ quên đi nguồn cội.

- Các từ “con ơi”, “nghe con” sao mà ấm cúng, thân thương, ẩn chứa biết bao mong muốn của người cha.

⇒ lời thơ trang hoàng mà trở thành một tiếng gọi vang vọng từ tâm hồn sâu thẳm từ đáy lòng của cha.

=> Với giọng điệu thiết tha, tâm tình, trìu mến, người cha đã gửi gắm cho con những bài học quý giá, để trên suốt hành trình dài rộng của cuộc đời con mãi mãi khắc ghi.

3. Đánh giá:

- Nhà thơ sử dụng thành công thể thơ tự do, ngôn ngữ thân thuộc, gần gũi và giàu hình ảnh đậm chất vùng núi cao.  Bài thơ giản dị với cách nói giàu bản sắc của người miền núi và những hình ảnh vừa cụ thể vừa mang ý nghĩa biểu tượng liên quan đến nếp sống của người dân tộc tạo nên một giọng điệu riêng cho lời tâm tình mộc mạc mà sâu sắc của người cha đối với đứa con.

 Bài thơ đã thể hiện một cách độc đáo mà cũng thật thấm thía về tình cảm thiết tha sâu sắc nhất của con người : tình cảm gia đình và tình yêu quê hương xứ sở. Qua từng ý thơ ông còn gửi gắm con những bài học sâu sắc về ý chí nghị lực trong cuộc sống, về sự tiếp thu truyền thống, làm giàu thêm vốn văn hóa quê hương. Những tình cảm ấy không chỉ dành cho riêng đứa con gái bé nhỏ mà đó còn là mong mỏi của biết bao ông bố, bà mẹ ở khắp mọi nơi.

4. Tác động

Qua những lời thơ mộc mạc, giản dị tràn đầy tình yêu thương vô bờ bến và niềm tin tưởng của người cha dành cho conem rút ra cho mình nhiều bài học quý giá về tình yêu thương gia đình, lòng tự hào về quê hương và ý chí kiên cường, bất khuất của con người. Tình yêu thương gia đình là một trong những giá trị cao đẹp và quan trọng nhất trong cuộc sống mỗi con người. Nó là nguồn động lực to lớn giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách và trưởng thành. Gia đình là nơi che chở, bảo vệ chúng ta khỏi những tác động tiêu cực của xã hội, là nơi ta tìm được sự bình yên, ấm áp và niềm vui trong cuộc sống. Ngoài ra em cũng hiểu rõ y êu thương gia đình mỗi người trẻ chúng em cần phải yêu thương, trân trọng quê hương, đất nước của mình cần phải có ý thức gìn giữ và bảo vệ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Bài thơ như một lời nhắc nhở em dành thời gian trò chuyện, chia sẻ, lắng nghe và thấu hiểu các thành viên trong gia đình để gia đình gắn kết và yêu thương nhau hơn. Tình yêu thương gia đình là một món quà vô giá mà mỗi người cần trân trọng và gìn giữ. Em sẽ vun đắp tình yêu thương gia đình bằng những hành động thiết thực để xây dựng một gia đình hạnh phúc và viên mãn. Em  cần phải luôn lạc quan, tin tưởng vào bản thân và không ngừng nỗ lực để vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống để không phụ lòng mong ước của mẹ cha.

C. Kết bài

Bài thơ Nói với con đã góp phần tạo nên một tiếng nói riêng độc đáo về tình cảm gia đình, tình cảm quê hương trong làng thơ Việt Nam. Bài thơ giúp chúng ta cảm nhận vẻ đẹp của một áng thơ về tình cha con cao quý, và càng thấm thía lời nhắn nhủ chứa đựng sự yêu thương, niềm tin tưởng mà người cha dành cho con: phải sống sao cho xứng đáng với cha mẹ, với người đồng mình.

Đề 2.

1. Nêu vấn đề:

-  Điện thoại thông minh có thể khiến cuộc sống của chúng ta trở nên dễ dàng hơn nhưng nó không thể thống trị chúng ta. Đừng để chúng ta bị chi phối bởi những thứ vật chất thay vì gia đình và các mối quan hệ. Không bao giờ là quá muộn để nhận ra rằng thời gian cùng gia đình cần thiết đến mức nào.

- Dẫn vào nội dung lựa chọn:

Đoạn trích "Và tôi vẫn muốn mẹ…" được lấy trong cuốn Nhân chứng cuối cùng - Solo cho giọng trẻ em của tác giả Xvét-la-na A-lếch-xi-ê-vích. Cuốn truyện được tác giả sử dụng như một hình thức phỏng vấn khi công việc của bà cũng chính là một nhà báo đã có kinh nghiệm trong việc hoạt động đời sống. Phỏng vấn những người có tên tuổi, có địa vị về cuộc chiến tranh thế giới thứ hai đầy gian khổ và khốc liệt từ khi còn nhỏ đến khi còn sống sót trưởng thành, cho thấy những mất mát khi cuộc chiến tranh xảy ra. Đoạn trích "Và tôi vẫn muốn mẹ…" thuộc phần đầu của cuốn truyện khi tác giả phỏng vấn các nhân vật, nhân chứng sau cuộc chiến tranh thế giới và thấy được hiện thực khốc liệt, những mất mát từ khi còn nhỏ của những đứa trẻ.

2. Giới thiệu tác phẩm và nêu ý nghĩa: (Theo https://loigiaihay.com/phan-tich-van-ban-va-toi-van-muon-me-a162987.html)
-    Trong tác phẩm “Và tôi vẫn muốn mẹ”, chúng ta được dẫn vào một thế giới của ký ức về chiến tranh, nhưng không phải qua lăng kính của người lớn, mà là qua góc nhìn của những đứa trẻ đầy ngây ngô. Bức tranh về thời thơ ấu của nhân vật chính được vẽ nên với những màu sắc tươi mới, với tất cả tình yêu thương và khao khát bên gia đình. Nhân vật chính, một cậu bé mới học xong lớp một và vừa xa gia đình, bị cuốn vào cuộc sống đầy khó khăn và mất mát khi chiến tranh ập đến. Cùng với những đứa trẻ khác, chúng phải rời xa tổ ấm và hành trình đi tìm một nơi nào đó không có chiến tranh, nhưng vẫn không thoát khỏi bóng đen của nó. Những đứa trẻ, ngây thơ và trong sáng, chứng kiến sự xuất hiện đầu tiên của máy bay mà không biết rằng nguy hiểm đang rình rập. Chỉ khi mọi thứ xung quanh tan tác, họ mới nhận ra sự khốc liệt và thảm khốc của cuộc sống này. Chúng phải đối mặt với những ngày lính bị thương, sẵn lòng đối mặt với mọi thử thách. Mắt đứa trẻ nhìn cha mẹ, nhưng thấy như cha mẹ đang phục vụ trong quân đội, biến họ thành những người cha anh dũng. Cuộc sống không có chiến tranh mang lại sự an lành, nhưng vẫn thiếu thốn. Chúng phải vùng vẫy với thiếu thốn thức ăn, nơi người giúp việc phải giết thú dã ngoại để cung cấp. Mỗi ngày, chúng phải đối mặt với nỗi lo sợ chết đói, ăn cả vỏ cây và những chồi non, nhưng vẫn không muốn buông xuôi. Thất bại không phải là sự kém may mắn trong việc tìm thức ăn, mà là việc phải xa gia đình, xa cha mẹ yêu thương. Những đứa trẻ này nhớ bố mẹ đến mức đêm nào cũng khóc, khiến người giáo viên không thể nhắc đến mẹ trước mặt chúng. Khi nhớ mãi, nhân vật chính quyết định bỏ trốn để tìm kiếm mẹ. Từ nơi này đến nơi khác, qua bao thời gian, mẹ vẫn không về. Cuộc chiến tranh kết thúc, nhưng cha mẹ vẫn không trở về. Có lẽ họ đã mất tích ở đâu đó, có thể họ đã chết trong cuộc chiến tranh. Nhưng nhân vật chính vẫn đợi, vẫn khao khát được gặp lại của mình.

- Trong con mắt của những đứa trẻ thơ, chúng chưa biết được chiến tranh là như thế nào. Nhưng thông qua những con chữ ta vẫn có thể thấy được những cảnh tượng tang thương, ám ảnh mà chiến tranh mang lại. Nhân vật tôi tự kể câu chuyện của mình, tự nhớ lại những ký ức tuổi thơ mà mình đã trải qua để thấy được cái hiện thực của chiến tranh và những giá trị của tình cảm gia đình. Nét đẹp đầu tiên của nhân vật tôi lúc bé đó chính là một đứa trẻ hồn nhiên, kiên cường. Nhân vật tôi reo hò khi lần đầu tiên thấy máy bay, chỉ biết ngồi lên xe đi và nghĩ mình đang được đi trại hè. Những đứa trẻ ngây thơ được chuẩn bị cho rất nhiều bánh kẹo, sẵn sàng sẻ chia số bánh kẹo đó cho những người lính bị thương. Chúng không biết rằng mai sau đây chúng sẽ không còn cái gì để ăn. Khi đói khát ngày một nhiều, cuộc sống của những đứa trẻ càng khổ cực hơn khi phải ăn cả cỏ, vỏ cây. Đọc những câu văn này khiến người đọc phải xót xa, thương cho tình cảnh khốn khó này. Nhưng khó khăn là thế nhưng nhân vật tôi vẫn rất là kiên cường, có gì ăn nấy thích nghi nhanh trước hoàn cảnh. Là một đứa trẻ nhưng có thể làm rất nhiều công việc để giúp đỡ người khác.

Nét tính cách thứ hai cũng là nét tính cách khiến người đọc ấn tượng nhất đối với nhân vật tôi. Nhân vật tôi có tình cảm sâu sắc với ba mẹ của mình, đó có lẽ là thứ tình cảm giúp nhân vật tôi vượt qua sự khốc liệt của chiến tranh. Lúc nào cũng muốn được tìm lại mẹ, không ngại khó khăn khổ cực. Những câu chuyện mà nhân vật tôi kể, không có những khung cảnh gia đình áp, ở đó toàn sự chia ly xa cách. Nhưng ta vẫn có thể cảm nhận được sự yêu thương của nhân vật tôi dành cho cha mẹ, cũng như của cha mẹ dành cho nhân vật tôi. Thứ tình cảm đó khắc sâu vào tâm trí của tác giả theo nhân vật tận đến sau này. Đó là thứ tình cảm khát khao dai dẳng đi theo suốt những năm tháng trưởng thành của nhân vật tôi. Tựa đề câu chuyện là “Và tôi vẫn muốn mẹ…” cho thấy thứ tình cảm mãnh liệt tình mẫu tử. Khi nhân vật tôi chỉ là một đứa trẻ, tình yêu lớn nhất là dành cho gia đình của mình. Dù có đói khát thì chúng vẫn không khóc lóc mà chỉ khóc khi nhớ đến mẹ của mình. Tận khi lớn lên thì thứ tình cảm đó vẫn không mất đi. Dù có không còn chiến tranh, cuộc sống đủ đầy thì thứ tình cảm đó vẫn ăn sâu nảy mầm trong tâm trí của nhân vật tôi. Viết về đề tài chiến tranh, các nhà văn Việt Nam cũng có rất nhiều tác phẩm nói về hiện thực chiến tranh và ca ngợi tình cảm gia đình trong thời kỳ đó. Như “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng. Cả hai nhà văn đều dùng những ngòi bút riêng của mình để lên án cái thảm khốc của chiến tranh và ca ngợi cái kiên cường, tình cảm con người trong thời kỳ đó.

3. Tác động:

Qua tác phẩm “Và tôi vẫn muốn mẹ…” của A-lếch-xi-ê-vích ta thấy được một bức tranh chiến tranh khốc liệt, nhưng ở đó vẫn có những đứa trẻ như nhân tôi hồn nhiên, ngây thơ nhưng mang những tình cảm thiêng liêng. Từ đó ta càng trân trọng cuộc sống hòa bình hiện nay và càng yêu thương gia đình hơn.

Thời gian cùng gia đình là vô cùng cần thiết đối với mỗi cá nhân và đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của chúng ta. Dành thời gian cho gia đình giúp bạn tăng cường sức khỏe tinh thần và thể chất, phát triển các kỹ năng xã hội, giữ gìn giá trị văn hóa, tạo dựng những kỷ niệm đẹp và hỗ trợ lẫn nhau. Gia đình là nơi mang lại cho con người cảm giác an toàn, ấm áp và yêu thương. Gia đình là nền tảng cho những mối quan hệ tốt đẹp khác trong cuộc sống. Dành thời gian cho gia đình giúp ta học được những giá trị đạo đức, lối sống tốt đẹp, đồng thời phát triển các kỹ năng giao tiếp, hợp tác và giải quyết vấn đề; giúp con người gắn kết với nhau hơn, chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn và cùng nhau vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Dành thời gian cho gia đình giúp ta học được cách quan tâm, chia sẻ và yêu thương người khác, từ đó xây dựng những mối quan hệ bền chặt và lâu dài. Mỗi người nên cố gắng dành thời gian cho gia đình nhiều nhất có thể, dù chỉ là những khoảnh khắc nhỏ bé trong cuộc sống hàng ngày. Mỗi người nên cố gắng dành thời gian cho gia đình nhiều nhất có thể, dù chỉ là những khoảnh khắc nhỏ bé trong cuộc sống hàng ngày.

ĐỀ LUYỆN TẬP TUYỂN SINH 10_2023-2024_ Chủ đề GIÁ TRỊ BẢN THÂN

 

ĐỀ LUYỆN TẬP TUYỂN SINH 10_2023-2024_ Chủ đề GIÁ TRỊ BẢN THÂN

Câu 1. Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:

“Cái tôi” giống như ngôi sao Bắc cực đồng hành cùng ta trong đêm, giống như kho báu được chôn giấu trong sân sau nhà, giống như tiếng tù và hiệu triệu ta tiến về cánh cửa cuộc đời mới. Nếu bạn muốn có được sự lạc quan chân chính bắt nguồn từ trái tim của mình thì trước tiên phải học một bài học không thể thiếu: Tìm ra con người thật của bạn.

Bạn có hiểu bản thân mình không? Bạn có nhận thức được bản thân mình không? Mọi người đều sẽ trả lời: Tất nhiên rồi. Chúng ta thường xuyên thể hiện sự hiểu biết và đánh giá bản thân trong các tình huống như: đi ứng tuyển, tham gia tập huấn, tổng kết công việc. Tin rằng rất nhiều người khi nói đến ưu, khuyết điểm và mục tiêu kế hoạch của bản thân thì sẽ nói một cách chắc chắn: “Tôi hiểu, tôi biết”.

Trong thực tế cuộc sống, hầu hết chúng ta đều biết bản thân mình có những ưu điểm nào, nhưng đối với khuyết điểm của bản thân thường là không biết hoặc không muốn biết. Chúng ta sẽ dùng những từ khá nhẹ nhàng như: lười, nôn nóng, không cầu tiến để miêu tả khuyết điểm của bản thân, nhưng tuyệt nhiên không nói bản thân hẹp hòi, ích kỉ, đố kị, ghê gớm, thích nghe lời xu nịnh; những từ ngữ này chúng ta chỉ dùng để miêu tả người khác. Nhưng khi bình tâm nhìn lại bản thân, bạn có dám khẳng định mình hoàn toàn không có những khuyết điểm kể trên không?

Nhà văn Victor Hugo từng nói: “Để người khác lật mặt nạ là thất bại, tự mình lật mặt nạ mới là thắng lợi”. Muốn thực sự hiểu bản thân thì trước tiên phải có dũng khí để tháo bỏ lớp mặt nạ xuống, nhìn thẳng vào cái tôi của mình.

Người đầu tiên chúng ta nhìn thấy trong gương là bản thân, khi thử bút phần lớn chúng ta viết tên mình, khi xảy ra mâu thuẫn hay tranh chấp điều chúng ta quan tâm nhất là lợi ích của mình, khi giành được thành tích điều đầu tiên chúng ta nghĩ tới là công sức của mình…là ai khiến chúng ta lười nhác, hi vọng đạt được sự tiến bộ mà không chịu hành động? Là ai khiến chúng ta bụng dạ hẹp hòi, đố kị với thành công của người khác? Là ai khiến chúng ta tự trói buộc bản thân trong vòng tròn giới hạn?  Chúng ta thường cảm thấy môi trường không tốt, cấp trên không công bằng, đồng nghiệp không thân thiện, chúng ta hay than vãn người khác nói chuyện không hợp, không hiểu ý mình. Thực tế kẻ thù lớn nhất của chúng ta không phải là ai khác, mà chính là bản thân chúng ta! Đúng vậy, chính sự nhu nhược, lười biếng, lòng đố kị của chúng ta đã ngăn cản chúng ta tiến về phía trước, kìm hãm sự phát triển của bản thân!

 

 (Theo Đá cuội hay kim cương, Dale Carnegie, NXB Thanh niên, 2018, trang 38,39)

a. Theo tác giả, kẻ thù lớn nhất của chúng ta là ai? Điều gì  ngăn cản chúng ta tiến về phía trước, kìm hãm sự phát triển của bản thân?

b. Tìm 01 phép liên kết có trong đoạn trích in đậm trong văn bản.

c. Nêu nội dung của văn bản.

d. Em hiểu thế nào về câu nói của Victor Hugo trong văn bản: “Để người khác lật mặt nạ là thất bại, tự mình lật mặt nạ mới là thắng lợi”? Trả lời trong khoảng 4-6 dòng.

Câu 2. “Nỗi đau cũng là một món quà.”

 ( Ba người thầy vĩ đại, Robin Sharma, NXB Lao động, 2019, tr. 231)

Em hãy viết một bài văn nghị luận khoảng 500 chữa bày tỏ quan điểm về ý kiến trên.

Câu 3.

Học sinh được chọn 1 trong 2 đề sau:

Đề 1.

Bác nằm trong giấc ngủ bình yên

Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền

Vẫn biết trời xanh là mãi mãi

Mà sao nghe nhói ở trong tim.

 

Mai về miền Nam, thương trào nước mắt

Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác

Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây

Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này....

( Trích Viếng lăng Bác, Viễn Phương, SGK Ngữ Văn 9, Tập 2, NXBGDVN, 2023, Tr. 58,59)

Hãy phân tích đoạn thơ trên. Sau đó liên hệ với một bài thơ/ đoạn trích để làm rõ khi đi qua nỗi đau ta biết yêu thương thành hành động, biết trân trọng những điều có được.

Đề 2.

Tình huống: Khi con người biết và nhận ra những khiếm khuyết, thiếu xót của bản thân và thẳng thắn thừa nhận mà không quanh co, giấu diếm, che đậy thì lúc đó con người sẽ biết sửa chữa, khắc phục và hoàn thiện mình. Đó là lúc con người sẽ đón nhận thắng lợi, niềm vui, thành công sẽ mỉm cười.

Nhiệm vụ: Hãy chọn giới thiệu một tác phẩm văn học để giúp em nhận ra tháo bỏ lớp mặt nạ xuống, nhìn thẳng vào cái tôi của mình và viết bài văn nghị luận lý giải cho sự lựa chọn của em.

 

GỢI Ý

Câu 1.

a. Theo tác giả, kẻ thù lớn nhất của chúng ta là là bản thân chúng ta; sự nhu nhược, lười biếng, lòng đố kị của chúng ta đã ngăn cản chúng ta tiến về phía trước, kìm hãm sự phát triển của bản thân.

b. Phép liên kết có trong đoạn trích in đậm trong văn bản.

Phép nối: Nhưng

Phép thế: hẹp hòi, ích kỉ, đố kị, ghê gớm, thích nghe lời xu nịnh - khuyết điểm kể trên

Phép lặp: bản thân

c. Nội dung của văn bản: Văn bản bàn luận về tầm quan trọng của việc tự hiểu bản thân và lấy lại quyền làm chủ cuộc sống của mỗi người; để đạt được hạnh phúc và thành công trong cuộc sống, mỗi người cần phải nhận thức rõ những ưu điểm và khuyết điểm của bản thân, từ đó có ý thức sửa đổi và phát triển bản thân.

d. Câu nói của Victor Hugo trong văn bản: “Để người khác lật mặt nạ là thất bại, tự mình lật mặt nạ mới là thắng lợi” khẳng định tầm quan trọng của việc tự nhận thức bản thân, nhận thức rõ những ưu điểm và khuyết điểm để có thể tự hoàn thiện bản thân và có trách nhiệm với cuộc sống của mình.

 "Để người khác lật mặt nạ" tượng trưng cho việc bị người khác phơi bày khuyết điểm, điều này thường dẫn đến sự xấu hổ và thất bại.

"Tự mình lật mặt nạ" tượng trưng cho việc dũng cảm nhìn nhận thẳng thắn vào bản thân, nhận thức rõ những khuyết điểm để có thể sửa đổi và phát triển.

Việc tự mình lật mặt nạ tuy có thể khó khăn và thử thách, nhưng nó giúp con người trưởng thành và tiến bộ hơn.

Câu 2. “Nỗi đau cũng là một món quà.”

A. Mở bài:

- Nỗi đau thường được gắn liền với những cảm xúc tiêu cực như buồn bã, tổn thương, thất vọng,... khiến con người ta muốn trốn tránh. Tuy nhiên, dưới góc nhìn tích cực, nỗi đau cũng ẩn chứa những giá trị quý giá.

- Phải chăng nỗi đau cũng là món quà.

B. Thân bài

* Giải thích

- Nỗi đau: là cảm xúc đau đớn mãnh liệt xuất phát từ việc mất đi những gì là thân yêu nhất, quý giá của chính mình hoặc phải đối diện với những nghịch cảnh, những thử thách, thất bại trong cuộc sống.

- Món quà: là một thứ gì đó (vật chất hoặc tinh thần) được trao cho một người một cách tự nguyện và không có tính chất trao đổi. Thông thường, người nhận được quà sẽ đón nhận một cách hạnh phúc, vui vẻ, chấp nhận.

=> Ý kiến nhấn mạnh: Nỗi đau chính là một món quà mà cuộc sống “ban tặng” cho mọi người. Dù là với tâm thế nào thì người nhận được món quà đó cũng phải chấp nhận và biến yêu thương thành hành động, biết trân trọng những điều có được khi đi qua nỗi đau, biết vượt qua nghịch cảnh để hướng đến những điều tích cực, sáng tươi.

* Biểu hiện:

- Bị kỳ thị hoặc phân biệt đối xử

- cảm thấy xấu hổ, tự trách móc bản thân và khó tha thứ cho bản thân.

- trải qua mất mát, thất vọng hoặc chán nản

* Phân tích:

- Tại sao nói nỗi đau là một món quà?  Nỗi đau không phải là điều ai mong muốn nhưng nó là điều tất yếu của cuộc sống. Dù muốn dù không thì ai cũng có lúc cũng phải đón nhận “món quà” này. Điều quan trọng là ta có thể tìm ra ý nghĩa tích cực từ những trải nghiệm đau buồn trong cuộc sống để bản thân ngày càng trưởng thành và hoàn thiện hơn.

+ Nó làm cho người nhận thêm sâu sắc, được trải nghiệm, hiểu rõ bản chất của cuộc sống. Sau khi vượt qua nỗi đau, niềm vui mà ta có được sẽ trở nên thực tế và trọn vẹn hơn, bởi ta đã biết trân trọng giá trị của hạnh phúc.

+ Nỗi đau cuộc người nhận phải nỗ lực, thích ứng với hoàn cảnh, vượt qua thử thách và trở nên mạnh mẽ hơn. Vượt qua nỗi đau giúp ta mạnh mẽ hơn, có thêm niềm tin và nghị lực để đối mặt với những thử thách sau này.

+ Một cơ hội để thử thách sức chịu đựng, ý chí, bản lĩnh… của mỗi người. Nỗi đau giúp ta học hỏi từ những sai lầm, rút ra bài học hoàn thiện bản thân. Đi qua nỗi đau mỗi người sẽ trưởng thành hơn.

+ Mỗi người sẽ biết trân trọng những niềm vui, hạnh phúc của chính mình. Nỗi đau giúp ta thấu hiểu và đồng cảm với những người xung quanh, trân trọng những điều tốt đẹp trong cuộc sống một cách sâu sắc hơn, biết ơn những gì mình đang có và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc.

- Tuy nhiên không phải nỗi đau nào cũng khiến chúng ta lớn lên, có những nỗi đau khiến ta gục ngã. Nỗi đau quá mức có thể dẫn đến những tổn thương tinh thần lâu dài, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Không biết cách hoặc không thể đủ ý chí để vượt qua nỗi đau ta sẽ gục ngã.

* Phê phán: những người không biết chấp nhận và vượt qua nỗi đau

- sợ hãi đối mặt với những thử thách và khó khăn mới, lo lắng về việc thất bại và né tránh những điều mới mẻ.

- cô lập tránh né các hoạt động xã hội và thu mình lại trong thế giới riêng của mình.

- mất niềm tin vào cuộc sống và tương lai và không có động lực để làm bất cứ điều gì

* Bài học

 - Thay vì trốn tránh hay chối bỏ, ta cần đối mặt với nỗi đau một cách tích cực. Hãy trân trọng những bài học kinh nghiệm mà nỗi đau mang lại, biến nó thành động lực để bản thân trưởng thành và hoàn thiện hơn.

 - Khi phải đối diện với những thất bại, nghịch cảnh, những nỗi đau trong cuộc sống:

+ cho phép bản thân cảm nhận những cảm xúc tiêu cực như buồn bã, lo lắng và tức giận nhưng hãy tha thứ và học hỏi từ những sai lầm đó và tiếp tục tiến về phía trước.

+ biết vượt mình, biết buông bỏ; xem những nỗi đau là kinh nghiệm, là động lực để thêm tự tin, thêm bản lĩnh… sống lạc quan.

+ Tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người thân yêu: Chia sẻ nỗi đau của bạn với những người mà bạn tin tưởng.

C. Kết bài

Nỗi đau, giống như một viên kim cương thô, cần được mài giũa và chế tác để trở nên lấp lánh và quý giá. Hãy biến nỗi đau thành món quà để tự hoàn thiện bản thân và sống một cuộc đời ý nghĩa.

Câu 3.

Đề 1.

 A. Mở bài

-  Viễn Phương là một cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam thời chống Mĩ cứu nước. Thơ của ông bình dị mà trữ tình, mộc mạc, chân chất nhưng nhẹ nhàng, sâu lắng.

- Bài thơ Viếng lăng Bác thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động của nhà thơ đối với Người khi vào lăng viếng Bác với giọng trang trọng, tha thiết thể hiện niềm yêu thương, biết ơn Bác.

- Ta có thể cảm nhận được niềm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Bác và ước nguyện cống hiến chân thành của nhà thơ trong những câu thơ sau:.

Bác nằm trong giấc ngủ bình yên

…

Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này....

B. Thân bài

1. Khái quát

- Bài thơ Viếng lăng Bác là một trong những bài thơ cảm động và xuất sắc nhất viết về lãnh tụ Hồ Chí Minh.

- Bài thơ tả lại một ngày ra thăm lăng Bác, từ tinh sương đến trưa, đến chiều. Nhưng thời gian trong tưởng niệm là thời gian vĩnh viễn của vũ trụ, của tâm hồn. Cả bài thơ bôn khổ, khổ nào cũng trào dâng một niềm thương nhớ bao la và xót thương vô hạn.

2. Phân tích

a. Niềm xúc động nghẹn ngào khi vào lăng, nhìn thấy di hài Bác

“Bác nằm trong lăng giấc ngủ bình yên 

…

Mà sao nghe nhói ở trong tim.”

- Sử dụng biện pháp nghệ thuật nói giảm, nói tránh “giấc ngủ bình yên” nhằm giảm đi nỗi đau, vừa thể hiện thái độ nâng niu, trân trọng giấc ngủ của Bác.

- Hình ảnh “vầng trăng sáng dịu hiền”: chỉ ánh đèn tỏa ra từ lăng, đó cũng là ẩn dụ chỉ tâm hồn cao đẹp, nhân cách thanh cao của Người.

+ Trăng vừa biểu tượng cho vẻ đẹp nhân cách thanh cao của Bác, vừa là người tri kỉ theo Bác từ những năm tháng còn sống cho tới lúc Người đi vào cõi vĩnh hằng.

=> Người đang ngủ,lặng lẽ và yên bình. Ngày ngày mặt trời vẫn đi qua, đêm đêm ánh trăng vẫn chiếu rọi dịu hiền và thanh mát. Trong lòng mỗi người dân Việt Nam,Bác mãi mãi bất diệt.

- Tâm trạng xúc động của nhà thơ được biểu hiện bằng một hình ảnh ẩn dụ sâu xa: “Vẫn biết trời xanh là mãi mãi”.

+ Hình ảnh Trời xanh “mãi mãi”: tấm lòng, đạo đức của Người cao vợi, vẫn mãi xanh trong cao cả dù Người đã ra đi

- Hình ảnh vầng trăng, trời xanh: Bác trường tồn, vĩnh hằng cùng non sông đất nước.

=> Tác giả sử dụng những hình ảnh kỹ vĩ: Vầng trăng, trời xanh nối tiếp nhau làm nỗi bật sự cao cả, vĩ đại của Người.

- Dù tin như thế nhưng mấy chục triệu người dân Việt Nam vẫn đau xót và nuối tiếc khôn nguôi trước sự ra đi của Bác: “Mà sao nghe nhói ở trong tim”.

+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “nghe nhói ở trong tim”, nhà thơ như nghe thấy nỗi đau cứ nhức nhối như cắt cứa trong tim mình. Đó không chỉ là nỗi đau riêng tác giả mà của cả triệu trái tim con người Việt Nam.

+ “Nhói” là từ ngữ biểu cảm trực tiếp, biểu hiện nỗi đau đột ngột, quặn thắt. Tác giả tự cảm thấy nỗi đau mất mát ở tận đáy sâu tâm hồn mình, nỗi đau ấy uất nghẹn tột cùng không nói thành lời.

+ Cặp quan hệ từ “vẫn, mà” diễn tả sự mâu thuẫn. Cảm giác nghe nhói ở trong tim mâu thuẫn với nhận biết trời xanh là mãi mãi. Giữa tình cảm và lí trí có sự mâu thuẫn. Và con người đã không kìm nén được khoảnh khắc yếu lòng.

=> Bác sẽ sống mãi cùng thời gian, vĩnh viễn như trời xanh, nhưng không thể không đau lòng trước một sự thật: Người đã vĩnh viễn ra đi.

⇒ Với dân tộc Việt Nam, Bác Hồ không bao giờ mất, Bác vẫn sống.

b. Khổ 4: Những tình cảm, cảm xúc trước lúc ra về. Ý thơ sâu lắng, hình ảnh thơ đẹp và độc đáo, cách biểu hiện cảm xúc "rất Nam Bộ".

Mai về miền Nam thương trào nước mắt

…

Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.

- “Mai về miền Nam thương trào nước mắt”: cảm xúc trực tiếp lưu luyến không muốn rời xa. Tạm biệt Người ở lại với giấc ngủ ngàn thu mà bước chân của những người con miền Nam như nặng trĩu

+ Từ chỉ thời gian “Mai” đi liền với địa danh “miền Nam” gợi sự chia xa, gợi khoảng cách, gợi cả tấm lòng, tình cảm của những người con miền Nam.

+ Lối nói “thương trào nước mắt” đã cụ thể hóa nỗi nhớ thương da diết, gợi chiều sâu của sự gắn bó với miền Bắc, với Bác Hồ của những người miền Nam, lưu luyến không muốn rời xa.

- Nhà thơ bày tỏ ước muốn hóa thân để ở lại bên cạnh Bác:

“Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác 

Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây 

Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.”

 + Nhịp điệu dồn dập và điệp từ “muốn làm” khởi đầu cho mỗi dòng thơ giúp nhà thơ tô đậm mức độ thiết tha, mãnh liệt của niềm mong ước. niềm dâng hiến tha thiết,mãnh liệt, muốn làm một điều gì đó vì Bác.

+  Phép liệt kê, ẩn dụ “con chim, đóa hoa, cây tre”: để dâng tiếng hót vui tươi cho Người; để góp thêm hương sắc cho khu vườn thiên nhiên quanh lăng, và để đứng canh giấc ngủ cho Người. Ước muốn cuối cùng trước khi rời lăng chính là lời hứa mãi mãi kiên trung với đất nước, quyết giữ gìn đất nước, sống xứng đáng với ý nguyện của Người.

- Hình ảnh ẩn dụ cây tre được lặp lại tạo kết cấu đầu cuối tương ứng như sự khẳng định về lòng trung kiên, son sắt, bộc lộ tâm nguyện hướng về Bác Hồ, như một lời hứa về tinh thần bền bỉ gìn giữ nước non thống nhất.

- Chủ thể “con” đến đây không xuất hiện thẻ hiện ước nguyện này không phải của riêng tác giả mà là của tất cả mọi người, của dân tộc ta đối với Bác.

=> Ta bên Người, Người tỏa sáng trong ta/Ta bỗng lớn ở bên Người một chút.

3. Đánh giá

 Với thể thơ 8 chữ, giọng điệu thiết tha, sâu lắng, sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ quen thuộc, ngôn ngữ thơ giản dị mà cô đọng. Viễn Phương đã rất thành công khi đi từ cảm xúc cá nhân đối với lãnh tụ đến tình yêu mến vô hạn của quân dân miền Nam kính yêu dành tặng cho Người. Đặc biệt, nhà thơ đã hình tượng hóa sâu sắc hình ảnh Hồ Chí Minh bằng những biểu tượng có sức khái quát cao độ, khẳng định mạnh mẽ sức sống vĩnh hằng của Người trong lòng dân tộc. Ông đã nhẹ nhàng đóng góp vào nền thơ ca Việt Nam một khúc ca réo rắt tình cảm yêu thương, ngợi ca sự nghiệp vĩ đại của Bác.

4. Liên hệ

Nhà thơ Viễn Phuong  đã biến yêu thương thành hành động thành khát vọng cống hiến. Ta cũng có thể gặp được khát vọng cống hiến mãnh liệt của một con người săp giã từ cuộc sống trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải

Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ là tâm sự của ông trong những ngày cuối của cuộc đời. Tình cảm dạt dào và suy nghĩ sâu lắng trong tâm tư của ông đã gởi gắm vào bài thơ. Với thể thơ năm chữ, giọng thơ lúc mạnh mẽ, lúc tha thiết ngân vang, âm hưởng nhẹ nhàng xuyên khổ thơ, tác giả đã bộc lộ cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước và khát vọng đẹp đẽ muôn được dâng hiến cho cuộc đời trước lúc đi xa. Sống là phải cống hiến cho đất nước, dù là nhỏ bé, và phải không ngừng cống hiến cho cuộc đời. Mỗi con người hãy là một mùa xuân nho nhỏ để làm nên mùa xuân bất diệt của đất nước. Một xã hội tốt đẹp thì mỗi con người phải tốt đẹp. Đây là điều tâm niệm và khát vọng của nhà thơ trước lúc đi xa vĩnh biệt cuộc đời.

Dù ngày Viễn Phương ra viếng lăng Bác đã rất xa, Thanh Hải thì không còn nhìn thấy mùa xuân quê hương mình nữa. Nhưng mỗi nhà thơ đều để lại những dòng thơ chan chứa, ấm áp về tình người, tình cảm sâu nặng với quê hương, xứ sở. Cả hai  đều thể hiện ước nguyện chân thành, tha thiết được hoà nhập, cống hiến cho cuộc đời, cho đất nước, nhân dân... Ước nguyện khiêm nhường, bình dị muốn được góp phần dù nhỏ bé vào cuộc đời chung. Tư tưởng ấy thực sự là tư tưởng cao đẹp và mang đầy tính nhân văn của con người. Con người sống trên đời đều cần một lý tưởng sống cho mình. Và lý tưởng sống cao đẹp nhất đó là lý tưởng sống cống hiến, sống cho đi mà không cần báo đáp, sống để tô điểm cho đời, sống để cống hiến và xây dựng cộng đồng ngày một tốt đẹp hơn. Nếu mỗi người đều có thái độ sống đẹp và giàu triết lý như vậy thì cuộc sống sẽ trở nên tốt đẹp hơn rất nhiều. Dù ở độ tuổi nào thì con người sống trên đời cũng cần cống hiến vào cuộc sống chung, góp mình vào công cuộc chuyển mình và dựng xây đất nước.  Hai tác giả nhưng chung một suy nghĩ, chung một ước nguyện. Những điều đó thật đáng cho chúng ta – những thế hệ sau này – trân trọng. Riêng bản thân tôi vẫn còn ngồi trên ghế nhà trường nhưng sẽ luôn nuôi dưỡng trong lòng mình những đức tính tốt, trui rèn đạo đức, kiến thức để mai sau có thể xây dựng đất nước ngày càng phồn vinh, vững mạnh.

C. Kết bài

- Viễn Phương đã thay nhân dân miền Nam nói riêng và nhân dân cả nước nói chung dâng lên Bác niềm cảm xúc chân thành, lòng tôn kính thiêng liêng.

-  Bài thơ sẽ tiếp tục sống trong lòng người đọc, gợi nhắc cho những thế hệ kế tục thành quả rực rỡ của cách mạng cách sống sao cho xứng đáng với sự hi sinh của một con người vĩ đại mà giản dị- Chủ tịch Hồ Chí Minh.

 

Đề 2.

1. Nêu vấn đề:

-  Khi con người biết và nhận ra những khiếm khuyết, thiếu xót của bản thân và thẳng thắn thừa nhận mà không quanh co, giấu diếm, che đậy thì lúc đó con người sẽ biết sửa chữa, khắc phục và hoàn thiện mình. Đó là lúc con người sẽ đón nhận thắng lợi, niềm vui, thành công sẽ mỉm cười.

- Dẫn vào nội dung lựa chọn:

Một quyển sách hay dành cho thiếu nhi thường là cuốn sách dành cho người đọc mọi lứa tuổi. Bởi cuốn sách đó nói được bằng ngôn ngữ trẻ thơ vẻ đẹp muôn màu của cuộc sống, cũng là cuốn sách mà người đọc lớn tuổi qua đó mà trở về sống với ký ức tuổi thơ. Tập truyện ngắn Điều kỳ diệu dưới những gốc anh đào của nhà văn Võ Thu Hương (Nhà xuất bản Văn học, năm 2022), tác phẩm được Hội Nhà văn TP.HCM trao giải Văn học thiếu nhi năm 2022, là một quyển sách như thế.

2. Giới thiệu tác phẩm và nêu ý nghĩa: (Theo https://znews.vn/song-mai-voi-ky-uc-tuoi-tho-post1401685.html

-    Với độ dày hơn 160 trang, 22 truyện ngắn, tập sách giúp người đọc rong chơi giữa một thế giới đầy mơ mộng với sự đan xen trong trái tim và những tâm hồn thơ trẻ. "Điều kỳ diệu dưới những gốc anh đào" là thế giới của những giấc mơ thơ trẻ được kể bằng một ngôn ngữ thuần khiết, thứ ngôn ngữ có khả năng đánh thức mọi giác quan của người đọc. Cứ từng chút một, theo từng trang sách, từng câu chuyện như được chắt ra từ chính cuộc sống hàng ngày, từng chiếc mầm bé xinh được người lớn trao trẻ con, được những người bạn nhỏ tặng nhau. Qua từng trang sách, trẻ được gặp rất nhiều người bạn đáng mến như Bống, Bum, Uyên, Huy… được các bạn ấy âm thầm trao tặng những hạt mầm của tình yêu thương và nghị lực. Và những hạt giống tâm hồn, bài học cuộc sống được nhen lên chính từ những người bạn trong cuốn sách nhỏ này…

Ấn tượng đầu tiên của người đọc, đây là thế giới của những giấc mơ thơ trẻ được kể bằng một ngôn ngữ thuần khiết, thứ ngôn ngữ có khả năng đánh thức mọi giác quan của người đọc.

Truyện ngắn đầu tiên của tập sách, truyện Quê mình đẹp nhất giúp bạn đọc một lần được sống trong thế giới của giấc mơ qua chuyến phiêu lưu đầy thú vị của Thảo và Nguyên. Trong thế giới của giấc mơ, của huyền thoại đó có “ông trời rủ màn đi ngủ”, những vì sao lung linh, dòng sông ngân với muôn nghìn chú cá bằng vàng bằng bạc lấp lánh, lũ quạ bắc thành cầu Ô Thước qua sông... Nhưng ở xứ sở thần tiên ấy, các bạn nhỏ đã nhận ra cũng chẳng gì thú vị. Không ai nghe mình nói, không một sự kết nối ấm áp nào… Hai bạn nhỏ ham chơi mới nhận ra chỉ trái đất có hương thơm từ đồng lúa chín vàng. Có sóng vỗ êm êm như tiếng hát. Có núi đồi thân thương và nhất là có mẹ.

Tập truyện ngắn cũng đậm tính giáo dục khi truyền tải những nội dung đầy tính nhân văn đến mỗi tâm hồn thơ trẻ và tất cả người đọc chúng ta. Trong đó, sâu đậm nhất là chủ đề tôn trọng sự khác biệt, ngợi ca sức mạnh của tình yêu thương và ý chí vượt lên nghịch cảnh của con người.

Truyện Bí mật của cậu bạn to lớn kể về cậu bé Harry lớn quá khổ đã từ bỏ được thói quen đánh bạn nhờ vào sự tin tưởng chân thành và tình yêu thương sâu sắc của cô giáo. Sự đổi thay của Harry Big đã ngầm truyền thông điệp cho tất cả những bậc cha mẹ và những nhà giáo dục rằng, chính sức mạnh của tình yêu thương và sự tin tưởng đã giúp thay đổi thế giới này, chứ không phải đòn roi và kỷ luật. Trái ngược với Harry Big, chuột Nhí trong Chuột Nhí đi tìm hạnh phúc, bé Còi và Mum trong Mum và bé Còi lại là những số phận trẻ thơ không may khi thân thể khiếm khuyết. Mặc dầu vậy, các nhân vật hư cấu đều vượt lên bằng ý chí, nghị lực, sự kiên trì và tình yêu thương của bạn bè, người thân để khẳng định giá trị của đời sống và tìm thấy hạnh phúc cho mình.

Tác phẩm cũng chứa đựng những bài học giản dị và sâu sắc về thiên nhiên và cuộc sống. Những truyện ngắn như Hương của bùn đã lan tỏa tình yêu và sự trân trọng vẻ đẹp muôn màu của thiên nhiên đến mỗi tâm hồn thơ bé. Những dòng văn miêu tả sự tuần hoàn và sức sống bất tận của thiên nhiên như “mình xuống đất, rồi sẽ lại thành cái mầm, sẽ thành cái cây, mình sẽ trở thành vĩ đại như mẹ” sẽ giúp các em thấu hiểu vòng tuần hoàn của sự sống không kém bất kỳ một bài học tự nhiên nào được giảng giải.

Thông điệp về tình yêu thương, lòng trắc ẩn, niềm thấu cảm trước khổ đau, nghịch cảnh ở đời xuất hiện tràn ngập trong tác phẩm. Những truyện ngắn như Khi tò he biết khóc hay Điều kỳ diệu dưới những gốc anh đào thật sự là những bài học đạo đức có khả năng ngấm sâu vào lòng tất cả mỗi người đọc không phân biệt tuổi tác để nuôi dưỡng tình yêu thương cho cuộc sống này.

Tác phẩm cũng đã thấu hiểu và xót xa trước nỗi cô đơn của không ít em nhỏ trong xã hội hiện đại, giữa lòng thành phố nhiều nhà máy, lắm bê tông mà thiếu vắng những bóng cây xanh và sự chia sẻ, yêu thương con người.Cô giáo của Bum trong truyện Con muốn làm một cái cây đã cảm động rơi nước mắt khi “bắt gặp sự cô đơn và tình cảm sâu sắc” trong “ước muốn làm một cái cây” của cậu bé là lời cảnh tỉnh cho tất cả người lớn chúng ta về tương lai của những đứa trẻ và tương lai của cả thế giới.

Điều kỳ diệu dưới những gốc anh đào thật sự là cuốn sách hay dành cho thiếu nhi và cho tất cả những ai “từng là thiếu nhi” trong cuộc đời này.

3. Tác động:

Con người ta ai cũng có những lớp mặt nạ để che giấu đi con người thật của mình. Đó có thể là lớp mặt nạ của sự mạnh mẽ, của sự vui vẻ, của sự tự tin,... Hay cũng có thể là lớp mặt nạ của sự yếu đuối, của sự buồn bã, của sự tự ti,... Lớp mặt nạ này giúp ta hòa nhập với xã hội, giúp che giấu đi những khuyết điểm và cảm xúc tiêu cực của bản thân. Tháo bỏ lớp mặt nạ xuống, nhìn thẳng vào cái tôi của mình không phải là một việc dễ dàng. Nó đòi hỏi sự dũng cảm và quyết tâm. Tuy nhiên, đây là một hành trình vô cùng xứng đáng để thực hiện. Khi ta nhìn thẳng vào cái tôi của mình, ta sẽ mở ra cánh cửa đến với một cuộc sống hạnh phúc và viên mãn hơn. Khi ta nhìn thẳng vào cái tôi của mình, ta sẽ hiểu rõ hơn về bản thân, về những điểm mạnh, điểm yếu, về những mong muốn và nhu cầu của bản thân. Hiểu rõ bản thân, chúng ta sẽ dễ dàng chấp nhận bản thân hơn, sẽ không còn cố gắng để thay đổi bản thân để phù hợp với mong muốn của người khác. Sống thật với bản thân, ta sẽ cảm thấy hạnh phúc và viên mãn hơn, không còn phải lo lắng về việc che giấu bản thân, và có thể tự do thể hiện con người thật của mình. Hãy nhớ rằng, tháo bỏ lớp mặt nạ xuống, nhìn thẳng vào cái tôi của mình là một hành trình, không phải là đích đến. Hãy kiên nhẫn và yêu thương bản thân trong suốt hành trình này.