Kỹ năng lắng nghe – Nâng bước
thành công
Nguyễn Thị Nga
Ngày nay, để
thành công trong công việc và cuộc sống không thể thiếu kỹ năng mềm vì thực tế
cho thấy người thành đạt chỉ có 25% là do kiến thức chuyên môn và 75% còn lại
được quyết định bởi những kỹ năng mềm được trang bị. Và trong số các kỹ năng mềm
được các nhà nghiên cứu chỉ ra, chúng ta không thể không nhắc tới kỹ năng lắng
nghe. Đây là kỹ năng tối cần thiết trong nghệ thuật giao tiếp để tạo mối bang
giao và thu phục lòng người. Đồng thời nó cũng là phương thức hữu hiệu để chúng
ta học hỏi, tiếp nhận tri thức, kinh nghiệm trong công việc, cuộc sống.
1.
Thế nào là nghe và lắng nghe
Hàng
ngày chúng ta tiếp nhận rất nhiều âm thanh, thông tin từ con người, từ các
phương tiện truyền thông… bằng đôi tai của mình giúp chúng ta có kiến thức, hiểu
biết, nhìn nhận và đánh giá vấn đề. Theo tác giải Nguyễn Lân: “Nghe là nhận
được tiếng bằng tai, là sự cảm nhận được bằng tai ý người nói”. Hay nói
cách khác, nghe là quá trình sóng âm đập vào màng nhĩ và chuyển lên não, là
hình thức tiếp nhận thông tin qua thính giác. Vì vậy, hàng ngày chúng
ta nghe rất nhiều âm thanh, tiếng nói xung quanh mình nhưng nhiều khi không lưu
tâm, đôi khi không nhất thiết phải hiểu. Và theo kết quả của các công trình
nghiên cứu thì nghe có năm cấp độ: nghe phớt lờ, nghe giả vờ, nghe chọn lọc,
nghe chú tâm, nghe thấu cảm.
Nghe
phớt lờ hay không nghe gì cả tức lúc này khách thể giao tiếp hoàn toàn để
ngoài tai những gì chủ thể đang nói. Anh ta nói chuyện trong lớp học, trong cuộc
họp, nhìn lơ đãng không tập trung hay chăm chú làm việc riêng. Có thể nói rằng
đây là biểu hiện tồi tệ nhất của việc nghe, thể hiện sự thiếu tôn trong người đối
diện và thiếu tôn trọng bản thân.
Giả
vờ nghe là lúc này người nghe có suy nghĩ những gì mình đang nghe là không
cần thiết hay trái với suy nghĩ, mong muốn của mình nên không muốn nghe. Nhưng
có thể vì sợ, vì phép lịch sự nên tỏ ra đang lắng nghe nhưng thực tế không nghe
gì cả.
Nghe
chọn lọc là kiểu nghe có sự lựa chọn thông tin tiếp nhận tức chỉ nghe những
gì cho là thích, là có ích hay đúng với suy nghĩ của bản thân. Ngược lại, những
gì cảm thấy không phù hợp, không thích thì cho phép bản thân bỏ nghe và suy
nghĩ việc khác.
Nghe
chăm chú là một trong những cấp độ cao của việc nghe, bản thân người nghe sẽ
tập trung sự chú ý và sức lực để nắm bắt các thông tin, nội dung của người nói
để hiểu và lưu giữ thông tin đó.
Nghe
thấu cảm là cấp độ cao nhất của việc nghe, lúc này người nghe không chỉ tiếp
nhận thông tin bằng thính giác mà còn bằng cả trái tim để lắng nghe cả những
thông tin không nói thành lời. Họ đang đặt mình vào vị trí của người nói để cảm
nhận được tình cảm, nội tâm, suy nghĩ của người nói, họ đang nghe một cách tích
cực và chân thành. Và chỉ khi ta nghe ở cấp độ thấu cảm thì nó mới trở thành kỹ
năng, nghệ thuật lắng nghe.
Như
vậy, nghe sẽ có nhiều cấp độ, là phản xạ tự nhiên của con người nhưng lắng
nghe là kỹ năng, là nghệ thuật nên chỉ có nghe chăm chú, nghe thấu cảm mới được
coi là lắng nghe.
Để
lắng nghe thì trước tiên ta hãy để tâm mình tĩnh lại, lắng xuống trước bởi có
thế ta mới tiếp nhận lời nói của người khác bằng cả trái tim, bằng sự đồng cảm
chân thành nhất mà không có sự đánh giá, phán xét. Vì vậy mà ta có chữ “lắng” đứng
trước chữ “nghe” và trở thành từ ghép “lắng nghe” vô cùng ý nghĩa.
Với
người trung Quốc, chữ “thính - 聽” gồm 5 bộ vương, nhĩ, nhãn, tâm, nhất để nói lên nghệ thuật của
việc nghe.
Vương
(vua): Tôn trọng người nói, hãy xem họ là thượng đế
Nhĩ
(tai): Hãy tập trung cao độ, vểnh tai lên để lắng nghe
Nhãn
(mắt): Để thấu hiểu người khác thì nghe bằng tai thôi chưa đủ, ta còn “nghe” bằng
mắt, phải có sự tương tác với đối phương bằng mắt để hiểu cả điều họ không nói
bằng lời.
Tâm
(tim, tấm lòng): Phải để tâm tới đối phương, để tâm tới lời nói của họ, có như
thế những nội dung ta tiếp nhận mới được “chuyển hóa” về tim một cách trọn vẹn
Nhất
(một): Tất cả những điều trên phải kết hợp một cách đồng nhất thì lúc này hiệu
quả của việc nghe mới phát huy tối đa.
Như
vậy, lắng nghe là quá trình người nghe tập trung cao độ vào tất cả những gì được
thể hiện ở người nói để nắm bắt và hiểu nội dung thông tin, đồng thời qua đó
còn thấu hiểu được suy nghĩ, tâm tư, tình cảm, mong muốn của người nói.
Và
nếu như nghe là phản xạ tự nhiên của con người bởi thính giác là một trong năm
giác quan thì lắng nghe lại là một nghệ thuật.
2.
Tầm quan trọng của việc lắng nghe
Lắng
nghe luôn được đánh giá là kỹ năng quan trọng bậc nhất và cũng khó nhất trong
quá trình truyền thông vì thế mới có câu: “Mất hai năm để học nói nhưng mất
cả đời để học lắng nghe”. Hay “Nói là bạc, im lặng là vàng, lắng nghe là
kim cương” để thấy được tầm quan trọng của lắng nghe đối với tất cả chúng
ta - không phân biệt tuổi tác, giới tính, nghề nghiệp… Lắng nghe đóng vai
trò quan trọng trong nghệ thuật giao tiếp, là một trong những phương thức thu
phục lòng người, là cách thức để rút ngắn con đường tới thành công.
Đầu
tiên, lắng nghe thể hiện sự tôn trọng đối phương: Theo nghiên cứu của
Maxlaw thì con người có 7 bậc nhu cầu được xếp theo thứ tự như sau: vật chất,
an toàn, tình cảm, công nhận, tôn trọng, cống hiến và thẩm mỹ. Như vậy, được
tôn trọng là một trong những nhu cầu luôn tồn tại trong bản thân mỗi người,
không phân biệt giàu nghèo, chức vụ, nghề nghiệp, tuổi tác, giới tính bởi mọi
người đều có cảm nhận, lòng tự ái và sự tự tôn bản thân nhất định. Nên khi ta lắng
nghe đối phương nói bằng cả đôi tai, ánh mắt, bằng thái độ chân thành là cách
chúng ta làm thỏa mãn nhu cầu được tôn trọng, đáp ứng sở nguyện được người khác
lắng nghe mình nói của đối phương. Mặt khác, muốn có tài ăn nói thì phải biết lắng
nghe, muốn được người khác quan tâm thì trước tiên bản thân phải học được cách
tôn trọng, quan tâm người khác vì “ trong cuộc sống, không thể trao đi một cục
đá lạnh lại đòi về những tình cảm yêu thương, ấm áp”.
Không
những thế, lắng nghe còn giúp chúng ta gắn kết, tạo lập các mối quan hệ.
Chúng ta nhận ra rằng trong cuộc sống để tạo lập được một mối quan hệ đã khó và
để duy trì nó luôn bền vững, tốt đẹp còn khó hơn. Và một trong những mấu chốt
quan trọng lại nằm ở việc lắng nghe vì tất cả mọi người đều có nhu cầu được tôn
trọng, được sẻ chia và quan tâm. Vì vậy, khi người khác trò chuyện chúng ta hãy
lắng nghe với một tâm hồn tĩnh lặng, sáng suốt, một thái độ tâm trung và biết
khuyến khích họ nói về chính họ về thành công của họ. Có câu nói:“Lắng nghe
trọn vẹn đôi lúc còn có giá trị hơn cả những lời an ủi bâng quơ, bởi cảm giác
được trút hết nỗi lòng mình ra cho một người thành thực để tâm đã là quá đủ nhẹ
nhõm”. Đặc biệt, trong sự vận động hối hả của thời gian, giữa bộn bề lo
toan của cuộc sống, con người lại càng có nhiều nỗi lòng mong được chia sẻ để
nhận sự thấu cảm của người khác. Và chính sự lắng nghe trọn vẹn là cử chỉ của
trái tim chân thành đem lại sự hàn gắn hay thấu hiểu nhau hơn. Để làm được điều
này thì chúng ta phải ghi nhớ một nguyên tắc trong quản lý con người: “Mọi
người thường không quan tâm đến bạn hay công việc của bạn cho đến khi họ biết bạn
quan tâm thực sự đến những vấn đề của họ”. Và khi trò chuyện với ai đó,
chúng ta hãy nhớ rằng “mỗi người sinh ra chỉ có một cái miệng nhưng có hai
cái tai” và miệng được xem là vũ khí sắc bén, nó có thể làm tổn thương, làm
đau lòng, thẫm chí là “giết” chết người vì vậy ta hãy “nói ít lại, nhìn và lắng
nghe nhiều hơn”.
Và
lắng nghe không chỉ giúp chúng ta tạo lập, xây dựng được các mối quan tốt
đẹp hơn mà còn là biện pháp hữu hiệu để giải quyết xung đột, mâu thuận.
Bởi khi ta thực sự chú tâm và lắng nghe một cách chân thành thì chính sự thành
tâm sẽ biến thành dòng nước mát xoa dịu cơn tức giận của đối phương. Đồng thời
họ cảm thấy được tôn trọng nên cởi mở hơn trong việc giải quyết các vấn đề khúc
mắc giữa hai bên.
Đồng
thời, biết lắng nghe sẽ giúp chúng ta tiếp cận nhanh hơn tới sự thành
công. Và điều này đã được chứng minh bởi thực tiễn từ những nhân vật kiệt
xuất, doanh nhân, nhà quản trị thành công trên khắp thế giới. Với họ, thời gian
lắng nghe nhiều hơn thời gian nói, viết và đọc, mặt khác họ cũng thích người
nghe giỏi hơn người nói giỏi. Theo kết quả điều tra của Mỹ thì trong quá trình
làm việc các nhà quan trị dành 32,7% thời gian cho việc lắng nghe, 25,8% thời
gian cho việc nói, 22,6 % cho việc viết và chỉ dành 18,8% cho việc đọc. Và tất
cả họ đều cho rằng lắng nghe là vấn đề mấu chốt giúp họ thành công trong công
việc. Đồng thời từ thực tế, khi chúng ta biết lắng nghe sẽ tiếp thu tri thức tốt
hơn, học hỏi được kinh nghiệm nhiều hơn, có cái nhìn thấu đáo hơn, được mọi người
đánh giá phẩm chất chúng ta tốt hơn, có nhiều mối quan hệ tốt đẹp, bền vững
hơn. Và chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ chúng ta thành công hơn, trưởng thành hơn
trong công việc, cuộc sống nên có câu nói: “Hãy học cách lắng nghe, cơ hội
có thể gõ chửa rất khẽ khàng”.
Và
với sinh viên, tới lớp chăm chú lắng nghe kiến thức thầy cô truyền đạt, tích cực
thảo luận nội dung bài học là phương thức các bạn học bài nhanh nhất, nhớ kiến
thức được sâu nhất. Vì thế về nhà các bạn không cần bỏ nhiều thời gian để
xem lại nội dung bài vở trên lớp, thay vào đó các bạn có thể đọc thêm sách, tìm
hiểu thêm tri thức khác, hay có thể sắp xếp tốt thời gian để đi làm thêm nhằm
tích lũy kinh nghiệm và thêm thu nhập. Nhờ đó, khi rời ghế nhà trường các bạn dễ
dàng vận dụng kiến thức vào thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả công việc. Mặt
khác, chính ý thức thái độ học tập của học sinh, vinh viên được thể hiện ở sự lắng
nghe một cách nhiệt thành, trao đổi, thảo luận bài sôi nổi sẽ tiếp thêm ngọn lửa
yêu nghề, cảm hứng truyền đạt kiến thức của thầy cô.
Như vậy, lắng
nghe là chìa khóa của thành công; là phương tiện để gắn kết, tạo lập mối quan hệ;
là cách thức để chúng ta thể hiện sự tôn trọng người khác trước khi muốn nhận
được sự tôn trọng, tình yêu mến, sự tin tưởng của mọi người dành cho mình.
3.
Rào cản của việc lắng nghe
Lắng
nghe là kỹ năng quan trọng trong giao tiếp giúp chúng ta có được tình yêu mến của
mọi người, tiếp nhận tri thức nâng cao sự hiểu biết, thể hiện là người lịch sự,
luôn tôn trọng người khác, đồng thời nó cũng là chìa khóa giúp chúng ta thành công
trong công việc, cuộc sống. Tuy nhiên không phải ai cũng thấu hiểu điều này và
tất nhiên có người hiểu được tầm quan trọng của lắng nghe nhưng lại không thể
làm chủ được kỹ năng này. Vậy đâu là rào cản của việc lắng nghe?
Nguyên
nhân dẫn đến tình trạng không chú ý lắng nghe hay nghe một cách không trọn vẹn
có nhiều nguyên nhân bao gồm cả nguyên nhân chủ quan và khách quan.
Nguyên
nhân khách quan là do các yếu tố bên ngoài tác động vào quá trình lắng
nghe, khiến chúng ta mất tập trung nên làm cho việc lắng nghe bị gián đoạn.
Đó
có thể là do tiếng ồn, nó chính là “thủ phạm” làm cho cả người nói và
người nghe mất tập trung. Ví như những học sinh, sinh viên nói chuyện trong lớp
học không chỉ thể hiện sự thiếu tôn trọng với thầy cô đứng lớp, không tiếp thu
được bài học mà còn gây ảnh hưởng tới hoạt động lắng nghe của các bạn khác.
Và
thời gian diễn ra quá trình giao tiếp không phù hợp cũng là yếu tố ảnh
hưởng tới khả năng lắng nghe. Như tiết học thứ 5 của buổi sáng, tiết 10 của buổi
chiều thì khả năng nghe của sinh viên giảm đi rõ rệt. Bởi lúc này, bộ não để tiếp
nhận thông tin của sinh viên đã phải làm việc suốt 4 tiết học trước là tương đối
căng thẳng, cộng với cảm giác mệt và đói lại thêm tâm lý chờ đợi giờ tan trường
nên mức độ tập trung không cao đã ảnh hưởng tới khả năng lắng nghe.
Bên
cạnh đó chất lượng các phương tiện hỗ trợ cho người nói như micro, máy
chiếu… cũng đóng một vai trò khá quan trọng. Nếu như các phương tiện đảm bảo chất
lượng sẽ giúp khả năng truyền đạt của người nói tốt hơn nhờ đó quá trình nghe của
chúng ta không bị gián đoạn. Nhưng ngược lại chất lượng micro kém sẽ ảnh tới khả
năng truyền tải thông tin và khả năng lắng nghe.
Đặc
biệt trong các yếu tố khách quan thì khả năng truyền đạt của người nói đóng
vai trò quan trọng nhất trong việc lắng nghe. Người nói với giọng điệu đều đều,
trình bày không rõ ràng, không lưu loát hay khó hiểu, nói nhanh, nói nhỏ, nói
khó nghe… sẽ làm ảnh hưởng tới khả năng lắng nghe của chúng ta.
Có
nhiều yếu tố khách quan tác động tới việc lắng nghe, tuy nhiên rào cản lớn nhất
của vấn đề này vẫn thuộc về các yếu tố chủ quan. Đó là các yếu tố của chính
bản thân người nghe như thể chất, tinh thần, nhận thức, tính cách… đã ảnh
hưởng tới khả năng lắng nghe.
Thể
trạng mệt mỏi, khả năng nghe kém: Chúng ta nghe trong tình trạng cơ thể mệt
mỏi, bị bệnh hay khả năng nghe kém thì hiệu quả lắng nghe cũng sẽ thấp.
Mức
độ tập trung, chú ý thấp: Để lắng nghe có hiệu quả đòi hỏi tinh thần tập
trung cao độ với một tâm hồn tĩnh lặng với đôi tai, đôi mắt luôn hướng về người
nói. Nhưng ngược lại nghe với trạng thái mơ màng, suy nghĩ tới những vấn đề
khác thì hiệu quả sẽ không cao. Hay nhiều người có thói quen làm việc riêng khi
nghe cũng làm cho lắng nghe kém hiệu quả.
Thiếu
sự kiên nhẫn khi nghe: Kiên nhẫn là tố chất quan trọng trong lắng nghe bởi đôi
khi các cuộc giao tiếp diễn ra hàng giờ liền. Đồng thời để nghe và để hiểu hết
ý của người nói ta không chỉ lắng nghe phần nội dung đơn giản hay mình cho là
thú vị mà đòi hỏi nghe cả phần nội dung khô khan, thông tin khó hiểu. Vì vậy nếu
thiếu sự kiên nhẫn, người nghe sẽ nhanh chóng cho bản thân mình buông bỏ việc
nghe và chuyển hướng suy nghĩ những việc khác.
Khả
năng tư duy chậm: Lắng nghe là để hiểu vì vậy người nghe cần phải tích cực
tư duy và cần có khả năng tư duy tốt. Dó đó nếu người nghe với khả năng tự duy
chậm nhiều khi không kịp hiểu nội dung thông tin mình mới tiếp nhận thì người
nói đã chuyện sang nội dung khác làm người nghe không theo kịp vấn đề. Và khi
không hiểu thì người nghe sẽ có cảm giác nản và bỏ việc nghe giữa chừng.
Thiên
kiến: Đây là một trong những rào cản phổ biến và khó vượt qua nhất khi lắng
nghe. Thông thường trong cuộc sống, trong công việc mỗi người sẽ có ý kiến,
quan niệm, quan điểm riêng và nó có thể trái ngược với quan điểm của người
khác. Và trong trường hợp khi chúng ta nghe ai đó trình bày những ý kiến, quan
điểm khác mình nếu chúng ta lập tức suy nghĩ đưa ra các luận điểm để phản bác ý
kiến của người nói nhằm bảo vệ quan điểm của mình sẽ làm kết quả lắng nghe của
chúng ta không cao.
Và
đối với sinh viên, nguyên nhân chủ quan của việc lắng nghe kém hiệu quả là do
có nhiều thói quen xấu ảnh hưởng đến khả năng lắng nghe như: không tập trung,
thích nghe chọn lọc, nghe máy móc, không xác định mục tiêu, không có động lực
trong học tập.
Có
thể nói rằng mục tiêu cao nhất của các bạn sinh viên tới trường là tiếp nhận
tri thức, đặc biệt là kiến thức chuyên môn làm hành trang để sau khi ra trường
có cơ hội lựa chọn công việc phù hợp, đúng nguyện vọng bản thân. Vì vậy những
sinh viên nào xác định được mục tiêu, động lực trong học tập, các bạn sẽ lên lớp
với tinh thần phấn chấn, mong muốn được khám phá, chinh phục từng nức thang tri
thức. Với bộ phận sinh viên này, các bạn có ý thức, thái độ học tập rất tốt,
say mê học tập, lắng nghe bài giảng một cách tích cực và chủ động tham gia xây
dựng bài. Tuy nhiên tỷ lệ nhóm sinh viên này lại không cao. Theo kết quả điều
tra thì tỷ lệ này chỉ chiếm 25 % và rơi vào sinh viên có kết quả học tập cao.
Và có 15% các bạn sinh viên chỉ lắng nghe một cách chọn lọc, tức chăm chú nghe
những môn học, những phần nội dung bản thân cho là hấp dẫn. Và chính vì chỉ
nghe một phần thông tin, một phần nội dung bài giảng nên phần tri thức tiếp nhận
được không hệ thống, không sâu mà ngược lại chỉ mang máng nên không thể đạt kết
quả cao như mong muốn. Và một tỷ lệ cao hơn rất nhiều là có tới 60% sinh viên
không thích lắng nghe, đây là những bạn không xem trọng việc học, không có động
lực trong học tập nên chỉ xem việc lên lớp như là một nhiệm vụ bắt buộc cho có.
Vì vậy, chúng ta không khó để bắt gặp tình trạng “cô nói cứ nói, trò ngủ cứ ngủ”
thẫm chí là ngủ say sưa không biết trống tan trường, hay không ngủ thì nói chuyện
thao thao bất tuyệt trong lớp. Và phần lớn những đối tượng sinh viên này không
đặt ra mục tiêu trong học tập và cuộc sống, học chỉ mong vừa điểm qua môn hay
có thi lại, học lại vẫn không phải là vấn đề đáng lo. Và với tinh thần, thái độ
học tập như trên thì không thể nào cải thiện được khả năng lắng nghe.
Như
vậy, có rất yếu tố cả khách quan và chủ quan ảnh hưởng tới khả năng lắng nghe của
bản thân vì vậy không ngừng nỗ lực vượt qua các rào cản để có quá trình lắng
nghe trọn vẹn nhất.
4.
Một số phương pháp nâng cao hiệu quả lắng nghe
Ở
phần trên, chúng ta đã chỉ ra nhiều yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng tới
việc lắng nghe. Tuy nhiên hiệu quả của việc lắng nghe vẫn chịu sự chi phối bởi
các yếu tố chủ quan. Vì vậy, các yếu tố khách quan nếu không thuận lợi như
chúng ta mong muốn nhưng với tinh thần lắng nghe một cách chân thành, cầu thị
thì vẫn sẽ đạt được kết quả. Và sau đây là một số phương pháp nhằm cải thiện khả
năng nghe giúp chúng ta có trong tay kỹ năng lắng nghe hiệu quả.
Hãy
đặt mình vào vị trí của người nói và dành cho họ sự tôn trọng: Có thể nói rằng
đây là bước đầu tiên để chúng ta có thể triển khai một quá trình lắng nghe hiệu
quả. Bởi chỉ khi ta thể hiện một thái độ tích cực đối với việc lắng nghe là đặt
mình vào vị trí của người nói để thấu hiểu mong muốn, cảm xúc của họ chúng ta sẽ
không cho phép bản thân mình lơ là việc lắng nghe. Vì biết rằng, khi chúng ta hứng
thú lắng nghe sẽ là sự cổ vũ tinh thần rất lớn cho người nói, để họ cảm thấy
mình được tôn trọng và nếu làm ngược lại ta khiến họ bị tổn thương, khiến họ
nghĩ rằng bản thân không được đánh giá cao.
Hãy
nghĩ tới lợi ích của việc lắng nghe: Khi chúng ta không đặt ra mục tiêu,
không xác định được mục đích, không thấy được lợi ích của việc mình sẽ làm thì
không tìm thấy đường đi, không có động lực. Vì vậy nếu không thấy lợi ích của
việc lắng nghe bản thân ta dễ dàng cho phép mình bỏ việc nghe giữa chừng. Do đó
nếu khi có suy nghĩ không thích việc lắng nghe thì hãy nhớ rằng bản thân sẽ
luôn học được một điều gì đó hay làm được gì đó từ việc lắng nghe như: sẽ có kiến
thức, thông tin đang chờ ta đón nhận, chinh phục, lắng nghe để hiểu người và có
mối quan hệ tốt đẹp hơn hay đơn giản là chia sẻ những ưu tư với người nói để
lòng họ được nhẹ nhàng… Ví như nhiều bạn sinh viên khi lên lớp không muốn lắng
nghe vì nghĩ rằng kiến thức này mình đã biết thì lúc này các bạn hãy nhớ rằng
kiến thức là vô biên, lắng nghe không bao giờ là thừa bởi giáo viên không chỉ
cung cấp kiến thức riêng của môn học đó mà còn đề cập tới nhiều thông tin về
các lĩnh vực trong xã hội, liên hệ các vấn đề thực tiễn nên rất bổ ích cho các
bạn sau khi tốt nghiệp ra trường và đi làm.
Hãy
tập trung cao độ: Để làm được điều này thì khi nghe người khác nói chúng ta
hãy gác tất cả các việc khác qua một bên bởi không tập trung có thể bỏ qua nhiều
kiến thức, thông tin quý giá. Mặt khác do tiếp nhận thông tin không đầy đủ có
thể hiểu nhầm, hiểu sai lệch vấn đề. Vì vậy hãy tập trung cao độ để lắng nghe,
lắng nghe không chỉ bằng đôi tai mà còn nghe bằng trái tim và ánh mắt bởi nghe
không chỉ thu thập thông tin mà còn để chia sẻ, cảm thông.
Thể
hiện sự tương tác để khuyến khích người nói: Lắng nghe không có nghĩa chúng
ta ngồi im chỉ để nghe mà nên “hòa nhịp” cùng người nói để họ biết rằng chúng
ta đang ở đây, đang lắng nghe một cách hào hứng và chân thành. Đó có thể là những
khuyến khích bằng lời hay bằng đôi mắt hướng về họ, bằng cái gật đầu, cái mỉm
cười tán thành. Và đây thực sự là nguồn động viên vô cùng lớn đối với người
nói, giúp họ tự tin, nhiệt tình trong diễn giảng, cởi mở trong trò chuyện.
Hãy
ghi chép: Ghi chép ở đây không có nghĩa là chúng ta cắm cúi ghi tất cả những
gì người nói trình bày. Ghi ở đây là để nắm bắt được các ý chính mà người nói
muốn truyền đạt. Việc ghi chép sẽ giúp chúng ta nhớ lâu hơn và không bỏ sót các
vấn đề quan trọng.
Hãy
phản hồi: Chính là hồi đáp lại những nội dung kiến thức, thông tin mà mình
lĩnh hội được. Việc hồi đáp phù hợp thể hiện chúng ta là người lắng nghe một
cách tích cực và hiểu vấn đề, đồng thời giúp chúng ta kiểm tra lại kiến thức để
biết được thông tin chúng ta tiếp nhận không bị sai lệch. Mặt khác nếu có vấn đề
chưa hiểu rõ, người nói có thể giải đáp luôn để chúng ta hiểu vấn đề sâu hơn.
Hãy
kiểm soát cảm xúc của bản thân: cảm xúc là yếu tố không chỉ chi phối tới hiệu
quả lắng nghe mà còn có thể ảnh hưởng tới mối quan hệ, đến khả năng giải quyết
các vấn đề. Vì vậy chúng ta cần biết kiểm soát cảm xúc của bản thân, đó là nhận
thức rõ cảm xúc của mình trong tình huống nào đó và hiểu được ảnh hưởng của cảm
xúc đến bản thân cũng như người khác thế nào để điều chỉnh và thể hiện cảm xúc
một cách phù hợp. Và khi chúng ta biết kiểm soát cảm xúc sẽ giúp quá trình lắng
nghe nói riêng và giao tiếp nói chung đạt hiệu quả, giúp giải quyết mâu thuận một
cách hài hòa.
Để
thành công không thể không biết cách lắng nghe vì vậy bản thân cần trau dồi các
phương pháp và hãy cố gắng để đầu óc cởi mở đón nhận thông tin dựa trên tinh thần
hiểu biết và tôn trọng nhau, điều này giúp chúng ta hoàn thiện kỹ năng lắng
nghe mỗi ngày.
5.
Kết luận
Lắng
nghe giúp chúng ta tạo nên sự liên kết và duy trì mối quan hệ tốt đẹp hơn, là
cách chúng ta trao cho người khác trái tim chân thành, sự cảm thông, thấu hiểu
và tôn trọng để được nhận lại sự tin tưởng, uy tín, tình yêu mến của mọi người.
Đồng thời, lắng nghe giúp mọi người chinh phục từng nức thang tri thức cũng như
học hỏi kinh nghiệm một cách hiệu quả nhất. Vì vậy, lắng nghe là một trong những
kỹ năng mềm không thể thiếu trong bước tiến thành công của mỗi người. Nhưng để
có thể lắng nghe một cách chăm chú, lắng nghe một cách thấu cảm lại không đơn
giản nên mọi người cần nỗ lực vượt qua những rào cản làm ảnh hưởng tới quá
trình nghe và luôn nhớ rằng “nói là gieo, nghe là giặt” để nhắc nhở bản thân phải
tập trung lắng nghe một cách tích cực nhất.
TÀI
LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Văn Đính (2002), Tâm lý
và nghệ thuật giao tiếp, ứng xử trong kinh doanh du lịch, Nxb Thống Kê Hà Nội
2. Chu Văn Đức (2005), Giáo trình
kỹ năng giao tiếp, Nxb Hà Nội
3. Nguyễn Bá Minh (2013), Giáo
trình nhập môn giao tiếp, Nxb Đại học Sư phạm Tp. HCM
4. Huỳnh Văn Sơn (2011), Giáo
trình Tâm lý học giao tiếp, Nxb Đại học Sư phạm Tp. HCM
